Ommetje Glana Nova
N.B.: U kunt deze wandelroute lopen met uw smartphone. U kunt hiervoor onderstaande link gebruiken:
Ommetje Glana Nova
Wat gaat u zien en waarom?
De middenloop van de Geleenbeek en het omringende landschap vanaf Munstergeleen tot in het Stadspark van Sittard, waar de beek verder gaat als Keutelbeek en Molenbeek. Historische boerenhoeven, soms in vakwerk gebouwd, die weerspiegelen in het water of waarvan de openstaande poort uw blik naar de binnenplaats trekt (de mesthoop ligt daar niet meer). De idyllisch gelegen Ophovener Molen met altijd draaiend schoepenrad en een vistrap als veilige omleiding. Een speelbos met doolhof, boomgaarden omheind door meidoornhagen. Voortdurend wisselende decors door de meanders van de beek. Vergezichten – vanaf nostalgische paadjes – op vroegere dorpen, nu samengevoegd met de gemeente Sittard-Geleen. Het fraaie Stadspark van Sittard, Rijksmonument, is tijdens uw wandeling naadloos overgegaan in een natuurpark en u bent totaal vergeten dat u omringd wordt door een verstedelijkt gebied waar overigens ook veel moois te vinden is (verwijzing naar Geheime Tuinen?). Wie eenmaal deze wandeling heeft gelopen zal steeds weer terug willen komen, niet alleen om te zien hoe het beeld wisselt per seizoen, maar ook hoe de natuur zich ontwikkelt in de loop van jaren.
Als u met de trein komt en de wandeling begint bij het station kunt u ook nog genieten van bijzondere 20ste-eeuwse architectuur.
De betekenis van de Geleenbeek
De Geleenbeek is de meest Limburgse van alle beken, omdat zij ontspringt in Limburg (Benzenrade bij Heerlen) en in Limburg (bij Stevensweert) uitmondt in de Maas na een watergang van ongeveer 170 km (N.B.: de lengte van de Geleenbeek is 39,5 km; het begrip ‘watergang’ telt daarbij de lengtes van de zijbeken op).
Het Geleenbeekdal maakt een aanzienlijk deel uit van het Nationaal Landschap Zuid-Limburg en is aangewezen als Natura 2000-gebied, het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden op het grondgebied van de lidstaten van de Europese Unie.
In het verleden heeft de beek bijgedragen aan de welvaart van de streek in combinatie met de vruchtbare lössgrond. Over de totale lengte van de beek hebben wel 20 graan- of oliemolens gestaan, in een enkel geval gekoppeld ter weerszijden van de beek, zoals in Munstergeleen, in andere gevallen enkel zoals in Ophoven. In Sittard werd in de 14de eeuw zelfs een aparte tak, de Molenbeek, uitgegraven die oostelijk van de stad liep om er een drietal molens op te laten draaien.
Het historische belang van de beek blijkt ook uit de plaatsnamen die van de beeknaam zijn afgeleid: Geleen, Sint Jansgeleen, Oud-Geleen, Munstergeleen
Halverwege de 20ste eeuw werd de beek gekanaliseerd om het slijk en het slik van de mijnen zo snel mogelijk af te voeren met alle gevolgen van dien voor de waterkwaliteit en de natuur van het beekdal.
Anno 2015 is het herstel van de Geleenbeek bij Munstergeleen voor een deel gerealiseerd en zijn de voorwaarden gecreëerd voor de komst van ‘nieuwe natuur’ of misschien liever ‘de terugkeer van oude natuur’.
Het ommetje Glana Nova leidt u door de groene longen van de gemeente Sittard-Geleen en biedt u als wandelaar de kans om de natuurlijke ontwikkeling rond de herstelde Geleenbeek te volgen.
Dit ommetje is, onder auspiciën van de Provincie Limburg, op initiatief van IVN Munstergeleen en met medewerking en sponsorgelden van diverse instanties (de vier gemeentes van de Westelijke Mijnstreek, VVV Zuid-Limburg, Waterschap Roer & Overmaas, Fonds Sociale Instellingen van DSM, IVN Nederland, Natuurfonds Sittard-Geleen, Oranjefonds) uitgewerkt om de recente reconstructie van de Geleenbeek en de gevolgen daarvan voor flora en fauna onder de aandacht van het wandelende publiek te brengen.
