Prettige Samenloop
Al een jaar of tien wandelen mensen elke week groepsgewijs door heel Nederland onder begeleiding van een vrijwilliger. Om fit te blijven, om iets over de natuur op te steken, maar vooral voor de gezelligheid.
Gefilterd licht, dauwdruppels als duizenden diamantjes. In de verte stijgt uit het riet een blauwe reiger op. Het is stil, sprookjesachtig bijna, deze ochtend in natuurgebied de Groene Ster. Je zou het niet zeggen, maar amper tien minuten geleden stonden we nog voor de deur van restaurant De Chinese Lange Muur in de Leeuwarder wijk Camminghaburen. Elke donderdag omstreeks tien uur verzamelen daar mensen met rugtasjes om en wandelschoenen aan.
Met een man of twintig in zijn kielzog begint begeleider Piet Jellema (75) aan de wandeling. Sommigen komen regelmatiger dan anderen, niets moet, alles mag. ‘Maar dit is wel zo’n beetje de harde kern’, zegt hij lachend.
Mond-tot-mondreclame
Jellema had al eens een vogelcursus gedaan, en toen hij een jaar of tien terug een oproep zag voor wandelbegeleiders, aarzelde hij geen moment. Sindsdien loopt hij elke donderdag. Heel in het begin, toen het nog op gang moest komen, waren er wel eens nul wandelaars, of eentje op drie begeleiders. Maar regen, storm, hitte, er wordt gelopen. Altijd, tenzij het code rood is. In de winter lopen ze in de wijk, die grenst aan de Groene Ster. ’s Zomers zijn er soms excursies, gaan ze met de hele groep naar het Leeuwarder bos, of naar de Froskepolle, een klein eilandje aan de rand van de stad. Veruit de meeste wandelaars zijn via mond-tot-mondreclame bij de groep beland. Sommigen komen ook bij de groep via een wijkteam. ‘Zo hopen we oudere mensen een beetje uit hun isolement te halen’, legt Jellema uit.
Klopt, zegt IVN’er Ronald van Zon, dat is een van de doelen. Hij richtte in 2014 Gezond Natuur Wandelen op, samen met twee andere natuurfanaten. In Engeland bestond Walking for Health, een soortgelijk initiatief dat erg populair en succesvol is. ‘We hebben met Engeland overlegd en zijn het hier gaan uitproberen. Daar staan gezondheid en gezelligheid voorop. Wij hebben daar nog natuurverbondenheid aan toegevoegd.’ Gezond Natuur Wandelen heeft een samenwerking met IVN. IVN’ers begeleiden bijvoorbeeld wandelingen en vertellen onderweg kort wat over de natuur.
Vast format
Inmiddels wordt er op honderdtwintig plekken in Nederland wekelijks in groepsverband gewandeld. De wandelingen moeten aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moeten ze altijd doorgaan, wekelijks worden gehouden en ongeveer een uur duren. Ook moet de begeleider een dagcursus volgen en tijdens het wandelen kort iets over de natuur vertellen. Na afloop drinken de wandelaars een kopje koffie. De begeleiders moeten voorts hun best doen een zo groen mogelijke route uit te stippelen. Dat is soms nog best een uitdaging, zegt Van Zon. ‘Om mensen met elkaar te verbinden, moeten we de wijken uitkiezen waar we het meest van waarde kunnen zijn. Dat zijn meestal niet de groenste buurten.’ Ondertussen blijken de stevige stappers die de meesten aantrokken geen overbodige luxe in de Groene Ster; op sommige stukken is het aardig drassig. Twee dagen eerder stond het wandelpad nog helemaal onder water. We houden even stil. Heeft iedereen het artikel gelezen dat Jellema hun heeft toegezonden over de aalscholvers, vraagt hij? Geknik bij de wandelaars. ‘Vorige week stond er een foto in de Leeuwarder Courant: allemaal aalscholvers op een rijtje bij het theater. Midden in de stad!’ Hij zag er eens eentje in gevecht met een paling, vervolgt Jellema. ‘Vangen aalscholvers in China niet vis voor mensen?’, vraagt een wandelaar. Dat doen ze.
