Kinderen planten bomen in een tuin met groene IVN-vlaggen, huizen op de achtergrond. Biodiversiteit

Voedselbosjes op school: een groene investering in kinderen en natuur

Gelderland 10 december 2024

Hoe een klein bosje grote veranderingen brengt in leren en leven

Voedselbosjes: steeds meer scholen leggen er een aan en zijn enthousiast over het concept. Afgelopen week waren het Auryn in Zutphen en de St. Josephschool in Emmeloord aan de beurt. De bosjes werden met de hulp van IVN Natuureducatie aangelegd en de opening ervan werd goed gevierd. Het voedselbosje op het Auryn is het zeventiende bosje dat IVN, in samenwerking met Wavin, heeft aangeplant in de regio Flevoland-Gelderland-Overijssel. Het concept is een succes, maar wat is de impact op lange termijn? Scholen die al een paar jaar zo’n bosje op het plein hebben, blikken samen met IVN terug.  

Lekker en leerzaam 

Een voedselbosje is een klein bosje dat op en rondom schoolpleinen en bij BSO’s wordt geplant. Hier groeien zo’n 30 verschillende soorten planten (bomen, struiken, kruiden, klimplanten en bodembedekkers) waar je van kunt eten. Van bekende soorten, zoals appelboom en bessenstruik, tot minder doorsnee soorten zoals kweepeer, colakruid en brave hendrik. ‘Door een voedselbosje op of rondom het schoolplein leren kinderen op een uitdagende en praktische manier hoe voedsel groeit,’ legt Nannyke Hoek – van As, projectleider bij IVN uit. ‘Zij leren dat het bosje goed is voor de natuur, voor het klimaat én voor henzelf. Ze ontdekken hoe verschillende planten smaken en welke delen je ervan kunt eten. Zo kun je vruchten plukken, maar ook eetbare bloemen en bladeren.’ 

Voordat de kinderen van basisschool Auryn gingen planten, kregen zij les over regenwormen, die belangrijk zijn voor de gezondheid van het bosje. ‘Dit is Kruipie de Regenworm!’ riep een van de jongsten uit. Marleen de Wit, leerkracht op het Auryn, legt uit waarom haar school voor een voedselbosje heeft gekozen: ‘We vinden het belangrijk om op het plein een voedselbosje te hebben. Zo kunnen de kinderen het bosje in alle seizoenen meemaken. Dankzij het informatiebord wordt de buurt bovendien betrokken bij het bosje.’ 

voedselbosje zutphen

Positieve impact op lange termijn

Op langere termijn hebben voedselbosjes een positieve impact op kinderen. Zowel op educatief als gezondheidsvlak. Groen op het plein ondersteunt onder andere de gezonde ontwikkeling van kinderen op fysiek, sociaal-emotioneel, cognitief én moreel vlak. Bovendien draagt het bij aan kennis over en een band met de natuur.

Bij het Dalton Kindcentrum de Markesteen in Zwolle, waar in 2022 een bosje werd aangeplant op het schoolplein, merken de docenten dat ook. ‘Het bosje wordt vooral onderhouden door kinderen uit groep 7, onder leiding van mijzelf en een aantal ouders,’ vertelt directrice Jorien Griffioen. ‘De kennis van de kinderen over planten en natuur is hierdoor flink gegroeid. De kinderen verwonderen zich over het groeien van voedsel en de smaken die ze kunnen oogsten. Ze zijn zeer gemotiveerd om van alles te proeven. Ook heeft het hun bewustzijn over duurzaamheid en voeding gestimuleerd.’ 

Het voedselbosje fungeert daarnaast voor sommige kinderen een fijne uitvalbasis om even tot rust te komen. Griffioen: ‘In het bosje mogen maar vier kinderen tegelijkertijd zijn en spelen mag er niet. Daarom zoeken kinderen die wat stiller zijn of behoefte hebben aan rust deze plek graag op. Ze kunnen hier even ontprikkelen.’