In 2014 werd het project Beekdalen Geleen 1, een van de 19 onderdelen van Corio Glana, opgeleverd. De uitvoering van dit onderdeel en het resultaat daarvan heeft geïnspireerd tot het opzetten van het ommetje, dat uitgebreid kan worden naar gelang de volgende onderdelen van Corio Glana binnen de gemeente Sittard-Geleen worden voltooid.
Startpunt: Ophovenerhof, Molenweg 57, 6133 XM Sittard
N.B.: de route is niet overal toegankelijk voor rolstoelen en wordt afgeraden aan minder validen.
Totale lengte: 7 km.
De route kan worden bekort door de nrs. 3 & 4 (2,1 km) over te slaan.
1. Ophovenerhof – Middenweg
Vanaf ingang Ophovenerhof RA Molenweg tot aan Geleenbeek.
Voor Geleenbeek pad RA langs Geleenbeek (aan linkerhand) en boomgaarden zorgboerderij (aan rechterhand) volgen tot aan brug; hier RA en door zigzaghek heen. Dit pad (Beemdengats) komt uit op de Avondsterstraat tussen de bebouwde kom van de Sittardse wijk Ophoven (R) en de Middenweg (L – drukke verkeersweg). U gaat op de Avondsterstraat LA en met de bocht mee naar rechts. Als de Avondsterstraat weer een bocht maakt naar rechts gaat u LA, het voetpad op achter de huizen langs. Op de Poolsterstraat vervolgt u de richting tot u spoedig links, aan de andere kant van het fietspad langs de Middenweg, de fiets- en voetgangersbrug ziet. Die gaat u over.
2. Middenweg, Absbroekbos, brug Lintjesweg
Onmiddellijk na de fietsbrug slaat u RA een laan in (mits begaanbaar), 15 – 20 jaar geleden aangelegd door Landschapspark De Graven.
Na ong. 125 m bereikt u de Moljeweg die voordat de Middenweg werd aangelegd (jaren ’80 vorige eeuw) voerde naar de Sittardse wijk Ophoven en nu met een scherpe hoek bij de laan uitkomt. U slaat LA de Moljeweg in (mits begaanbaar) en wandelt langs een graft en een paar monumentale zomereiken. Na ong. 200 m bereikt u de splitsing met de Geleenderveldweg, gemarkeerd door een veldkruis en drie Himalayaberken. Een paar tientallen meters verder bereikt u een viersprong waar de Lintjesweg de Geleenderveldweg kruist. De kruising is nogal onduidelijk omdat de Lintjesweg hier een knik maakt en daarom heeft de viersprong meer weg van een driesprong, Maar u houdt hier links aan en loopt over de Lintjesweg met (het Absbroek)bos aan beide kanten en verderop links een fruitwei.
U bereikt de brug over de Geleenbeek en aan de overzijde het Glanismonument.
3. Vanaf brug Lintjesweg met een lus via noordelijke dorpsrand en –centrum naar Pater Karel en terug langs de overzijde van de beek.
Na de brug Lintjesweg de richting vervolgend passeert u op de Beekstraat de Chorushoeve (aan uw rechterhand). Tegenover de Chorushoeve slaat u LA de Groenstraat in en, bij de tennisvelden (aan uw linkerhand) weer LA het oude Dwarspaadje in. Dit schilderachtige paadje gunt u een blik op idyllische plekken en de heuvel van de vroegere vuilstortplaats.
U komt uit op de Sittarderweg.
3a Indien u de lus naar Pater Karel en de molen van Munstergeleen niet wilt maken,
gaat u hier LA. U volgt de Sittarderweg zo’n 250 m loodrecht op de Middenweg – u blijft links op het trottoir lopen. Waar de Sittarderweg een bocht maakt naar rechts staat in die bocht, aan uw rechterhand, een monumentale zomereik. U gaat niet met die bocht mee, maar volgt het fiets- en voetgangerspad LA door de tunnel onder de Middenweg door.
U gaat nu verder met nr. 5.
