2015 08 Exoten dicht bij huis, Gert-Jan Roebersen

Het is u vast wel eens overkomen: wandelend in een park hoorde u enkele schelle kreten, en toen u naar boven keek zag u een paar gifgroene vogels met lange staarten wegschieten. De halsbandparkiet, en zijn grotere broertje de alexanderparkiet, zijn vaste parkbewoners geworden. 

Het begon omstreeks de millenniumwisseling in het Amsterdamse Vondelpark en enkele Haagse parken met uit volières ontsnapte of losgelaten vogels. Zij bleken goed tegen ons klimaat bestand te zijn, hebben zich voortgeplant en hun leefgebied uitgebreid. 

Een exoot is een soort die oorspronkelijk niet in Nederland voorkomt en door menselijke invloed, opzettelijk of onbedoeld, hier is terechtgekomen en heeft overleefd. De Turkse tortel, de ‘gastarbeider onder de vogels’, is dus geen exoot: deze vogel is op eigen kracht uit Zuidoost-Europa naar het westen gemigreerd en inmiddels net zo’n dagelijkse verschijning geworden als de houtduif.

Een in Amstelveen veel voorkomende exoot is de Amerikaanse rode rivierkreeft. Je ziet deze dieren wel eens naast slootjes staan, de scharen dreigend geheven. Ze schijnen trouwens goed te smaken, al zit er niet veel vlees aan. Minder positief is dat zij onze inheemse rivierkreeft hebben verdreven: zij dragen parasieten die kreeftenpest veroorzaken, waartegen zijzelf immuun zijn, maar waardoor de Europese rivierkreeften het loodje leggen. Deze zijn teruggedreven naar enkele zorgvuldig bewaakte vijvertjes bij Arnhem, waar zij hopelijk zullen overleven.

Een beest dat soortgelijke verwijten naar de kop kreeg geslingerd is de nijlgans. Dit uit Egypte afkomstige dier is eigenlijk een grote eend met een opvallende donkere oogring, die ontsnapt is uit parkvijvers en watervolières en in een jaar of twintig vanuit Den Haag het grootste deel van ons land heeft gekoloniseerd. De nijlgans gedraagt zich agressief tegen andere eenden, en is daarom beschuldigd van verdrijving van ‘gebiedseigen’ vogels. Hoewel er nu omstreeks 2500 broedparen zijn, blijkt de vogel geen plaag te vormen. Door het beperkte geschikte leefgebied en de concurrentie van andere soorten wordt de groei vanzelf afgeremd.

Het mogelijke gevaar voor inheemse soorten maakt dat sommige biologen exoten willen bestrijden. In ons gereguleerde land bestaat een officieel Team Invasieve Exoten. De oorlog tegen de Amerikaanse rivierkreeft is al verloren, maar op andere fronten wordt succesvol strijd geleverd. Omdat de Amerikaanse grijze eekhoorn, indien ontsnapt, onze rode eekhoorn verjaagt mogen deze dieren niet meer worden verkocht of gehouden; in het wild gevangen grijze eekhoorns worden gedood. En een groep Indische huiskraaien in Hoek van Holland, als verstekeling op schepen meegekomen, is afgeschoten vanwege het risico op ‘faunavervalsing’. Was dat nu nodig om onze kauwen en zwarte kraaien te beschermen?

Ook bij planten treffen we diverse exoten aan, die soms tot plaag worden. Daarover een volgende keer.

Gert-Jan Roebersen
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.