Quackgors

Locatie

Het Quackgors is een voormalig getijdengebied en grenst in het zuiden aan het water van Haringvliet en noordelijk aan de Zuiddijk van de gemeente Hellevoetsluis. De oostkant wordt gevormd door het dijkje van de Heliushaven en de westkant door de Schenkeldijk, die een verbinding is tussen de Zuiddijk en een smalle duinenrij van het Haringvliet.
Zie kaart

Beheerder

Eigenaar van het gors is de Vereniging Natuurmonumenten die het ook beheert, het is niet vrij toegankelijk.

Historie

Iets noordoostelijk van de duinenrij was omstreeks 1470 polder De Quack ontstaan.
De zuidelijke aftakking van rivier De Goote kwam via die polder en het Quackgors (toen Weergors geheten) in het Haringvliet. Het Quackjeswater lag daar noordwestelijk van. Zeer waarschijnlijk is het vernoemd naar de toen veelal aanwezige reigersoort de kwak.

Bijzondere kenmerken

Het bijzondere van het gors is dat het, los van de beweiding, een redelijk natuurlijke ontwikkeling doormaakt. Er ontstaat nogal wat struweel, wat diverse flora en fauna de kans geeft zich te vestigen.

Het Quackgors zelf is nu grofweg 2 km lang en 400m breed, in totaal 75 ha. Voor het gereed komen van de Haringvlietdam en sluizen in 1970 was er nog beïnvloeding van de zoute zee. Het eb- en vloedverschil was toen ongeveer 2 meter (van NAP -0,50 tot +1,50 m). Tegenwoordig is dat 0,25-0,75 m en wordt voornamelijk bepaald door de waterafvoer van Rijn en Maas. Ook het Spui zo’n 7 km oostelijker (met nog wat eb en vloed) heeft enige invloed op de waterstand. De 17 sluizen regelen uiteindelijk de hoogte van het water (de kraan van Nederland).

 (Quackgors westelijk deel)

Met westelijke stormen blijven de sluizen dicht en kan het waterpeil wel boven de 1,50 m komen. Het lagere oostelijke gors wordt dan voor een groot deel overstroomd. Om afkalving te voorkomen zijn in 1996 stenen dammetjes aangelegd en voor het gors zandeilandjes opgespoten, waarop tegenwoord veel opschot is van diverse struiken. In de lente en zomer wordt het oostelijke gedeelte van het gors beweid door paarden, het westelijke door koeien.

Flora

Wat betreft de planten worden via de site www.waarneming.nl  86 soorten genoemd , waarvan 12 zeldzaam. Rode lijstsoorten zijn o.a. geelhartje, kleine ratelaar en rode ogentroost. In de zomer zijn de grote oppervlaktes gele guldenroede en paarse kattenstaart een streling voor het oog.

Fauna

Reeën kan je er regelmatig rustig zien grazen. Tijdens een muizenonderzoek werden o.a. de dwergmuis en de rosse woelmuis waargenomen. Onder de zoogdieren zijn er de laatste jaren twee grote nieuwkomers, nl. de bever en de vos. Eerstgenoemde profiteert van het zoete water en wilgen- en andere opschot, terwijl de vos op de Zuid-Hollandse eilanden blijkt op te rukken. Beiden hebben er vaste verblijfplaatsen.

 (Quackgors oostelijk deel)

Er worden veel vogelsoorten waargenomen, waaronder de zeldzame koereiger en de roodmus. De Roodborsttapuit en de Cetti’s zanger hebben er ook een vaste plek verworven. Soorten als de grote zilverreiger en de lepelaar komen er foerageren. In de koude jaargetijden komen er grote aantallen eenden, ganzen en steltlopers overwinteren, ook de zeearend komt dan af en toe langs.

Overige bijzonderheden

Last but not least: het ‘Kierbesluit’ van 2018, dat vanwege de droogte pas echt in 2019 in werking ging. Om zeevissen weer stroomopwaarts te kunnen laten paaien zoals de zeeforel, haring, elft, houting, zalm en hopelijk ook de steur worden de sluizen ook tijdens vloed vaker en wijder opengezet.

De zogenaamde zouttong mag niet tot het Spui en Middelharnis komen omdat het zoete water met de diverse inlaten voor de landbouw daar gewaarborgd moet blijven. Metingen hebben aangegeven dat er zich voorlopig pas bij een diepte van meer dan ongeveer 10m enig brak tot zout water bevindt. Ook de flora en fauna (met name de bever) zijn nog niet veranderd. Wel zijn meer paaivissen (met name de elft) al bij de sluisinlaten gesignaleerd.  Ook is bijvoorbeeld de houting al tot in de Biesbosch waargenomen. Nu maar wachten op een paar zonnende zeehonden aan de oevers van het Quackgors!
Bij het hekwerk zijn een paar overstappunten om de dijk te beklimmen, het hele gors tot aan het Haringvliet is dan te mooi te overzien.

Bronnen: Wikipedia, dhr.K.Quack, Natuurmonumenten, KNNV-Hollandse Delta, www.waarneming.nl

Oktober 2020, Gerrit Heijbeek