3b Indien u de lus naar Pater Karel en de molen van Munstergeleen wel wilt maken,
gaat u hier RA. De Sittarderweg komt met een stompe hoek uit op de Houbeneindstraat en u vervolgt de richting. U passeert de Groenstraat, Beekstraat, Raadhuisplein, (alle aan uw rechterhand) en komt in de Peterstraat. Deze straat maakt een bocht naar rechts, maar u gaat LA, Haagstraat, en gaat de eerstvolgende straat RA, Kleine Kommel. U steekt de Geleenstraat over en komt in de P.C. Houbenstraat die met een bocht naar links draait en uitkomt bij het bruggetje over de Molentak van de Geleenbeek. Via het bruggetje bereikt u het geboortehuis van Pater Karel Houben en de daarmee verbonden schuurkapel.
Na het bruggetje gaat u LA met de Molentak van de Geleenbeek en de knotwilgen aan uw linkerhand, Pater Karelweg, die, via weer een bruggetje, de Geleenbeek oversteekt. Na het bruggetje volgt u RA het pad langs de Geleenbeek (aan uw rechterhand). Dit pad brengt u bij de brug Lintjesweg, waar u al eerder bent geweest.
4. Brug Lintjesweg – fiets- en voetgangerstunnel bij Leeuwerik
Na de brug Lintjesweg gaat u meteen LA door het klaphek bij het Glanismonument. U volgt het pad dat voor een deel langs de gereconstrueerde Geleenbeek (aan uw linkerhand) loopt en rond de heuvel (aan uw rechterhand) van de vroegere vuilstortplaats van de tot 1988 zelfstandige gemeente Munstergeleen. Het pad komt uit op de Sittarderweg, waar deze een hoek maakt. Merk op dat de grens tussen Munstergeleen en Sittard ooit werd gemarkeerd door twee nu monumentale zomereiken. Een daarvan bent u op ong. 30 m gepasseerd halverwege het zojuist gelopen pad, de andere staat op een heuveltje voor u als u de Sittarderweg bereikt. U gaat de Sittarderweg niet op maar slaat LA om via een fiets- en voetgangerstunnel onder de Middenweg door te gaan.
5. Leyenbroek
Dertig m na de passage van de tunnel, waar het fiets- en voetgangerspad uitkomt op de weg met de naam Leeuwerik gaat u LA, een nauwelijks zichtbaar pad op vlak langs een wel zichtbare gegraven beek. Aan uw linkerhand hebt u een rij populieren die samen met de onderbegroeiing de Vloedgraaf, links van u, verbergen. Vloedgraaf, pad en gegraven beek voeren naar de Geleenbeek, waar u RA gaat.
Bij de brug RA, Beemdengats, door een zigzaghek heen. Na 250 m bereikt u de Oude Heerlenerweg, hier LA en op driesprong weer LA, Broekstraat, hoofdstraat van de wijk Leyenbroek. Waar de bebouwing ophoudt en zich aan uw rechterhand het Stadspark uitstrekt, met de roeivijver in de zuidelijke punt daarvan, gaat de Broekstraat over in de Molenweg.
6. Stadspark
Volg het voetpad tussen weg en roeivijver. Na 175 m buigt het pad met de vijveroever mee naar rechts. U verlaat de Molenweg en loopt achter de Ophovener molen langs (u komt er dichterbij via een bruggetje) en volgt de bocht naar links die het pad maakt. U laat de roeivijver achter u en loopt stroomafwaarts langs de Geleenbeek.
Op 50 m afstand aan uw rechterhand passeert u de monumentale gevel van het vroegere zwembad (tot 1985).
Het volgende zijpad aan uw linkerhand, met brug, negeren.
U loopt voorbij de stuw aan uw linkerhand en steekt bij de tennisvelden, LA, de Geleenbeek (deze tak heet vanaf de stuw eigenlijk de Molenbeek) over. U volgt, LA, het pad langs de (Keutel)beek in zuidelijke richting, stroomopwaarts.
Dit pad leidt u over de oude Stenen Sluis en het waterverdeelwerk, de stuw, van Waterschap Roer & Overmaas. Deze stuw verdeelt het water over de Keutelbeek/Cötelbeek en de Geleenbeek of liever Molenbeek.
Nadat u via de stuw de beek bent overgestoken gaat u LA en bereikt u na 300 m weer de Molenweg en het startpunt.
N.B.: de volgende onderdelen zijn toegevoegd voor wie per NS naar Sittard komt.