Visdiefjes
Verder gaan we. Het is winter, dus is het relatief kaal, zegt Jellema, alsof hij zich verontschuldigt. ‘Maar we zien altijd iets. Kijk, daar in de verte’, wijst hij naar de vijver, waar je met een beetje focussen plateaus kunt zien liggen op het wateroppervlak. Die zijn daar aangelegd voor de visdiefjes om te nestelen, vertelt Jellema. Fietser!, klinkt het als er een fietser aankomt. De ene roept het naar de andere en zo gaat de waarschuwing de hele groep door en waaiert de hele sliert uit naar links. De moeder met peuter voorop gaat het niet snel genoeg. ‘Hallo, jémig zeg!’, moppert ze terwijl ze geïrriteerd de wandelaars voorbij rijdt. De wandelaars laten nochtans hun goede humeur niet bederven en stappen vrolijk verder. Een van hen is Jelle van Gans. Hij is 84 en wandelt al vijf jaar met de groep. Wat hij er leuk aan vindt? ‘De sociale contacten’, zegt hij meteen. ‘Het gaat niet alleen om het wandelen, maar ook om de gezelligheid.’ Toen zijn vrouw overleed, zocht hij ‘iets’. Hij was altijd al veel in de natuur, hield van buiten zijn, had bovendien altijd veel aan sport gedaan, dus toen hij over de wandelgroepen las, was zijn interesse gewekt. Hij ging een keer mee en de rest is geschiedenis. ‘Ik ben heel blij dat ik erbij ben. Allemaal aardige mensen.’
Aalscholver droogt zich
Ondertussen wijst Piet Jellema naar een aalscholver in de verte. ‘Wat is die aan het doen?’, vraagt hij aan Dora Busser, die voor hem loopt in fleurige kleding. ‘Hij is zich aan het drogen’, repliceert die. ‘En waarom? Wat missen ze?’ Ook daar heeft ze antwoord op. ‘Een vetlaagje.’ Het klinkt als een overhoring. Heel goed, zegt Jellema: aalscholvers missen het vetlaagje dat eenden wél hebben en dat hun veren drooghoudt, en daarom moeten ze zichzelf laten opdrogen. Busser heeft haar hele leven gewandeld, vertelt ze, en op die manier veel botanische kennis opgedaan. Ze maakte foto’s van planten die ze tegenkwam en zocht vervolgens thuis de namen op. ‘Zo heb ik veel geleerd’, zegt ze. Ze wandelde een keer met haar negentigjarige vader en verbaasde hem door van zowat elk plantje de naam te weten. ‘‘Dat heb je niet van mij’’, zei hij. ‘Nee, dat klopt’, lacht ze. Langs de route laat een lange vrouw in een rode trenchcoat haar hond uit. Ze blijft even staan om de wandelgroep te laten passeren. ‘Wat gezellig zo!’, roept ze. ‘Kom erbij!’, roept een van de wandelaars in het voorbijgaan. ‘Elke donderdag om tien uur verzamelen bij de Chinees!’ ‘Dank, goed om te weten!’, roept de vrouw terug. Kijk, lacht Piet Jellema, zo gemakkelijk kan het gaan.
Opnieuw beginnen
Even later, bij de koffie in het wijkcentrum, gaat er een kaart rond voor een wandelaar die ziek is. Zo zie je maar weer, zegt Meino Dijkstra, nadat hij zijn naam heeft bijgeschreven: er ontstaan ook vriendschappen. Zelf sloot hij zich aan omdat hij iets aan zijn gezondheid wilde doen. ‘Dat mocht ook wel na veertig jaar kantoorwerk’, verduidelijkt hij terwijl hij op een niet aanwezig buikje klopt. Naast haar zit wandelaar Loeky Dobma. Zij heeft wel eens geen zin, geeft ze toe, als het slecht weer is denkt ze wel eens: ik sla een keertje over. ‘Maar dan tegen half tien begint het te kriebelen. Dan ga ik toch en ik ben altijd blij dat ik ben geweest.’
Meer weten, meewandelen of gids worden? Kijk op gezondnatuurwandelen.nl
Tekst: Karin Sitalsing
Foto’s: Marleen Annema
Mens & Natuur magazine
Dit artikel verscheen eerder in de lente editie van Mens & Natuur magazine 2024. Wil je ook het Mens & Natuur Magazine ontvangen? Voor € 25 per jaar ben je al lid van IVN en ontvang je naast 4x per jaar ons magazine ook korting in onze webwinkel (geldt niet voor boeken) en kun je gratis of met korting deelnemen aan onze activiteiten, cursussen en workshops.
