Laag Hees
Ligging
Het gebied Laag Hees in de gemeente Soest grenst in het westen aan Zeist, in het oosten aan de Wieksloterweg, in het zuiden aan de spoorlijn Soest-Den Dolder en in het noorden aan de Biltseweg. Het gebied ligt aan de noordwestflank van de Utrechtse Heuvelrug.
Hoe komt u er?
Vanaf de Wieksloterweg loopt u zo Laag Hees in. Neem bijvoorbeeld de Turfweg, de bekendste en breedste weg in dit gebied. Aan het begin van de Turfweg kunt u uw auto parkeren. Komt u met de fiets vanuit het centrum van Soest dan is het leuk het fietspad de Dorpsstreek te nemen. Dit is een oud pad door het vroegere Soester Veen. Ook het fietspad parallel aan de Wieksloterweg is een aanrader.
Honden: honden zijn welkom, mits aangelijnd.
Wandelingen
De onverharde paden verdelen het gebied in vakken.
U kunt dus een vierkantje lopen bijvoorbeeld: Turfweg, Gerritslaan, De Wittelaan, Wieksloterweg o.z.
Eten en drinken
Geen mogelijkheden in de buurt. Enigszins in de buurt: Herberg de Kastelein van tuincentrum ‘t Vaarderhoogt.
Eigenaar
Er zijn vier grote eigenaren: Fortis ASR, de gemeente Soest, de Ewijckshoeve (op Zeister grondgebied) en Natuurmonumenten. Daarnaast is er een klein aantal particuliere eigenaren die bebouwing en grond bezitten.
Omvang
Het gebied is ongeveer 67 hectare groot en ligt gemiddeld op 2,5 meter boven NAP.
Verklaring naam
De naam Hees is waarschijnlijk afgeleid van het woord hasjo, dat heg, kreupelhout of struikgewas betekent. De naam Laag Hees werd in 2004 in ere hersteld, nadat het sinds 1951 abusievelijk Pijnenburg heette. Dat komt omdat het gebied lange tijd bij het landgoed Pijnenburg onder Baarn hoorde. ‘Laag’ duidt aan dat het gebied laag ligt ten opzichte van Hoog of Overhees, dat is meer richting het huidige landgoed De Zoom.
Geschiedenis
De Utrechtse Heuvelrug, waar Laag Hees tegenaan ligt, is zo’n 200.000 jaar geleden ontstaan als gevolg van opstuwend ijs dat vanuit Scandinavië ons land bereikte. In een warme periode werd er dekzand door de wind neergelegd op de harde bodem. Door de fijne, bijna kleiachtige korrel werd de doorlatendheid beperkt. Vegetatie die hier groeide kreeg in het moerassige gebied geen kans om te vergaan. Daardoor ontstond een dikke laag veen in een nat, zompig gebied, dat vanaf 1000 voor Christus begroeid raakte met heide. Vanaf de 13e eeuw werd het gebied grootschalig ontgonnen voor turfwinning, nadat monniken hadden ontdekt dat er een veenpakket onder de bovenste laag zat. Vanaf begin 19e eeuw werd er een flink deel met bos beplant. Her en der werden voormalige akkerlandjes waarschijnlijk als reevoederterreinen opengelaten.
Sinds 2000 v. Chr. leven er mensen in dit gebied, zo is gebleken uit grafheuvels. In de 8e eeuw werd het door keizer Karel de Grote aan de St. Maartenskerk in Utrecht geschonken. Tot de veenontginning midden 13e eeuw leefden er boeren, bezembinders, dagloners en schaapherders. Rond 1600 is Hees grotendeels afgegraven en verlaten. Er ontstonden zandverstuivingen en heidevelden. Van een nederzetting is vrijwel niets meer terug te vinden. In 1823 kocht Andries de Wilde het landgoed Pijnenburg, waar Laag Hees onderdeel van uitmaakte, op een veiling en liet er door werklozen bomen planten. Hij liet een zestal boerderijen bouwen. In 1859 kwam het landgoed in bezit van H.A. Insingers. In de loop van de tijd verkochten erfgenamen delen van het gebied. Achterkleinzoon O. Insinger heeft nu alleen nog het Baarnse deel van Pijnenburg in bezit. Nu zit er in Laag Hees nog één actieve boer aan de rand van het gebied. De rest van de bewoners houdt voornamelijk paarden. Verder is Laag Hees een natuurgebied, waarin voetbalvereniging VV Hees haar voetbalvelden heeft.
Wat kunt u in dit gebied verwachten?
Het gebied valt in drie delen te verdelen: weilanden, boerderijen en houtwallen (noordwest), bos (midden) en een iets hoger terrein met heide, bos, heuveltjes en kleine zandverstuivingen (zuidoost, bekend als De Zoom).
Laag Hees is een vrij nat gebied (vroeger was het een veengebied) met planten die vochtminnend zijn, zoals dubbelloof en moerasrolklaver.
De bodem is nogal zuur, wat aan de vele varens en bosbessen te zien is. Het gebied is voedsel- en kalkarm; er groeien dan ook veel planten die met weinig tevreden zijn zoals hengel en hulst.
Er staan loof-en naaldbomen. Geprobeerd wordt door diverse eigenaren om exotische bomen als douglas, fijnspar en Amerikaanse eik te verwijderen ten gunste van inheemse bomen als eik, beuk, berk, els en grove den. Landschapsbeheer Utrecht heeft zes paddenpoelen gegraven. Er zijn ook vossen en reeën waargenomen. Verspreid liggen paddenpoelen gegraven voor amfibieën. Reeën gebruiken de poelen om te drinken. Er is veel dood hout, wat het voor insectenzoekers een boeiend gebied maakt.
Meer informatie
– In ons afdelingsblad NatuurNabij, voorjaar 2019: klik hier
– Laag Hees (v)erkend, publicatie Historische Vereniging Soest/Soesterberg, 2004 en een vervolg daarop: Laag Hees in Beeld, onderzoek en tekst Jean Meerts, 2011
foto: Peter van der Wijst
