Historische parels

Belangrijke waterbronnen, Kroondomein Het Loo en het Reigersbos. Het zijn maar enkele van de historische hoogtepunten op deze laatste dag van de driedaagse IVN Trektocht over de Veluwe. Zodra een laatste regenbui gepasseerd is, zijn we er klaar voor. Benieuwd welke natuurparels we onderweg zullen ontdekken.

Met de IVN Routes-app navigeren mijn twee vriendinnen, trouwe viervoeter Morris en ik naar Schoolbeek/Geurtssprengen. Het geruis van de A1 ebt weg en maakt plaats voor het gekwetter van koolmezen en andere kleine vogels die zich klaarmaken voor het broedseizoen. Onze neuzen vullen zich met de houtachtige harsgeuren van de naaldbomen die hier in het Willemsbos groeien. We wandelen door het bos naar de Ruetbron. Luisterend naar het audiofragment van Margareta van Kleef komen we te weten dat deze bron ooit een belangrijke functie vervulde bij de watervoorziening van de fontein van Paleis Het Loo. Enkele meters verder kruisen we de Asselsestraat. Op het kaartje in de IVN Routes-app zien we dat er twee opties zijn: de route vervolgen over Kroondomein Het Loo of de omleidingsroute erlangs nemen. Die tweede optie is een mooi alternatief tussen 15 september en 25 december, wanneer het Kroondomein afgesloten is voor publiek. Maar vandaag is het geopend dus zetten wij onze tocht verder over het Kroondomein.

Pomphul

Bij het oversteken van de Pomphulweg worden we begroet door een clubje wielrenners. Zodra de weg vrij is, gaat Morris ons voor naar het volgende punt van de route. Onderweg snuffelt hij nieuwsgierig aan alle bomen langs het pad. Het voortdurend veranderende landschap verrast ons. Inmiddels hebben de naaldbomen plaatsgemaakt voor prachtige, statige beukenbomen en zien we beneden ons een vennetje. Op de telefoon verschijnt een pushbericht: Pomphul bereikt. Voor de komst van de waterput, die in 1863 door koning Willem III aan het dorp geschonken werd, moesten de bewoners hun water uit regentonnen of elders halen. Dat deden ze met tonnetjes op kruiwagens vanuit omliggende heidevennen. Het bekendste ven is Pomphul. Een ondoorlatende kiembodem houdt het regenwater vast en het omringende geboomte verhindert snelle verdamping. Terwijl mijn ene vriendin foto’s van de omgeving maakt, rusten mijn andere vriendin en ik uit op een bankje naast het ven. We luisteren naar het geritsel van de wind en genieten van het uitzicht. Morris moeten we goed tegenhouden, want hij zou het liefst van al de Pomphul induiken.

Explosiegevaar

Na de lunch in het schattige dorpje Hoog Soeren vervolgen we de route bij een pittoreske, witte kapel met een groene, koperen toren erop. De kapel bepaalt al meer dan honderd jaar mee het landschap en wordt sinds 1904 voor kerkelijke activiteiten gebruikt, leren we uit de IVN Routes-app. Terwijl we Hoog Soeren steeds meer achter ons laten, fantaseren we over een eigen plek zo vlak bij het bos en spotten we een kleine buurtbieb, waarin de boeken keurig gecategoriseerd staan. Hoe dichter we bij het bos komen, des te rustiger de omgeving wordt. Behalve een paar fietsers en enkele dorpelingen die hun hond uitlaten, komen we niemand tegen. Dat is bij ons in de Randstad wel anders! De rust wordt doorbroken door een nieuwe pushmelding: aan de linkerkant zouden we enkele grafheuvels kunnen zien. We turen door de bomen, maar kunnen ze moeilijk onderscheiden. Wel zien we in de verte, rechts van het pad, de munitiebunker van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD). Het lijkt een soort blokkendoos van betonblokken in Lego-stijl, omringd met een hekwerk waaraan een waarschuwingsbord hangt met daarop de tekst: ‘Pas op! Explosiegevaar.’ Die waarschuwing hangt er niet voor niets, want gevonden explosieven uit WOII worden tijdelijk in deze bunker opgeslagen.

