2015 07 De gierzwaluw, Aleid Offerhaus
Als er één geluid is waar ik stil van word, dan is het wel het geluid van Gierzwaluwen. Er zijn meer geluiden die mij een brok in de keel bezorgen zoals zingende Veldleeuweriken en klokkende Nachtegalen maar dat is voor u, lezer, minder interessant bij gebrek aan dat alles in Amstelveen – helaas.
Maar Gierzwaluwen, die zijn er! Ze gieren zomer en warme dagen, zoele avonden in zuidelijke dorpjes, warme dalwind op bergflank, geuren van vroeger en zo zijn al mijn herinneringen samengeperst in één vogeltje.
Daar kan dat arme beest goed beschouwd ook niet zoveel aan doen. Hij gedraagt zich als ieder ander, die het leven tot een goed einde wil brengen door zich met succes voort te planten, maar hij doet dat wel op een bijzondere manier.
Haal je een vis uit het water, dan gaat-ie dood en een Gierzwaluw zonder luchtruim, dat bestaat niet. Alles wat ze doen tot en met het bedrijven van de liefde, doen ze in de lucht. Alleen als het echt niet anders kan, dan komen ze aan land. Eieren uitbroeden bijvoorbeeld: dat gaat niet vliegend.
De eerste waarnemingen in de buurt van Amstelveen werden half april gedaan en het zou dus zomaar kunnen dat de laatste Gierzwaluw Amstelveen verlaten heeft tegen de tijd dat deze krant ter perse gaat, De vogel staat immers niet voor niets bekend als de 100-dagen vogel. Daarna houdt hij het voor gezien en vliegt in ca. 45 dagen weer terug naar Afrika, waar hij net als onze Grutto het grootste deel van het jaar te vinden is. ‘Onze’ Gierzwaluwen – weet men sinds kort – vertrekken eerder dan hun Scandinavische soortgenoten en vliegen net iets verder. De ‘Zweden’ blijven in het bekken van de Congo hangen en de ‘Nederlanders’ komen helemaal tot in Mozambique. Dat is toch zo’n kloeke 10.000 km. dat die beestjes afleggen.
Trekkende vogels hebben mensen door de eeuwen heen voor raadselen gesteld. Als de vogels aan het eind van de zomer uit het zicht verdwenen, begon het grote gissen.
Een bijzonder goede waarnemer in de achttiende eeuw was dominee Gilbert White en zelfs hij kon zich maar heel moeilijk losmaken van het idee dat zwaluwen een winterslaap hielden. Zijn broer had hem kunnen overtuigen met zijn observaties. Deze was namelijk gestationeerd op Gibraltar en laat dit nu net het punt zijn waarop nu en vroeger miljoenen vogels – waaronder ook Gierzwaluwen – tijdens de trek de oversteek waagden van Europa naar Afrika. Deze broer was niet zomaar in een uithoek van Europa terechtgekomen. Hij was – een echte losbol – op een huwelijksfeest met de bruid de koffer ingedoken en dat verdiende ook toen geen aanbeveling. Het lastige was dat Gilbert het gedrag van zijn broer zo verwerpelijk vond dat hij het blijkbaar ook moeilijk vond om hem op dit punt – zijn constatering dat zwaluwen wél trokken – serieus te nemen. De losbol had gelijk natuurlijk….
De Gierzwaluw heeft over aandacht niet te klagen. Vorige jaar verscheen er een prachtige – gelijknamige – monografie van voormalig stadsecoloog Daalder en Gierzwaluwbescherming Nederland zorgt er – naast het geven van voorlichting – o.a. voor dat bouwen en broeden samengaan.
Als het zo uitkomt, kijkt u dan eens omhoog en wie weet, ziet u hem dan nog, de Gierzwaluw…
Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen
Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.
