Nacht van de Nacht

Ervaar de stilte van de nacht. Laat het donker donker en ontdek hoe prachtig de nacht is tijdens de Nacht van de Nacht. De Nacht van de Nacht is een jaarlijks evenement georganiseerd door de Natuur en Milieufederaties. Tijdens deze Nacht worden er door het hele land evenementen georganiseerd in het donker. Honderden bedrijven en gemeenten doven lichten van gebouwen en reclameverlichting. Dit jaar wordt de Nacht van de Nacht voor de negentiende keer georganiseerd.

Ook IVN Rooi organiseert een activiteit waarbij het donker ervaren centraal staat. We gaan dit jaar een avondwandeling maken op en om de Vlagheide. Je ogen wennen snel aan het donker en dan ga je vreemd genoeg steeds méér zien. Uiteraard spitsen we ook de oren, je weet maar nooit wat er allemaal nog rondvliegt.

Je kunt je niet meer aanmelden, de activiteit zit vol !

Waarom eigenlijk een “Nacht van de Nacht”? (Bron: www.nachtvandenacht.nl)

De Natuur wil de nacht

Duisternis hoort – net als stilte, een onvervuilde bodem en schoon grondwater – tot de meest elementaire natuurkwaliteiten. We moeten er dus zuinig op zijn en proberen dit zo min mogelijk te verstoren, zeker in natuurgebieden. Duisternis ’s nachts hoort bij de natuur en is belangrijk voor dieren.

Een overdaad aan licht verstoort het bioritme van allerlei organismen en kan een heel ecosysteem ontwrichten. Dit heeft allerlei indirecte gevolgen. Veranderingen in de verhouding tussen licht en donker is vaak het natuurlijke signaal voor veranderingen in gedrag, zoals trek- en broedgedrag en voedsel zoeken. Verstoring daarvan leidt tot aantasting van de conditie en alertheid.

Planten

De fotosynthese van planten wordt gestuurd door licht. Sommige planten kunnen niet groeien onder een continue belichting. Andere planten vertonen groeiafwijkingen. Het kiemen, de bestuiving en het bloeien van planten worden door een teveel aan licht in de war gestuurd.

Voorbeelden zijn o.a. hopplanten langs een verlichte weg die minder opbrengst leveren, bomen bij verlichtingspalen die bladeren in de winter blijven dragen, en de vorming van algen in grotten waar verlichting is geplaatst. Dit onderzoek toont de nadelige effecten op flora en fauna door licht.

Dieren

Verdwijning van oriëntatie

Het bekendste effect van licht op dieren is de pluimveehouderij, waar kippen, door ze te manipuleren met daglicht, een maximaal aantal eieren leggen. Andere voorbeelden zijn herten die je meerdere malen per jaar een gewei kunt laten aangroeien en roodborsten die ’s nachts zingen onder lantaarnpalen. Proeven met de Siberische hamster die ’s zomers een bruine en ’s winters een witte vacht draagt, wezen uit dat het dier onder invloed van licht z’n vacht aanpaste: hij werd ’s winters bruin en ’s zomers wit. Voor roofdieren een gemakkelijke prooi. Bovendien gooide het dier het seizoen van voortplanting om naar een periode waarin dit geen enkel perspectief had.

Trekvogels

Plotselinge lichtbronnen (schijnwerpers, skybeamers) geven een schrikreactie. Trekvogels wijken hierdoor af van hun oorspronkelijke richting. Ze verminderen hun snelheid en proberen de lichtstralen verticaal te vermijden. De invloed van deze lichtstralen zijn tot op een kilometer merkbaar en deze treedt op onder alle weersomstandigheden. Alle kleuren licht trekken vogels aan, maar wit en rood licht veruit de meeste. In de documentaire Licht aus – Wie Kunstlicht die Natur verändert vertellen deskundigen er meer over.