Jacht op reiger

Even verderop passeren we een langgerekt dal met water en planten erin. In de IVN Routes-app lezen we dat deze plas op voormalige heidevelden ligt en tegenwoordig Reigersbos heet, omdat reigers er een korte stop tussen hun broed- en foerageergebied, bijvoorbeeld het Uddelermeer en de IJssel, maken. Of maakten. Want midden negentiende eeuw werden de reigers actief bejaagd door de veelal adellijke leden van de Royal Loo Hawking Club, die onder beschermheerschap van de koningen Willem I, II en III stond. Zodra er reigers voorbijvlogen, werden de valken onthuifd en losgelaten. Daarna volgde een felle strijd tussen reiger en valk. Wanneer de reiger met de valk naar beneden stortte, was het een wedstrijd tussen de jagers om als eerste de plek te bereiken waar de vogels op de grond waren neergekomen. De trofee? De lange nekharen van de reiger, oftewel de aigrette. Vaak leefden de reigers na deze strijd nog en werden ze geringd en weer losgelaten. Na het lezen van deze informatie kijken we eens goed om ons heen, maar er valt geen reiger te bekennen. Wel zien we veel vinkjes, koolmezen en merels. Verder is er niets te zien wat aan deze jacht herinnert.

J.C. Wils

Het laatste stuk van het bosgedeelte van de route leidt ons door een hondenuitlaatbos. Het is er aanzienlijk drukker dan in de andere stukken bos waar we doorheen zijn gewandeld. Ook ogen de bomen speelser en meer gevarieerd. Als we het bos door het klaphek verlaten, komen we aan in de wijk Berg en Bos. De wijk waarin ik ben opgegroeid. Hoewel ik er tot aan mijn studie heb gewoond, heb ik nooit geweten dat de laan waar een van mijn basisschoolvriendinnen aan woonde, de J.C. Wilslaan, naar de vermogende Antwerpse koopman en grondlegger van de wijk Berg en Bos, Johannes Cornelis Wils, was vernoemd. Hij kocht in 1887 als een beleggingsproject een terrein en beplantte zijn landgoed met grove dennen. Later werd het gebied deels bebouwd. Tegenwoordig liggen de huizen nog steeds tussen de bomen, zo ook het huis waarin ik ben opgegroeid. Het einde van onze tocht is in zicht: via de Naald, Paleis Het Loo en de Grote kerk wandelen we verder naar het station, waar we moe maar voldaan de trein terug naar Amsterdam pakken. Veluwe, wat hebben we genoten van je prachtige, gevarieerde landschap!

IVN Trektochten

Om bijzondere natuurervaringen op te doen, hoef je het land niet uit. Die beleef je gewoon in Nederland met de IVN Trektochten, bijzondere meerdaagse routes. Lokale vrijwilligers hebben hun favoriete paden met elkaar verbonden zodat jij over de smalste paadjes en door verstilde natuur de omgeving kunt ontdekken. Pauzeren en overnachten kan bij de Gastheren van het Landschap. Zij volgden een cursus bij IVN en weten je daardoor alles over de omliggende natuur te vertellen. Meer weten?

Bekijk alle IVN Trektochten

De Veluwe in ’t kort

Waar: regio Apeldoorn (GD)
Wat: IVN Trektocht door Apeldoorn en de naastgelegen Veluwe. De meerdaagse wandeling brengt je langs de mooiste plekken waaronder zandverstuivingen, idyllische heidevelden en uitgestrekte bossen
Flora: heide, vennen, bossen en (oude) cultuurlandschappen
Fauna: onderweg heb je kans om herten, vossen, wilde zwijnen, reeën, roofvogels en nog veel meer dieren te zien

Tekst door Saskia Thomson en foto’s door Mathilde Lawalata

Dit artikel verscheen eerder in het magazine Buitenleven, editie 4 2023.