Zon of schaduwplant?

Elke plant heeft z’n eigen voorkeuren. De één staat graag in de zon en de andere doet het beter in de schaduw. Daarom is het belangrijk om, voordat je planten uitkiest voor jouw tuin, goed kijkt naar het aantal zonuren per dag dat op de border die je wil aanleggen schijnt. Schijnt het zonnetje een groot deel van de dag op die plek, dan passen daar andere planten dan wanneer het grotendeels in de schaduw ligt. 

Waarom is de standplaats zo belangrijk?

Planten hebben zich in de loop van duizenden tot tienduizenden jaren aangepast aan de omstandigheden van hun leefgebied. Door zich bijvoorbeeld aan te passen aan veel direct zonlicht, floreert de ooievaarsbek in de zon, terwijl de bladeren van het kaukasisch vergeet-mij-nietje zullen verbranden.

Wanneer spreken we van zon-, halfschaduw- of schaduwplanten?

Of we spreken van een zon-, halfschaduw- of schaduwplant, ligt eraan hoeveel uren per dag zon de plant nodig heeft om het goed te doen. Zonplanten vragen om minimaal 5 uur zon per dag op het warmste gedeelte van de dag. Halfschaduwplanten willen graag 2 tot 4 uur in het zonnetje staan. En schaduwplanten staan het liefst in de schaduw: zij willen niet meer dan 2 uur zon per dag.

Hieronder lees je een aantal voorbeelden van zon-, halfschaduw– en schaduwplanten die het goed doen in het Nederlandse klimaat en een heerlijk maaltje zijn voor bijen, vlinders en andere insecten.

Beelden: Pixabay en Canva.

Kogeldistel met bijen

Kogeldistel (Echinops bannaticus Taplow Blue)

De kogeldistel heeft blauwgrijze bollen op lange stelen die wel 100 centimeter hoog kunnen worden. Deze plant bloeit vanaf juli tot en met september: een lange tijd genieten voor jou en bijen, hommels en vlinders.

bij op ooievaarsbek

Ooievaarsbek (Geranium Rozanne en Oxon Rose Clair)

De ooievaarsbek is een langbloeiende, winterharde plant. Steeds opnieuw, van mei tot en met oktober, verschijnen er nieuwe bloemen. Bijen zijn er gek op! Doet het ook goed in de halfschaduw.

kattenkruid

Kattenkruid (Nepeta faassenii Walker's Low of Hill Grounds)

Kattenkruid geeft van mei tot en met augustus paarsblauwe trosvormige bloemen. Na de eerste bloei knip je de uitgebloeide bloemen weg – zo maak je ruimte voor een tweede bloei! Katten houden van deze plant en worden door de geur aangetrokken.

oranigum rosenknuppel

Marjolein (Origanum Rosenkuppel) en Wilde Marjolein (Origanum Vulgare)

Wie de rand van de border wil opvullen wordt blij van Marjolein. Deze plant wordt maximaal 50 centimeter hoog en is prachtig om te zien. De zachtroze bloemtuiltjes bloeien tussen juli en september en geven een sterke maar heerlijke geur af.

japans bloedkruid

Japans bloedgras (Imperata cylindrica 'Red Baron')

Siergras komt er in allerlei soorten. De rood-groen gekleurde bladeren maken Japans bloedgras een goede optie voor jouw tuin. Deze plant wordt maximaal 80 centimeter hoog.

stijf ijzerhard

Stijf IJzerhard (Verbena bonariensis)

Stijf ijzerhard wordt veel gebruikt als sierplant. De plant wordt 30 tot 180 centimeter hoog, waarbij de stengels zich bovenaan vertakken en uitkomen in schattige lichtpaarse bloemetjes. Deze plant bloeit vanaf juli tot in de herfst en geurt in die tijd heerlijk.

bergkorenbloem

Bergkorenbloem (Centaurea montana Grandiflora)

Deze vaste plant valt op door zijn grote, blauw-paarse bloemen met franjes. Hij bloeit in het late voorjaar en trekt bijen en vlinders aan. Ideaal voor zonnige borders, heeft weinig onderhoud nodig en is winterhard.

Roze bloemen met gele centra, omringd door groene bladeren.

Chrysant (Chrysanthemum rebellum Clara Curtis)

Een herfstbloeier met zachtroze bloemen en een geel hart. ‘Clara Curtis’ brengt kleur in de tuin wanneer veel andere planten al uitgebloeid zijn. Ze houdt van een zonnige plek en is geschikt voor borders of als snijbloem. Sterk en betrouwbaar, met een lange bloeiperiode.

zonnekruid

Zonnekruid

Een opvallende zomerbloeier met warm oranje-rode bloemen en een bruin hart. Deze zonnehoed staat graag in de zon en trekt allerlei vlinders aan. Ideaal voor borders waar hij structuur en kleur toevoegt. Sterk, rijkbloeiend en prachtig in combinatie met siergrassen.

Paarse bloemen met groene bladeren in een dichtbegroeide tuin.