Ook boorplatformen en hun verlichting hebben grote gevolgen op trekvogels. Uit onderzoek blijkt dat van de 50 miljoen trekvogels die over de Noordzee reizen, er 6 miljoen gehinderd worden door de boorplatformen. Bij bewolking kunnen de trekvogels niet meer aan de hand van de sterrenhemel navigeren en worden ze aangetrokken door het kunstmatige licht. De meest heftigste waarneming was toen 100.000 koperwieken cirkelden rond 1 platform. Lees hier meer over de gevolgen van verlichting op boorplatformen.

Ook sterven jaarlijks miljoenen trekvogels tijdens de nachtelijke olijfoogst in het Middellands-Zeegebied. Zangvogels die vanuit centraal en Noord-Europa daar overwinteren en rusten in de olijfbomen, worden ‘s nachts overvallen door de oogstmachines. Ze zijn kansloos als de enorme oogstmachines met veel kabaal en verblindend licht de olijven opzuigen. Alleen al in het Spaanse Andalusië sterven jaarlijks 2,6 miljoen vogels hierdoor een afschuwelijke dood. Lees verder.

Nachtvlinders

Ook nachtvlinders hebben veel last van nachtelijk licht. De lampen trekken ze aan, waardoor ze beter zichtbaar zijn voor dieren die op hun jagen. Bovendien raakt hun biologische klok in de war. Daarbij heeft kunstlicht een effect op de voortplanting van nachtvlinders. Dit komt doordat nachtvlindervrouwtjes door licht minder goede lokstoffen aanmaken voor mannetjes en doordat nachtvlinders minder paren als het niet donker is. Dit zou kunnen zorgen voor een daling in de populatie, wat nog meer gevolgen zou kunnen hebben. Nachtvlinders en hun rupsen zijn namelijk belangrijk in de voedselketen. Het zijn bestuivers, de rupsen eten planten en ze zijn prooidier voor andere dieren zoals vogels en vleermuizen. Het zou daarom goed kunnen dat effecten op nachtvlinders door kunnen werken op de vegetatie en op hun natuurlijke vijanden.

Vleermuizen

Vleermuizen reageren heel verschillend op licht. Sommige soorten storen zich weinig aan licht en profiteren er juist van. Kunstlicht trekt insecten aan. Een aantal specifieke soorten vleermuizen, zoals de gewone dwergvleermuis, maakt hier handig gebruik van door rond dat licht te gaan jagen. De meeste en meer zeldzamere soorten zijn juist lichtschuw en verliezen leefgebied en voedsel door de toename van de nachtelijke verlichting.

Vleermuisogen zijn gevoeliger voor wit en blauw licht dan voor rood licht. Kleuren aan de rode kant van het spectrum worden minder goed of helemaal niet waargenomen door vleermuizen. Wit en groen licht hebben een vergelijkbaar groot negatief effect op vleermuizen (groen licht juist minder bij vogels). Op basis van deze kennis is een amberkleurige lamp ontwikkeld: deze heeft een oranje-rode kleur.

Amfibieën

Veel amfibieën, vooral padden, zijn actief in de nacht. Tijdens de voorjaarstrek van overwinteringsgebied naar voortplantingsplaats vermijden padden zo veel mogelijk lichtbronnen. Ze komen juist niet op licht af en zoeken de donkerste plekken om over te steken bij wegen. Ze mijden vooral plekken met wit en groen licht en blijven vaak wachten tot het licht uit gaat en het weer donker wordt.

Rupsen

De rupsenpopulatie blijkt tevens te lijden onder overmatige verlichting. Straatverlichting zorgt namelijk voor een afname van 47 procent in het aantal rupsen in heggen en in een afname van 33 procent in het aantal rupsen in de berm. Met name ledverlichting blijkt een boosdoener te zijn.

Deze afname heeft ook gevolgen voor andere diersoorten in de omgeving. Onder andere egels en vogels leven namelijk van rupsen. Een verkleining van de rupsenpopulatie zal dus naar verwachting tevens een grote impact hebben op diverse andere dieren.