Haagse wolven in de duinen

‘Awoeoeoeoe’ klinkt het door de duinen van Noordwijk. Op deze maandagochtend is het hier vrijwel uitgestorven. Op twee klassen na dan, die vandaag op schoolreisje zijn in de natuur.

Gids Arianne van de Natuurschool oogt verwart. Het is half tien geweest en over vijf minuten komt de bus met twee klassen aan. ‘Sorry, ik moet even schakelen,’ zegt ze. ‘Ik hoor net dat een van de gidsen ziek is, dus ik neem zijn programma over. Dat wordt een beetje improviseren.’ Gelukkig is Arianne een ervaren gids. Dit is haar twaalfde jaar bij de Natuurschool en daarmee is ze de ‘langstzittende’ gids. We halen nog snel even de spinnenwebben uit de wc’s. ‘Ze moeten vooral op ooghoogte weg zijn. We krijgen een groep stadse kinderen vandaag, soms reageren ze wat heftig op een spinnetje op de wc.’

Gids Manon wacht de groep op bij de parkeerplaats. En dan begint het schoolreisje. Want dat is de Natuurschool: educatieve schoolreisjes in de natuur. Op twee locaties in Nederland: hier in de duinen bij Noordwijk en bij Lauwersoog, waar wadlopen hét paradepaardje is.

De Natuurschool is als schoolreisje uniek in Nederland: een hele dag worden de kinderen ondergedompeld in de natuur. Veel sport en spel, veel natuurbeleving. IVN nam de Natuurschool twee jaar geleden over, na 30 jaar schoolreisjes voor meer dan 500.000 kinderen. Leonie, IVN-projectleider van de Natuurschool, vertelt: ‘Je hebt als gids best een grote verantwoordelijkheid. Het is niet zomaar een excursie, het is het schóólreisje. Dat betekent dat het voor iedere groep opnieuw de leukste dag van het jaar moet zijn.’ Arianne vult aan: ‘Het is vooral ook zo fijn dat de klas de hele dag met elkaar is, je maakt echt samen iets mee. Dat is bij een schoolreisje in een pretpark wel anders.’

Witte drollen

De twee klassen uit hartje Den Haag hebben geluk: zij hebben een financiële bijdrage van Provincie Zuid-Holland gekregen voor hun schoolreisje. Vandaag gaan ze meer leren over de wolf, vertelt Manon. Wie heeft er wel eens een wolf horen huilen? ‘Ja ik, in Bulgarije,’ zegt Vera. ‘En ik ook, in Turkije!’ roept Abdulkerim. Vervolgens praten ze in groepjes of er hier in de duinen ook een wolf zou kunnen leven. Drie groepjes denken van niet, twee denken van wel. ‘Lijkt me wel,’ zegt Yasmin, ‘want er zijn veel konijnen om te eten.’ Emrullah denkt er anders over: ‘Dit gebied is toch veel te klein! Ze zei net dat een wolf 50 kilometer kan rennen!’ Gids Manon geeft alle groepjes een beetje gelijk: er is inderdaad veel te eten, maar de wolf is tot nu toe nog niet in de duinen gesignaleerd.

Dan geeft ze iets door, een potje met wat witbruinigs erin. Een wolvendrol! ‘Ieeeehhhh!’ gilt Hajib. Manon nodigt haar uit om eens goed naar de drol te kijken. Dat gaat Hajib te ver, maar haar buurman Samir durft wel. ‘Ik zie haren,’ zegt hij, ‘en het is veel witter dan mijn eigen drol.’ ‘Dat komt omdat er veel kalk in zit. Jij laat de botten van een lamsbout misschien liggen, maar een wolf eet ze gewoon op.’

Wolven in het zand

We lopen en rennen door het duinbos naar een zandverstuiving. Hier hebben Manon en Arianne een spel uitgezet. Leerlingen zoeken wolvenkoppen in het bos, lezen de vraag die erbij staat en rennen terug om het antwoord te geven. Hebben ze het goed, dan krijgen ze een hekje, gemaakt van ijsstokjes. Wie de meeste hekjes heeft, kan aan het einde zijn schapen zo goed mogelijk beschermen. Voor Amaru is het een makkie: ‘Ik heb vorig jaar mijn spreekbeurt gehouden over de wolf!’ Hij weet wat een wolf bedoelt als ‘ie op z’n rug ligt – ik geef me over – of hoe het leefgebied van een wolf heet – een territorium.