Dropplant (Agastache Blue Fortune)

De dropplant is een langbloeiende vaste plant met aren van blauwe lipbloemen. Hij lijkt een beetje op munt en komt oorspronkelijk uit de prairies in Amerika en ruikt naar drop. De eetbare blaadjes smaken naar anijs, en ook de bloemetjes kun je eten. Is ook te verkrijgen in de gele variant (Agastache rugosa ‘Alabaster’).

sommerschnee edelweis halfschaduwplant

Sommerschnee (Anaphalis triplinervis)

Sommerscnhee is een sterke borderplant en heeft witte, tuilvormige bloemen die tevoorschijn komen in juli en augustus. Het blad heeft grijze kleuren gecombineerd met zachte beharing. Dat steekt mooi af tegen heesters met (donker)groene gladde bladeren!

Witte bloemen met oranje centra in een groene tuinomgeving.

Herfstanemoon (Anemone hybr. 'Hon. Jobert')

De herfstanemoon bloeit in augustus, september en zelfs oktober. Een voor een gaan de witte bloemen met bekervorm en goudgele meeldraden open. Handig: deze plant is winterhard en doet het goed in de halfschaduw.

Vingergras (Panicum virgatum 'Squaw' )

Dit siergras wordt maximaal 150 cm hoog. Het blad is eerst lichtgroen, in de loop van de zomer wordt dit donkerder, tot diep roodpaars. In de nazomer gaat deze plant bloeien met geurende roodbruine bloempluimpjes.

Rode bloemen met groene stengels, scherp in beeld tegen een wazige, natuurlijke achtergrond.

Duizendknoop (Persicaria amplexicaulis)

De duizendknoop heeft een lange bloeiperiode. Vanaf juli kun je ervan genieten, tot zelfs in oktober. Doordat de plant veel blad heeft, krijgt onkruid geen kans om eromheen te groeien. Hij is winterhard, maar sterft bovengronds: na de winter zal hij weer opkomen.

Paarse Allium-bloem in volle bloei tegen een wazige groene achtergrond.

Sierui (Allium senescens en Milleninum)

De sierui is een makkelijke plant: aan het einde van de winter snoei je hem af, waarna hij in het nieuwe seizoen weer kan gaan groeien. De mooie paarse bollen trekken allerlei zoemende insecten aan, zoals bijen en vlinders.

daglelie

Daglelie (Hemerocallis Sammy Russell)

De daglelie is een laatbloeier: in augustus en september haalt hij zijn prachtige bloemen tevoorschijn. De bloemen bloeien maar een dag, maar volgen elkaar snel op. Wordt maximaal 90 centimeter hoog en is makkelijk in onderhoud.

zonnehoed

Zonnehoed (Rudbeckia fulg. 'Goldsturm')

Van augustus tot en met oktober kun je genieten van de zonnehoed. Deze tuinplant geeft prachtige bloemen met een donkerbruin hart en felgele bloemblaadjes erom heen. Doet het goed in de zon en in de halfschaduw.

Paarse salvia's bloeien dicht opeen in een groene tuin.

Salie (Salvia nem. Mainacht)

Wil je een sterke borderplant lang bloeit? De salie van mei tot en met augustus geeft lange, paarse bloemaren die goed overeind blijven staan. De bloemen zijn aantrekkelijk voor bijen en vlinders.

zilverkaars

Zilverkaars (Actaea 'Brunette')

Een echte laatbloeier: de zilverkaars bloeit pas in september en oktober. Een gemakkelijke plant die geschikt is om een grote groep van aan te planten in de border.

geitenbaard schaduwplant

Geitenbaard (Aruncus Horatio)

Geitenbaard is een sterke tuinplant die het goed doet in allerlei borders: in een groep of alleenstaand. De bladeren van de plant groeien wat breder uit en in juni verschijnen de witte pluimen.

prachtspirea schaduwplant

Prachtspirea (Astilbe chin. Pumila)

De prachtspirea heeft mooie roze boempluimen en groeit goed in een schaduwrijk, vochtig hoekje van de tuin. Van juni tot en met augustus kun je hiervan genieten – en de vlinders doen met je mee.

schoenlappersplant schaduwplant

Schoenlappersplant (Bergenia cordifolia)

De schattige roze bloemetjes van de schoenlappersplant kun je bewonderen in april en mei. Deze plant blijft laag met maximaal 30 centimeter.

vergeet-mij-nietje

Kaukasich Vergeet-me-nietje (Brunnera macrophylla en Jack Frost)

Van april tot juni geeft het Kaukasich Vergeet-me-nietje prachtige kleine blauwe bloemetjes. Het blad van Brunnera macrophylla heeft een mooie herkenbare hartvorm die de bodem goed bedekken.

goudaardbei

Goudaardbei (Waldsteinia ternata)

De goudaardbei is een echte bodembedekker en blijft zeer laag bij de grond: hij wordt in bloei maximaal 20 centimeter hoog. De naam is een beetje misleidend: er komen geen vruchtjes aan deze plant.

Longkruid

Longkruid (pulmonaria)

Nog een goede bodembedekker voor in de schaduw is longkruid. Deze plant geeft leuke paarse bloemetjes. Het blad is eerst zilvergrijs met een groene nerf, maar later wordt dit groen met zilvergrijze vlekken.

Elfenbloem schaduwplant

Elfenbloem (Epimedium perralch. 'Frohnleiten')

Elfenbloem bloeit van april tot mei met heldergele bloemen. Het blad van deze bodembedekker geeft ook een mooi aanzicht: groen met rood. Dit blijft zo in de winter.