Waterbos

Locatie

Duingebied bij Rockanje, te betreden via de parkeerplaats bij Molecaten Park Waterbos.
Zie kaart

Beheerder

Natuurmonumenten

Historie

Het Waterbos wordt in vroegere beschrijvingen van het duingebied maar zelden apart benoemd; de stukken ‘Groene Punt’, ‘Zwarte Hoogte’ en ‘Schapenwei’ worden vaker vermeld en horen bij het Waterbos.
Maar het duingebied Waterbos heeft zeker een rol gespeeld in de ontwikkeling van de (kleine) tuinbouw op Voorne.
Begin 17e eeuw lag de duinvoet vlak aan de westkant van het huidige Waterbos.
Sindsdien is het Voornes Duin naar het westen verder gegroeid en is het Waterbos nu binnenduin geworden en heeft zich ontwikkeld van duin naar bos.

Kenmerkend voor de binnenduinen van Voorne zijn de vele kampontginningen:
De woeste grond werd door individuele ‘boertjes’ afgegraven, geëgaliseerd en het afgegraven zand werd gebruikt om ‘schelveringen’ (walletjes) van te maken die het stuk beschermden tegen stuifzand. Als er zo een aantal stukjes land naast elkaar gelegen waren, sprak men van een ‘kampontginning’. Tussen 1830 en 1900 is het areaal ‘woeste grond’ in Voornes Duin met 40% afgenomen.

Eenvoudige tuinderijen waren er nog volop in de eerste helft van de 20e eeuw waar nu de camping ‘Het Waterbos’ is gesitueerd.
Om verstuivingen tegen te gaan en voor de houtproductie zijn er op de hogere delen dennen aangeplant.

Bijzondere kenmerken

Door de hierboven beschreven ontwikkeling varieert het landschap van open duin, tot duinstruweel tot bos, met natte en droge duinvalleien. In 2011-2012 is het areaal open duin vergroot ten koste van struweel en bos. De bijzondere natuurwaarde van het open duinlandschap was in decennia daarvoor sterk achteruitgegaan door vooral de toenemende stikstofdepositie. Daarom is veel van het bos en struweel verwijderd en een deel van de voedselrijke bovenlaag van de bodem geplagd. Sindsdien wordt het duin opengehouden door begrazing van runderen in combinatie met maaien.

Flora

Natuurmonumenten stelt dat het herstel van het open duin een goed effect heeft gehad op de botanische natuurwaarde van het gebied. Zwenkdravik, waterpunge, zanddoddegras, welriekende salomonszegel, teer guichelheil, om maar enkele van de vele soorten op te noemen. Er komen nu bijna 60 Rode lijstsoorten voor.
In het bosgedeelte vind je o.a. de tongvaren, rapunzelklokje, groot heksenkruid en de gewone salomonszegel.

Fauna

Broedvogels in het bos en aan de rand er van: o.a. boomleeuwerik, boompieper, kneu, roodborsttapuit, goudvink.

Weekdieren: het Waterbos is een belangrijk gebied binnen Voornes Duin voor de nauwe korfslak.

Overige bijzonderheden

Tussen het Waterbos en het Breede Water, verscholen in een moeilijk toegankelijk stuk, bevindt zich ‘de wonderboom’, (restanten van) een populier met een bijzonder grillig groeipatroon, waarschijnlijk veroorzaakt doordat er nieuwe stammen werden gevormd nadat de boom bij een storm was omgegaan. “Zijn ruige stam is bezaaid met bochtige bulten en knoestige kronkels” (Uit Voornes Duin van Jan van der Lecq).

Dec. 2020 Wim Klok