Tussen het uitdelen van de hekjes door vertelt Manon dat ze eigenlijk tien jaar geleden al gids wilde worden bij de Natuurschool. Ze komt uit het naburige Noordwijkerhout. Het kwam er niet van, maar toen ze vorig jaar ontslag nam en even geen baan had, besloot ze ervoor te gaan. Inmiddels werkt ze bij de Gemeente Amsterdam, maar gidst ze toch nog twee dagen per maand bij de Natuurschool. ‘Het is zo fijn om in de natuur te zijn, ik vind het heerlijk buiten.’

Betrokken gidsen

Het programma in Noordwijk draait op zo’n tien tot vijftien gidsen. Het is een diverse en hechte groep, die dit werk vaak als bijbaan naast hun werk of studie doet– ze krijgen er een vergoeding voor. Elk jaar valt ongeveer de helft af, omdat deze gidsen bijvoorbeeld een nieuwe baan hebben of verhuizen. Er komen dus ook elk jaar nieuwe gidsen bij, die een uitgebreide training krijgen. Projectleider Leonie vertelt: ‘De gidsen houden van buiten zijn, en ook van een beetje gek doen. Ze hebben een drive om kinderen en de Nederlandse natuur dichter bij elkaar te brengen. En ze hebben vaak een goede conditie, want zo’n hele dag in de duinen en het zand gaat je niet in de koude kleren zitten.’

Kinderen komen na zo’n dag echt dichter bij de natuur te staan, het past dus heel goed bij IVN. De Natuurschool blijft steeds in ontwikkeling. Het team van gidsen wordt bijvoorbeeld steeds zelfsturender. Groot onderhoud, klein onderhoud, de planning van de gidsen en het programma wordt onderling geregeld. Leonie: ‘Dat werkt omdat de gidsen zien wat er nodig is en heel betrokken zijn. Het is uiteindelijk veel kwetsbaarder en duurder als er één projectleider op zit die alles zelf regelt.’

Kauwgom- en Zwitsalroedels

Nadat alle hekjes zijn neergezet – het groepje van Amaru heeft uiteraard gewonnen – gaan we door naar het geurspel. De kinderen leren dat wolven hun eigen roedel herkennen aan de geur. Ze krijgen een paar druppels van een geurtje op hun hand, lavendel of munt bijvoorbeeld. Vervolgens moeten ze op zoek naar de wolvenkop met dezelfde geur. Dat is hun roedel. Emrullah roept: ‘Ik heb hetzelfde geurtje als m’n neefje! We ruiken allebei een beetje naar kauwgom.’

Het laatste spel van de ochtend is een roofspel. Gids Arianne legt uit: ‘Je hebt allemaal verschillende soorten wolven in een roedel die met elkaar samenwerken. De alfawolf is de baas, die zorgt dat alles goed gaat. De bètawolven bewaken het territorium. Jullie zijn twee wolvenroedels, en jullie moeten voedsel van elkaar proberen te stelen. De bètawolven bewaken het territorium, dat is afgezet met grote nepdrollen. Al snel rennen twintig kleine wolven over en weer. 25 geroofde appels, muizen en geweien later zitten ze uit te hijgen in het gras. Vanmiddag gaan ze nog naar het strand, sleepnetvissen en een groot walvisspel spelen. Maar nu eerst even uitrusten en lunchen. Yasmin smeert haar Zwitsal-bodylotion uit over de armen van Vera en Diana. ‘Ruikt lekker hè? Nu horen jullie ook bij mijn roedel!’
 

Meer Natuurschool?

–    Word gids, kijk op natuurschool.nl
–    Schoolreisjes boeken doe je ook via natuurschool.nl
–    Of wil je een schoolreisje sponsoren? Dat kan! Neem contact op met Leonie via l.hoeboer@ivn.nl