Ook directeur Brigitte Strikwerda – van Ittersum, directeur van de Willem van Oranjeschool in Apeldoorn is positief over het voedselbosje dat in 2023 bij haar school werd aangelegd. ‘We vinden het een mooie aanvulling op ons groene schoolplein. En wat heel leuk is dat de kinderen echt ‘aan’ gaan in het proeven en het ruiken. Ze ontdekken bovendien allerlei kleine beestjes, boven de bodem en in de bodem. Een mooie verrijking van ons onderwijs!’

Ecologische en maatschappelijke werking 

Een voedselbosje draagt verder bij aan een gezonde biodiversiteit door een gevarieerd ecosysteem te creëren dat voedsel, beschutting en leefruimte biedt aan verschillende soorten dieren. Inheemse en nectarrijke planten trekken bestuivers zoals bijen en vlinders aan, terwijl bodembedekkers en takkenhopen insecten zoals lieveheersbeestjes en pissebedden huisvesten. Deze insecten zijn op hun beurt voedsel voor vogels, en struiken en bomen zijn nest- en schuilplaatsen. Kleine zoogdieren, amfibieën en bodemorganismen profiteren van beschutte plekken en een gezonde bodem vol organisch materiaal. Als het voedselbosje een waterbron heeft, trekt dit nog meer dieren zoals kikkers en vogels aan. 

Hoek – van As: ‘Door een mix van plantensoorten en natuurlijke processen ontstaat een duurzaam mini-ecosysteem dat bijdraagt aan de biodiversiteit en leerlingen inzicht geeft in de samenhang binnen de natuur. Zo worden niet alleen de schoolomgeving, maar ook de omliggende gebieden ecologisch verrijkt.’

Financierder Wavin vindt dat ook belangrijk. ‘Onze focus ligt op het creëren van gezondere en duurzamere omgevingen voor iedereen,’ vertelt Herman van Tholen. ‘Het ondersteunen van voedselbosjes bij scholen past precies binnen die visie. Scholen maken er gebruik van, dieren en insecten vinden er eten en een leefplek en ook de buurt wordt opgevrolijkt met het groen. Door versteende pleinen te vergroenen, wordt water vastgehouden en is er meer koelte in de zomer.’ Dankzij de cofinanciering van Wavin zijn er al 17 bosjes geplant en staat er voor 3 Voedselbosjes een plantdag begin 2025 gepland.

voedselbosje na 2 jaar zwolle

Zelf aan de slag? Dit kun je verwachten 

Wil jij aan de slag met een voedselbosje op jouw school, kinderopvang of in jouw buurt? Dit is wat je te wachten staat. Een voedselbosje vergt niet veel onderhoud: het belangrijkste is water geven (vooral de eerste twee jaar) en de bodem onderhouden. Onderdeel van het voedselbosje zijn een Rentmeester en een Voedselboswachter. De Rentmeester is namens de plantlocatie eindverantwoordelijk voor een goed gebruik en onderhoud van het Voedselbosje. De Voeselboswachter – een medewerker van de locatie of een ouder, een buurtbewoner, een medewerker van een NME-centrum, een IVN- of andere groene vrijwilliger – coördineert het structureel gebruik en zorgt voor een adequaat onderhoud en beheer van het Voedselbosjes. De eerste twee jaar na de aanleg van het Voedselbosje kunnen zij bij IVN terecht voor al je vragen.

Afhankelijk van subsidies is een eigen bijdrage minimaal €1.000,-. Als je het interesseformulier op ivn.nl/voedselbosjes invult, dan gaat IVN samen met jou op zoek naar de mogelijkheden voor financiering.  

Meer lezen

Ontdek meer over

Deel deze pagina

Meer nieuws

Doneer aan IVN

Draag nu bij aan een generatie die de natuur kent en waardeert, gezonder opgroeit en betrokken is bij een duurzame toekomst. Met jouw donatie kunnen wij meer mensen de natuur laten ontdekken.

 

Volg ons op social media