Informatie bijeenkomst over de Aziatisch hoornaar

Bestrijding Aziatische Hoornaar

Bij IVN De Groene Overlaat Cuijk hebben we sinds kort goede contacten met de Arista Bee Research Group uit Cuijk, die werkt vanuit de Eiwitcampus (het voormalig KI-station) in Beers. Naast hun wereldwijde bekendheid i.v.m. de ontwikkeling van bijenvolken die resistent zijn tegen de gevaarlijke Varrao-mijt, is er een andere ontwikkelgroep ontstaan die een zeer originele en effectieve manier heeft ontdekt om de Aziatische Hoornaar (AH) te bestrijden.

Deze groep zou het bijzonder waarderen als het IVN zou willen meehelpen om de bestrijding van deze invasieve hoornaar-soort aan te pakken. Dat kan vooralsnog op twee (veilige) manieren:

1. Door in het voorjaar (maart-mei) kleine en beginnende AH-nesten te helpen opsporen in de eigen lokale omgeving.

2. Door in de zomermaanden af en toe, of op afroep mee te helpen hoofdnesten op te sporen via een ‘zendertechniek’.

Op dinsdag 4 maart, om 14.00 uur organiseert de Aristo-bijengroep in samenwerking met het IVN Cuijk (Joop van der Wijngaard) een informatiemiddag waarbij zowel wetenswaardigheden over de hoornaar zelf, alsook de bestrijdingsmethodiek(en) zullen worden verteld. Een en ander vindt plaats in de Eiwitcampus, Dr. Moonsweg 5 in Beers.

Heeft u op één of andere manier interesse in het onderwerp, geef uw naam dan even door aan Joop van der Wijngaard ((jtvdw@xs4all.nl, of tel. 06-53700360), zodat men enig idee heeft hoeveel mensen er zullen komen. Neem gerust buren, familieleden of kennissen mee, ook al zijn die geen IVN-lid.

hieronder wat inhoudelijke informatie.

Achtergrondinformatie bestrijding Aziatische Hoornaar

Waarom bestrijding
De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) is een exotische wespensoort die behoort tot de orde vliesvleugeligen (Hymenoptera) en de familie plooivleugelwespen (Vespidae). De Aziatische Hoornaar (AH) is oorspronkelijk afkomstig uit Zuidoost-Azië, maar is nu al meerdere jaren ook in Europa aanwezig, en sinds 2017 in Nederland gesignaleerd. Ook binnen het Land van Cuijk zijn al heel wat exemplaren waargenomen. Mede vanwege het enorm roofzuchtige karakter van deze hoornaar staat dit insect inmiddels bekend als een invasieve soort die zich snel kan voortplanten en verspreiden in nieuwe gebieden.
De Aziatische hoornaar staat op de zogenoemde Unielijst voor invasieve exoten. Dat betekent dat de Europese Unie heeft afgesproken dat verspreiding van de Aziatische hoornaar zoveel mogelijk voorkomen moet worden.
Hulp van particulieren en met name natuurvrienden als IVN-ers is van harte welkom om deze verspreiding te vertragen, of liefst te stoppen.

Welke gevaren
Gevaar voor imkerij, fruitteelt en biodiversiteit

In de eerste plaats vormt de Aziatische hoornaar een bedreiging voor de algehele biodiversiteit. Het dieet van de Aziatische is afhankelijk van de locatie van het nest en bestaat uit sociale wespen, vliegen, honingbijen en andere insecten en spinnen. Daarnaast concurreert de Aziatische hoornaar met andere insecteneters. Een volwassen nest kan tot wel 11,2 kilo insecten eten gedurende een levenscyclus.

De hoornaar heeft het o.a. voorzien op bijen. De hoornaars blijven voor de kast hangen en hebben het gemunt op terugkomende bijen. Hierdoor durven minder honingbijen de kast te verlaten om te foerageren en blijven dralen op de vliegplank met als gevolg dat er minder nectar en stuifmeel wordt binnengehaald; de honingoogst neemt af en het volk verzwakt. In gebieden waar de Aziatische hoornaar veelvuldig voorkomt zoals in zuidwest Frankrijk gaat 30 tot 80% van de bijenvolken verloren en worden miljoenen euro’s besteed aan de bestrijding.

