Gouda zzzoemt, maar hoe dan?

De aanhouder wint, weet stedelijk ecoloog André van Kleinwee inmiddels. Maar voor genoeg voedsel en nestgelegenheid voor wilde bijen is meer nodig: niet alleen bijvriendelijk beheer, maar ook bijvriendelijke burgers. En dat lukt in Gouda. Niet voor niets is de gemeente verkozen tot Bijvriendelijkste gemeente van 2023.

Zaden uit het Thijssepark

Toen André van Kleinwee in de jaren ’80 als stedelijk ecoloog bij de gemeente begon, stond het vakgebied nog in de kinderschoenen. André: ‘We begonnen met het Heempad, langs de Bloemendaalseweg. Ons uitgangspunt was om daar meer Goudse natuur te laten zien, natuur die hier in de omgeving thuishoort. Biologische en inheemse zaden en planten waren nauwelijks te krijgen. We hebben toen nog zaden uit het Dr. Jac. P. Thijssepark in Amstelveen gehaald. Dat gaat nu wel anders.’

Na het Heempad volgde ecologisch slootkantbeheer en ecologisch bermbeheer. ‘Gouda is een natte gemeente met rijke grond, dat maakt het niet makkelijk. Toch hebben we de prachtigste bermen met wilde orchideeën zoals de rietorchis en bijenorchis. Voor goed bermbeheer is continuïteit in tijd en variatie in ruimte nodig. Elke vier jaar – na de gemeenteraadsverkiezingen – neemt André de nieuwe wethouder mee op pad om te laten zien hoe belangrijk ecologisch beheer en biodiversiteit in de stad is. Ook andere gemeenten komen vaak een kijkje in de keuken nemen. ‘Er is steeds meer aandacht voor. Ik laat zien hoe wij het aanpakken en vertel hen dat je een lange adem moet hebben én het verhaal goed moet vertellen. In het begin krijg je vaak klachten, dat de bermen niet meer strak gemaaid zijn. Dan zit er ook nog geen bloemetje in, dat moet nog ontwikkelen. Als het er weer mooi uitziet en mensen beter snappen waarom je het zo doet, worden de klachten ook weer minder.’

Waarom Gouda is verkozen tot Bijvriendelijkste Gemeente lees je hier!

Rietorchis

De aanpak van Gouda viel op en sleepte veel prijzen in de wacht, zoals de Gemeentelijke Natuurprijs van het ministerie van LNV en de Gouden Kikker voor ecologische oevers. André werd zelf in 2020 uitgeroepen tot Bovenste Beste Bermbeheerder van Nederland. En dan nu ook nog Bijvriendelijkste Gemeente. André voegt er zelf nog een ‘prijs’ aan toe, misschien wel de bijzonderste: de rietorchis. ‘De rietorchis is voor mij echt de kroon op ons werk. Het is een prachtig, maar heel kritisch en veeleisend plantje. Hij komt alleen in het gebied als je bodemschimmels hebt en die krijg je alleen door de bodem te verschralen met goed ecologisch bermbeheer. Fantastisch dat we hier inmiddels vele bermen vol rietorchissen hebben!’

Actieve Gouwenaars

De huidige tijd staat in Gouda in het teken van ‘samen’. Steeds meer inwoners zetten zich actief in voor wilde bijen en biodiversiteit. Met kerkbesturen zijn insectenhotels gemaakt, er zijn bijenprojecten op scholen en de lokale afdelingen van KNNV en IVN Natuureducatie zetten zich enorm in om jong en oud te vertellen over het belang van wilde bijen en natuur in de stad. Samen met de gemeente leidden zij Tuinambassadeurs op, inwoners die tuineigenaren helpen met het groener en biodiverser maken van hun tuin of balkon. Ook de 400 Groen moet je doen-projecten zijn echte pareltjes. Bewoners adopteerden een stukje openbaar groen en beheren deze stukjes grond – met financiële hulp van de gemeente.

Of er nog winst te behalen is in Gouda? Volgens André zeker, en daar zet hij zich hard voor in. ‘We zijn nu volop bezig om overbodige gazonnetjes, waar bijvoorbeeld niet op gespeeld wordt, in te richten als bijenveldjes. De buurt kan zo’n stukje aanmelden en wij gaan ermee aan de slag. Datzelfde doen we voor stroken ‘ongebruikt’ troittoir in het project ‘Van grijs naar groen’.’ En zo blijft Gouda werken aan meer nestgelegenheid en voedsel voor wilde bijen en andere insecten.

In een aantal graslandje aan het Goudse Heempad pootte André in 1985 50 kievitsbloembollen. Dankzij goed beheer én bestuivers zoals hommels, kun je je hier in april nu vergapen aan velden met duizenden kievitsbloemen.