]7. Te voet vanaf NS-station naar Stadspark (zie onder bereikbaarheid – ook te combineren met 8; onmiddellijk na Broekstraat 13 gaat u RA het Broekpad op. U bereikt na ong. 200 m de bushalte (overkant weg) kerk Leyenbroek)].
[8. Per bus vanaf NS-station naar kerk Leyenbroek (zie onder bereikbaarheid – ook te combineren met 7. Als u na afloop van de wandeling naar het NS-station wilt, bewaart u het Stadspark (6).voor het laatst. U stapt dus van onderdeel 5 over op onderdeel 1 door op de Molenweg na de roeivijver door te lopen naar de Geleenbeek en de Zorgboerderij Ophovenerhof. Om onderdeel 6, het Stadspark te bereiken moet u wel nog een keertje extra door de Broekstraat en langs de roeivijver. Als u het bruggetje ter hoogte van de tennisvelden hebt overgestoken gaat u RA het pad naar de Agricolastraat, dan LA, 3de weg rechts = Parklaan, hier RA, Parklaan langs Keutelbeek volgen, Wilhelminastraat/Engelenkampstraat oversteken, Voorstad LA, Rijksweg oversteken, Steenweg volgen naar station].
Bereikbaarheid, parkeergelegenheid, horeca
Het bruggetje nabij de Stenen Sluis (zie boven onder 6) is te voet (1,5 km lopen) bereikbaar vanaf NS-station Sittard
via Steenweg – Rijksweg oversteken – Voorstad, eerstvolgende weg (smal paadje negeren) RA: Parklaan, die de Wilhelminastraat/Engelenkampstraat oversteekt (na die oversteek ziet u aan uw rechterhand de Keutelbeek/Cötelbeek [7], de hoofdstroom van de oorspronkelijke Geleenbeek die zich bij de Stenen Sluis vertakt in Keutelbeek en Molenbeek) en uitkomt op de Agricolastraat; hier LA, u passeert aan uw rechterhand de Tersteeglaan, aan uw linkerhand de Kastanjelaan en de Emmastraat. Op het plantsoentje tussen beek en Emmastraat staat de Juliana & Bernhardboom, een Scharlaken eik (Quercus Coccinea) daar geplant ter gelegenheid van het huwelijk van Juliana & Bernhard in 1937. Twintig meter verder strekt zich rechts het Stadspark uit. U gaat RA het voetpad op langs de Molenbeek, komt langs de P-plaats van de tennisvelden en ziet het bruggetje als boven onder 6, waarna u de richting vervolgt. U komt uit bij het startpunt (1)
Per bus: lijn 36, 37 of 41, uitstappen halte kerk Leyenbroek [8]
De halte is bij de Andreaskapel die in het verlengde ligt van de kerk. Tien meter verder gaat u RA het Broekpad op dat u na 200 m bij huisnummer 13 brengt op de Broekstraat (RA) van de wijk Leyenbroek (zie verder hierboven onder 5).
Per eigen vervoer:
vrij parkeren tegenover Ophovenerhof; u kunt niet parkeren op het terrein van Ophovenerhof, dat is voor eigen personeel.
Ander mogelijk startpunt met ruimere P-gelegenheid:
Munstergeleen, Raadhuisplein, dat aan de noordzijde wordt begrensd door de Beekstraat (zie boven onder 3).
Horeca:
Restaurant De Vief Heringe, Molenweg 56, 6133 XN Sittard, Telefoon: 046 458 5993
Open: ma.-do. 11.00-21.00; vr. -zo. 10.00-21.00.
(Zorg)boerderij Ophovenerhof, Molenweg 57, 6133 XM Sittard
Terras geopend op werkdagen maandag t/m vrijdag van 11:00 uur tot 15:45 uur (in de winter kunt u binnen op ons verwarmd terras zitten); op zondag van 1 april tot 1 oktober van 11:00 uur tot 17:00 uur.
Afstanden
1. Start vanaf Ophovenerhof Sittard of Raadhuisplein Munstergeleen: 6,8 km
2. Start vanaf bushalte kerk Leyenbroek (en retour): 7,2 km
3. Start vanaf NS-station Sittard (en retour): 9,8 km
4. 2 en 3 gecombineerd: 8,5 km
