Landschap
Landschap
Landschap
Bij IVN Natuureducatie zetten we ons elke dag in om natuur in de harten van mensen te brengen. Dat doen we met zo’n 185 beroepskrachten en met nog véél meer vrijwilligers. Bijvoorbeeld door het organiseren van excursies, het geven van lessen en het vergroenen van buurten. IVN kan niet zonder al onze bevlogen vrijwilligers: daarom zetten we hen graag in het zonnetje. Dat doen we onder andere door eens per kwartaal een inspirerende vrijwilliger te interviewen over hun rol bij IVN en hoe zij de natuur beleven. En hoe is het eigenlijk om vrijwilliger bij IVN te zijn? We vragen het in dze editie aan Aart Jan Langbroek van afdeling Westerwolde-Oldambt.
Mijn vrouw en ik zijn in Winschoten beland omdat mijn vrouw daar ging werken. Ik was al lid van de KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging) en wilde ook IVN steunen, dus ben ik daar lid geworden van IVN Oldambt. (Red: Sinds 2018 zijn de gemeenten Vlagtwedde en Bellingwedde gefuseerd tot de gemeente Westerwolde. Dit inspireerde beide IVN afdelingen om samen verder te gaan als Westerwolde-Oldambt). In eerste instantie was ik vooral passief lid – Je weet hoe dat gaat: je hebt je werk, je hebt je kinderen. Maar op een gegeven moment ging ik met pensioen en had ik meer tijd. Ik wilde aan de slag met natuureducatie in Oldambt, en begon me met mijn afdeling te verdiepen in welke natuurgebieden we hier eigenlijk allemaal hebben en wat er geschikt zou zijn voor een project.
Toen kwamen we als afdeling een kaart van bodemkundige De Smet op het spoor. Hij heeft in kaart gebracht waar in het verleden dijken en kolken in ons landschap waren. Wij waren erg geïnteresseerd in die kolken, maar een overzicht was hier nog niet van. Dus hebben ze zelf opgezocht, om te kijken hoe ze eruit zien. Dit heeft ons geïnspireerd om een project op poten te zetten: Gerrit Smit, Hendrik van der Ham en ik hebben geld geworven voor een project om de kolken in kaart te brengen, daar een boekje van te maken en er verhalen over te vertellen op scholen. De inventarisaties hebben we samen met leden van KNNV, IVN en Club Oldambtster Groen gedaan – Ik vind het heel belangrijk om ook met andere groene partijen op te trekken.
Door de eeuwen heen raken de kolken vol met slib en groeien ze vol met riet. Daar begon ons tweede project: het opschonen van de Oudeschanskerkolk. We hebben er wel 5000 kubieke meter slib uit laten halen! We hebben er allerlei resten van planten en dieren van historische betekenis aangetroffen. Ook hierover hebben we verteld op scholen. We hebben zelfs een expositie gehad in het Vestingmuseum van Oudeschans. En alles wat we hebben geleerd van de kolken – en met name de Oudeschanskerkolk- hebben we opgeschreven in een boek: Het Verhaal van de Kolken in het Dollardgebied. Dit boek is eind 2023 uitgekomen en is nu genomineerd voor het beste Groninger Boek 2025.
Van de redactie: Een kolk is een diepe waterplas die is ontstaan bij een dijkdoorbraak. Kolken liggen dus tegen dijken aan en zijn vaak bijna net zo oud. Sommige kolken zijn nog in het landschap te herkennen, maar niet altijd. Het helpt als je weet waar je op moet letten: het gat dat geslagen wordt bij de dijkdoorbraak die de kolk doet ontstaan is vaak zó diep dat herstel van de dijk op die plek niet meer lukt. Dan wordt de dijk er omheen gelegd.
Zelfs als de kolk dan helemaal dichtgeslibd en onherkenbaar is, kan je toch zien dat hij er heeft gezeten door de kronkel in de dijk. Je hebt dan ook binnen- en buitengedijkte kolken. Ook goed om te weten: kolken hebben een belangrijke ecologische waarde. Het ecosysteem van de kolk bevat bijvoorbeeld een groot aantal oever- en waterplanten, slakken, libellen, insecten, kikkers, padden en salamanders. Die het weer aantrekkelijk maken voor vogels en zoogdieren.
Het is heel mooi werk om te doen, om te weten wat er leeft in je eigen omgeving. Maar ik vind het vooral ook belangrijk om het verder te vertellen. Aan scholen, overheden, maatschappelijke organisaties, noem maar op. Ik wil met dit soort verhalen laten zien dat je als mens deel uitmaakt van de natuur, dat is ook mede de reden geweest dat ik raadslid ben geworden bij gemeente Oldambt. Ik zag dat er veel moest gebeuren en biodiversiteit krijgt momenteel niet genoeg aandacht in de politiek. Dat is gek als je ziet dat de vlinderpopulaties achteruit gaan, de weidevogels een flinke klap hebben gekregen, en allerlei andere dieren en planten het zwaar hebben. We zullen wat moeten doen.
Samen met een andere IVN’er ben ik in haar Canadese kano de Oudeschanskerkolk ingevaren een poos nadat we ‘m hadden schoongemaakt. We ontdekten dat er nu allerlei waterplanten groeien! Dat was heel mooi, dat je voor je neus ziet dat het werk effect heeft.
Het mooiste vind ik wanneer ik andere mensen weet te enthousiasmeren voor de natuur. Bijvoorbeeld dat we als afdeling zoveel mensen op de been hebben gekregen met het kolkenproject, dat is mooi om te zien.
Een specifieke herinnering is aan de slootjesdagen bij de Ruiten Aa, een beek in Oost-Groningen. We vonden toen heel veel organismen waar de aanwezigen nog helemaal niks van wisten. Ze vonden dat zo bijzonder dat ze enthousiast meededen om al die beestjes en planten te vinden.
Maar ook alle kennis die ik zelf heb ontwikkeld en de contacten die ik heb opgedaan in mijn tijd bij IVN. Samen dingen doen is heel mooi.
“Het mooiste vind ik wanneer ik andere mensen weet te enthousiasmeren voor de natuur”
Heel erg sterk! En dat is ook al heel erg lang zo, vroeger vond ik het slootleven al prachtig. Als kleine jongen lag ik op mijn buik naar het heldere slootwater te kijken en daarna ben ik biologie gaan studeren om er meer over te leren. Alles komt samen in het vrijwilligerswerk voor IVN dat ik samen met Gerrit, Hendrik en anderen doe.
Eigenlijk past mijn eetgedrag daar ook bij, mijn vrouw en ik eten al zo’n 40 jaar biologisch. Het begon met bio aardappelen en gaandeweg kwam daar steeds meer bij. Nu eten we voor 95% biologisch voedsel – ik zie dat als de ultieme manier om mee te werken aan een leefbare wereld.
De tijd samen met de mensen van IVN en KNNV is inspirerend en mooi.
Aan Gerrit en Hendrik, vanwege onze samenwerking aan het kolkenproject. Gerrit is heel goed in voortgang geven aan projecten en anderen stimuleren. Hendrik is vooral historisch heel sterk en dat is net zo goed waardevol. Zonder elkaar hadden we het niet zover kunnen brengen!
Enthousiast geworden van dit verhaal? Klik hier om te ontdekken hoe jij je in kunt zetten als vrijwilliger bij IVN!
Doneer aan IVN
Draag nu bij aan een generatie die de natuur kent en waardeert, gezonder opgroeit en betrokken is bij een duurzame toekomst. Met jouw donatie kunnen wij meer mensen de natuur laten ontdekken.