De Aziatische hoornaar heeft mogelijk ook grote nadelige gevolgen voor de fruitteelt. Onderzoek heeft aangetoond dat Aziatische hoornaars andere bestuivers verstoren bij het jagen op prooien. Daarnaast komen de hoornaars op aangetast fruit af en kunnen daarbij een gevaar vormen voor plukkers tijdens de oogst.

Herkennen van de Aziatische hoornaar
Wat is het verschil tussen een Aziatische en Europese hoornaar?

In Nederland komen ook Europese hoornaars voor. Het is belangrijk dat u weet met welke soort u te maken heeft. De belangrijkste verschillen tussen de Europese en de Aziatische hoornaar:

• Met 2,5 tot 3,5 cm is de Europese hoornaar is i.h.a. iets groter dan de Aziatische variant
• De Europese hoornaar heeft deels een geelbruin of roodbruin lichaam, terwijl de Aziatische voornamelijk zwart is
• De kop en poten van de Europese hoornaar zijn geheel roodbruin van kleur

Nest-kenmerken, opsporingsmethodieken en verwijdering

De Aziatische hoornaar maakt 2 nesten; een ‘primair nest’ in het voorjaar en een groter ‘secundair nest’ in de zomer.

In het voorjaar, rond maart (afhankelijk van de temperatuur) vliegen de koninginnen uit die overwinterd hebben in bijvoorbeeld een oude boomstam o.i.d. Ze beginnen dan te bouwen aan een klein nest. Dat zit meestal op ca. 2 meter boven de grond. Dit voorjaarsnest (of primaire nest) zit vaak op een beschutte plek, zoals in een spouwmuur, schuur, carport, veranda of nestkastje.

Het nest is niet te onderscheiden van het voorjaarsnest van de Europese hoornaar. U herkent het pas als u de werksters van de Aziatische hoornaar uit het nest ziet kruipen.

In de zomer wordt het voorjaarsnest te klein en zoeken de hoornaars een plek voor het zomernest (secundair nest). Ze maken hun nieuwe nest meestal hoog in de bomen, vlak onder de top, waardoor het vaak moeilijk te zien is vanaf de grond. Tevens zijn ze op deze wijze beschermd tegen roofdieren en verstoring door mensen. Het nest is meestal rond, soms peervormig met een ronde onderkant en in de herfst zo groot als een skippybal (tot wel 80 cm doorsnee). Het is gemaakt van houtvezel dat met ‘speeksel’ aan elkaar geplakt is. Er kunnen dan wel duizenden hoornaars in leven en het nest kan wel 50-500 koninginnen voortbrengen. Het is dus zaak om te proberen het voorjaarsnest, inclusief de koningin, in een zo vroeg mogelijk stadium te vernietigen. Dat scheelt later heel veel extra werk!

Hierbij een filmpje m.b.t. de bestrijding. https://www.youtube.com/watch?v=NVqzHtKxZR8

De rol van het IVN

Het IVN, met zijn vele natuurliefhebbers en -kenners, kan geweldig helpen om bij de bestrijding van de Aziatische hoornaar te helpen.
Enerzijds door in een vroege fase primaire nesten te lokaliseren (en te vernietigen) en anderzijds door mee te helpen bij het opsporen van de grotere secundaire nesten d.m.v. de ‘zender-antenne-techniek’.
Daarnaast kunnen we natuurlijk helpen door de kennis en kunde te verspreiden en anderen op de kenmerken en hulpmogelijkheden te wijzen. Velen weten meer dan één!

Het zou leuk en goed zijn om binnen het IVN een werkgroepje op te starten die een en ander meer ‘handen en voeten gaat geven’; alles natuurlijk in nauw overleg met de Arista Bee Research Group organisatie in Beers. We moeten daarbij wel blijven beseffen dat het opruimen van de nesten een zaak van professionals is.

Is je interesse gewekt: geef dan je contactgegevens door aan Joop van der Wijngaard (Tel. 06-537600360; Mail jtvdw@xs4all.nl). Of kom eerst naar de informatiebijeenkomst die over bovengenoemd onderwerp georganiseerd wordt op dinsdag 4 maart om 14.00 uur op de Eiwitcampus in Beers, Dr. Moonsweg 5.