Van gazon naar bijenveld: een terugblik op Bijvriendelijkste Gemeente 2023 Gouda

In 2023 werd Gouda verkozen tot de Bijvriendelijkste Gemeente van Nederland. De stad ontving deze titel dankzij vooruitstrevend maaibeheer, betrokken inwoners en innovatieve initiatieven om de biodiversiteit te vergroten. Stadsecoloog Veerle Herzberg blikt terug en vertelt hoe Gouda zich sindsdien blijft inzetten voor de wilde bij.

Slim maaibeleid: Minder maaien, meer leven

De jury roemde Gouda om haar ecologisch maaibeheer. ‘We maaien pas na de bloei en nooit alles in één keer’, legt Veerle uit. ‘Het maaisel laten we eerst een paar dagen liggen, zodat insecten een nieuw plekje kunnen zoeken. Ook klepelen we bijna niet meer. Deze maaimethode slaat gras in één keer kapot, maar beschadigt ook de bodem. Verstikkende planten zoals brandnetel en braam krijgen hierdoor de overhand.’

In het komende jaar wil de gemeente nóg selectiever maaien, vooral in woonwijken. ‘We kijken waar we stukken gras kunnen laten groeien en leggen bewoners uit waarom dat belangrijk is. Een strak gazon heeft nauwelijks ecologische waarde’, aldus Veerle.

Bewoners zetten zich in: Groen moet je doen

Goudse inwoners spelen een cruciale rol bij het vergroenen van hun stad. Zo kunnen buurtbewoners stukjes openbaar groen adopteren. Ze krijgen advies over geschikte planten, een klein budget en ondersteuning van de gemeente. ‘Je ziet dat dit niet alleen bijdraagt aan de natuur, maar ook aan de sociale verbinding in wijken. Er ontstaan ontmoetingsplekken waar bewoners samen tuinieren en koffie drinken’, vertelt Veerle enthousiast. Daarnaast zijn er tuinambassadeurs: bewoners die anderen inspireren om hun tuinen groener en biodiverser te maken. ‘Het is geweldig om te zien hoe inwoners betrokken raken en het verschil maken in hun eigen omgeving.’

Een vliegende start dankzij Nederland Zoemt

Als winnaar van de prijs ontving Gouda een insectenhotel van TP Solar, bloembollen van JUB Holland en bijvriendelijke planten van Griffioen. De uitreiking vond plaats tijdens NLdoet en de prijzen werden direct geplant en verdeeld over groene buurtinitiatieven. ‘De resultaten zijn duidelijk’, zegt Veerle. ‘We monitoren de plekken en zien veel verschillende soorten bijen, zweefvliegen en libellen. De reacties van bewoners zijn ook erg positief.’

Nieuwe bijenveldjes en meer ruimte voor natuur

Sinds het winnen van de prijs heeft Gouda verdere stappen gezet voor de wilde bij. ‘We ontwikkelen nu standaardmethodes om gazon om te vormen tot bijenveldjes’, legt Veerle uit. ‘We schrapen de grond weg, voegen zand toe en zaaien een mengsel in met een bloeiboog van het voorjaar tot het najaar. Op die plekken maaien we nauwelijks en houden we de biodiversiteit goed in de gaten.’

Een ander belangrijk project is het natuurgebied Noorderhout. Dankzij ecologisch advies van TAUW wordt gewerkt aan het verbeteren van de flora en fauna. ‘We hebben niet-inheemse struiken gerooid en gaan deze vervangen door soorten zoals de meidoorn, die met haar bessen en stekels veel meer ecologische waarde biedt’, vertelt Veerle.

Tips voor gemeenten en bewoners

Gouda blijft zich ontwikkelen, maar Veerle heeft ook advies voor andere gemeenten: ‘Stop met klepelen, maai minder vaak en denk na over alternatieven voor Engels raaigras. Zelfs een kleine bloemenstrook kan veel betekenen.’ Voor bewoners geldt: ‘Haal een tegel uit je tuin, maak een geveltuintje of zet een plantenbak neer. Alles is beter dan steen!’
Met hun combinatie van ecologisch beleid en betrokken bewoners bewijst Gouda dat biodiversiteit en stedelijke ontwikkeling hand in hand kunnen gaan. Een inspirerend voorbeeld voor heel Nederland!

Meer tips? Lees hier de adviezen van toenmalig stadsecoloog André.

Van 2019 t/m 2023 werd de prijs voor Bijvriendelijkste Gemeente jaarlijks uitgereikt. Dit jaar blikken we in interviews terug met de winnaars van eerdere jaren. Lees ook het interview met de gemeente Arnhem (winnaar 2022) en de gemeente Utrecht (winnaar 2020).

Foto’s: gemeente Gouda