Tuinpad met houten hekjes en struiken, leidt naar woonwijk met geparkeerde auto's en rijtjeshuizen.

Voedselbosjes op school: een groene investering in kinderen en natuur

Flevoland 17 december 2024

Hoe een klein bosje grote veranderingen brengt in leren en leven

Voedselbosjes: steeds meer scholen leggen er een aan en zijn enthousiast over het concept. Afgelopen maand was de St. Josephschool in Emmeloord aan de beurt, net als het Auryn in Zutphen. Het bosje werden met de hulp van IVN Natuureducatie aangelegd en de opening ervan werd goed gevierd. Het voedselbosje op de St. Josephschool is het zestiende bosje dat IVN, in samenwerking met Wavin, heeft aangeplant in de regio Flevoland-Gelderland-Overijssel. Het concept is een succes, maar wat is de impact op lange termijn? Scholen met oudere bosjes blikken samen met IVN terug.

 

Lekker en leerzaam

Een voedselbosje is een klein, eetbaar bosje waar zo’n 30 verschillende soorten planten groeien (bomen, struiken, kruiden, klimplanten en bodembedekkers). Van appelboom en bessenstruik tot kweepeer en colakruid. ‘Door een voedselbosje op het plein leren kinderen op een uitdagende en praktische manier hoe voedsel groeit,’ legt Nannyke Hoek – van As, projectleider bij IVN uit. ‘Zij leren dat het bosje goed is voor de natuur, voor het klimaat én voor henzelf. Hoe smaken verschillende planten en welke delen kun je eten?’

Voordat de kinderen van de St. Josephschool gingen planten, kregen zij les over regenwormen en roosterden ze appeltjes. Een mooi moment, waarbij de kinderen namen gaven aan de wormen. ‘Dit is Kruipie de Regenworm!’ riep een van de jongsten uit. Voor veel scholen zoals de St. Joseph is het belangrijk om het bosje op het plein te zetten. Zo kunnen de kinderen het bosje in alle seizoenen meemaken. Dankzij het informatiebord wordt de buurt bovendien betrokken bij het bosje.

 

Man en meisje onthullen bord bij omheind gebied, omstanders klappen.

Positieve impact op lange termijn

Op langere termijn hebben voedselbosjes een positieve impact op kinderen. Zowel educatief als op gezondheid. Groen op het plein ondersteunt onder andere de gezonde ontwikkeling van kinderen op fysiek, sociaal-emotioneel, cognitief én moreel vlak. Bovendien draagt het bij aan kennis over en een band met de natuur.

Bij het Dalton Kindcentrum de Markesteen in Zwolle, waar in 2022 een bosje werd aangeplant, merken docenten dit ook. ‘Het bosje wordt vooral onderhouden door groep 7, onder leiding van mijzelf en ouders,’ vertelt directrice Jorien Griffioen. ‘De kennis van kinderen over planten en natuur is gegroeid. Ze verwonderen zich over voedsel en smaken, proeven graag en worden bewuster van duurzaamheid en voeding.’

Het voedselbosje is daarnaast voor sommige kinderen een fijne uitvalbasis om even tot rust te komen. Griffioen: ‘In het bosje mogen maar vier kinderen tegelijkertijd zijn en spelen mag er niet. Kinderen die behoefte hebben aan rust zoeken deze plek graag op om te ontprikkelen.’

Ook directeur Brigitte Strikwerda – van Ittersum, directeur van de Willem van Oranjeschool in Apeldoorn is positief over het voedselbosje dat in 2023 bij haar school werd aangelegd. ‘Het is een mooie aanvulling op ons groene schoolplein. Kinderen gaan echt ‘aan’ door te proeven en ruiken. Ze ontdekken allerlei kleine beestjes, boven de bodem en in de bodem. Een mooie verrijking van ons onderwijs!’

Ecologische en maatschappelijke werking

Een voedselbosje bevordert biodiversiteit door een ecosysteem te creëren dat voedsel, beschutting en leefruimte biedt aan diverse dieren. Inheemse planten trekken bestuivers zoals bijen en vlinders aan, terwijl bodembedekkers en takkenhopen insecten huisvesten. Deze vormen voedsel voor vogels, en struiken en bomen bieden nest- en schuilplaatsen. Ook kleine zoogdieren, amfibieën en bodemorganismen profiteren van een gezonde bodem en beschutte plekken. Met een waterbron trekt het bosje extra dieren, zoals kikkers en vogels.

Hoek – van As: ‘Door een mix van plantensoorten en natuurlijke processen ontstaat een duurzaam mini-ecosysteem dat bijdraagt aan de biodiversiteit en leerlingen inzicht geeft in de samenhang binnen de natuur. Zo worden niet alleen de schoolomgeving, maar ook de omliggende gebieden ecologisch verrijkt.’

Financierder Wavin vindt dat ook belangrijk. ‘Onze focus ligt op het creëren van gezondere en duurzamere omgevingen voor iedereen,’ vertelt Herman van Tholen. ‘Het ondersteunen van voedselbosjes bij scholen past precies binnen die visie. Scholen maken er gebruik van, dieren en insecten vinden er eten en een leefplek en ook de buurt wordt opgevrolijkt met het groen. Door versteende pleinen te vergroenen, wordt water vastgehouden en is er meer koelte in de zomer.’ Dankzij de cofinanciering van Wavin zijn er al 17 bosjes geplant en staat er voor 3 Voedselbosjes een plantdag begin 2025 gepland.

Tuinpad met houten hekjes en struiken, leidt naar woonwijk met geparkeerde auto's en rijtjeshuizen.

Zelf aan de slag? Dit kun je verwachten

Wil jij aan de slag met een voedselbosje op jouw school, kinderopvang of in jouw buurt? Dit is wat je te wachten staat. Een voedselbosje vergt niet veel onderhoud: het belangrijkste is water geven (vooral de eerste twee jaar) en de bodem onderhouden. Onderdeel van het voedselbosje zijn een Rentmeester en een Voedselboswachter. De Rentmeester is namens de plantlocatie eindverantwoordelijk voor een goed gebruik en onderhoud van het Voedselbosje. De Voeselboswachter – een medewerker van de locatie of een ouder, een buurtbewoner, een medewerker van een NME-centrum, een IVN- of andere groene vrijwilliger – coördineert het structureel gebruik en zorgt voor een adequaat onderhoud en beheer van het Voedselbosjes. De eerste twee jaar na de aanleg van het Voedselbosje kunnen zij bij IVN terecht voor al je vragen.

Afhankelijk van subsidies is een eigen bijdrage minimaal €1.000,-. Als je het interesseformulier op ivn.nl/voedselbosjes invult, dan gaat IVN samen met jou op zoek naar de mogelijkheden voor financiering.  

Meer lezen

Deel deze pagina

Meer nieuws

Doneer aan IVN

Draag nu bij aan een generatie die de natuur kent en waardeert, gezonder opgroeit en betrokken is bij een duurzame toekomst. Met jouw donatie kunnen wij meer mensen de natuur laten ontdekken.

 

Volg ons op social media