Verslag excursie Molenveld

Zondagmorgen 11 september, het is een mooie zonnige herfstdag.

Er is een route uitgezet met kabouterpaaltjes, die men zelf kan lopen. De kinderen krijgen een vragenlijstje mee. 

Wiebo liet ons na 10 minuten op pad gaan.

Onderweg staan IVN -gidsen op 6 plekken om iets te vertellen over dit mooie bos en heidegebied.

We komen wat te weten over de geschiedenis. Het was hier vroeger allemaal woeste grond: heide waar de boeren hun schapen op lieten grazen. De laatste ijstijd liet hier veel zand achter door zandstormen. Zandgrond is armer aan voedingsstoffen. De boeren werkten met de mest van de schapen uit de potstal om hun land te bemesten. De uitvinding van de kunstmest en het prikkeldraad zorgden voor verandering in de landbouw.  Het gebruik van de marken werd door koning Willem 3 opgeheven. Het land werd verdeeld en verkocht.
Het molenveld is door 2 eigenaren later opgekocht en nooit ontgonnen. Fam. Jordaan maakte er een park van voor jacht en houtopbrengst. Onderweg zagen we ook rododendronaanplant waar het wild mooi in kon schuilen.
Fam. Ten Hoopen had er een stoombleekerij. Nu is het Molenveld particulier eigendom van 2 families fam. Vossebeld en fam. Lammers, maar er mag  wel gewandeld worden in het gebied.

Bij aanvang stond gids Sytske aan de Buurserbeek en vertelde wat over het nut van deze beek voor de scheepvaart in vroeger tijden. Er was handel tussen Duitsland en Deventer. Links van de beek was een sparrenbos. Door droogte is de spar gauwer aangetast door ongedierte. De sparren zijn gekapt omdat de letterzetterkever er heeft huisgehouden. Het mannetje maakt kraamkamertjes in de sparstam en het vrouwtje legt eitjes in de gangen, de jongen komen uit en vreten zich een weg in het hout onder de schors. Om het verbreiden van letterzetterkevers tegen te gaan ruimen ze al het aangedane hout op. De eetgangetjes lijken op letters! Er moet niet meer eenzijdige aanplant van bomen gebeuren om de biodiversiteit te behouden. Op de open plek komt al snel weer wat op aan planten: de pioniers. 

We gingen het bos in en de volgende gids, Johan, had veel te vertellen over bomen. Bijzonder interessante weetjes, vooral in de huidige tijd kunnen we daar weer wat van leren.

Grove dennen aanplant om zandverstuiving tegen te gaan, maar ook gebruikt als houtopbrengst voor de mijnen. Dennenhout kraakt gauw en bij gevaar van het instorten van mijngangen ben je op tijd gewaarschuwd.  Vroeger wist men op allerlei manieren dingen uit de natuur te gebruiken. De grove den geeft hars af als je een Y-snede in de bast maakt, hier werd terpentine van gemaakt.

Beuken. Het hout is sterk en splintervrij voor speelgoed, stelen voor gereedschap en meubels. In het beukenbos liepen vroeger varkens te wroeten naar beukennootjes. In de oorlog werd het verboden omdat ze lampolie van de nootjes maakten. Beuken kunnen niet tegen zon op hun stam. Jonge aanplant die alleen staan krijgen jute om de stam tot ze takken hebben die schaduw geven.

Berken, hier ook weer Y-snede in schors om sapstroom af te tappen om hoestdrank en haarwater van te maken. Berkenprut werd ook gebruikt om kano’s en daken water dicht te maken. Grove berk op droge zandgrond en gladde berk op nat gebied groeiend. Vermolmd berkhout werd zilverpoetsmiddel.

Eiken, sterk hout voor meubels, eikenschors gebruikt om leer te looien omdat er looistof in zit. Eikels voer voor de zwijnen. In de oorlog werd er surrogaatkoffie van gemaakt.

Hij liet ook de verschillende naaldbomen zien. Den: duo twee naalden bij elkaar aan takje. Spar: solo een naald. Lariks veel, dus legio.

Bij het heideveld met komvorm erachter stond gids Daan. Hij liet de struikheide (droge plek) en dopheide (natte plek) zien. Ook het stikstofprobleem werd nog even genoemd. De heide stond vol met grassen. De grassen en braamstruiken groeien sneller door meer stikstof en verdringen zeldzame planten. Een jeneverbes met besjes en berk met zwammen werden besproken. De komvormige diepte in de heide achter Daan was het overblijfsel van de vroegere Buurserbeekloop.

Verderlopend kwamen we aan het twijfelen: het kabouterpaaltje gaf aan rechtdoor, maar we zagen alleen heideveld en geen paadje. Doorgelopen, maar bij bordje 7 werd de twijfel heviger. Toch naar de beek gelopen, waar Hans ons uit de droom hielp en mee terugliep om aan te wijzen waar we naar de volgende gids konden lopen. Zo kwamen we toch nog bij de andere plekken waar gidsen stonden te wachten op ons.

Bij de beek wilde Hans de stroomsnelheid van het water laten zien aan de kinderen door houtblokjes in het water en meten met het horloge. Jammer het water stroomde niet. 

Bij het oversteken van het mooie heideveldje vonden we dat de heide er nog mooi bij stond.

Bij het Zandpad stond Wilma bij een meidoorn. Ze liet ons oude kaarten zien van het gebied en vertelde heel uitgebreid over hoe het er vroeger uit had gezien (zie bovenaan in artikel).

Vroeger was er een tekort aan voedingsstoffen als mest! Tegenwoordig  hebben we juist een teveel aan voedingstoffen voor de grond: het stikstofprobleem! Hoe gaan we daar mee om in de toekomst. 

Ze liet ons een meidoornstruik met stekels zien, het natuurlijke prikkeldraad als omheining om weilanden en een stuk prikkeldraad, een Amerikaanse uitvinding. Meidoornheggen waren veekeerringen waar veel dieren in konden leven en zich verplaatsen zonder gevaar.

Doorlopend kwamen wij bij Gerrit bij het balkengat, een slenk van de vroegere buurserbeekloop. Hier deden ze stammen in om het hout te verduurzamen. Je kon ook nog mooi zien dat het hier arme zandgrond is en met humus van jaren erdoor wordt het een grijzige laag, die armer aan mineralen en ijzer is geworden door regenuitspoeling. De laag heet podzol. Hij liet ons de Douglas den en lijsterbes zien.

Omdat wij al bij Hans waren geweest en geen vragen hoefden in te vullen liepen wij via de harde weg terug naar de parkeerplaats. Hier stond Kristin met koffie en thee en ranja ons op te wachten, de kinderen kregen een leuk bouwpakket van een insect van de Hema. Het was een geslaagde morgen met een IVN wandeling op een andere manier ingevuld.

Verslag: Hermien Lankheet