Bloeit ie nog of bloeit ie al?
Natuur in de winter is een dooie boel, dacht ik tot voor kort. Een beetje gek vond ik het om met een IVN-groep mee te gaan om midden in de winter bloeiende planten te gaan tellen en toch deed ik het. Het bleek een uitdaging te zijn om in één uur zoveel mogelijk bloeiende planten te vinden. Wij kwamen met ons groepje tot 35 verschillende soorten! Onze waarnemingen zijn, net als die van veel meer groepen in het land, verzameld door de landelijke plantenclub FLORON. Dan blijkt dat de plant die overal in ons land bloeiend gezien wordt het madeliefje is. Volkskrant-journalist JP Geelen noemde het madeliefje de Bohemian Rapsody van de midwinterplantentelling, altijd nummer 1 in de lijstjes. Het madeliefje is afgelopen jaar dan ook niet voor niets gekozen tot onze nationale bloem. Een plant die het hele jaar rond bloeiend aangetroffen wordt, dus ook in de winter. Maar ook planten als vogelmuur, paardenbloem, dovenetel, sneeuwklokje en duizendblad kun je zomaar bloeiend aantreffen.
Binnen de bebouwde omgeving worden veelal meer en ook andere soorten gevonden. Dat is niet zo vreemd want daar is meer variatie in warmte, grondsoort en beschutting. Je vindt er rare hoekjes bij een regenpijp of tegen een verwarmd muurtje. Sommige planten kunnen daar een mooi zonnig, windluw plekje veroveren. Tussen tegels en stenen heerst weer een heel ander micromilieu en je hebt ook nog eens te maken met verwilderde tuinplanten.
Waarom steken deze winterbloeiers eigenlijk energie in een bloei in deze ongunstige periode? Veel van die gevonden soorten bloeien al een groot deel van het jaar. Door het milde weer in de laatste maanden van het jaar zijn deze planten gewoon doorgegaan met bloeien. Als er maar geen stevige nachtvorst overheen gaat! Planten die gevoelig zijn voor vorst leggen dan alsnog het loodje. Andersom, als de decembermaand heel mild blijft, beginnen de typische voorjaarsbloeiers zoals speenkruid zich al voorzichtig te ontwikkelen en kun je hen eind december al bloeiend aantreffen. Dus sommige soorten bloeien in december nóg, er zijn er ook die dan ál bloeien.
Je moet wel een beetje gek zijn om winterbloeiers te zoeken, verwacht geen velden vol, de meeste planten zien er in ruste uit. Maar als je goed kijkt, zie je veel meer dan je had gedacht. En je bent ook nog eens lekker buiten in de natuur.
Wim Bax
IVN Natuurgidsopleider
