Augustus 2023
De rode bosbes (en de blauwe bosbes)
In augustus is het vaak mooi weer. De late zomer kan zo zwoel, geurig en loom zijn, dat je soms heel zacht Satie lijkt te horen. De eerste maand zonder de letter ‘r’ in de naam en de laatste vind ik de aantrekkelijkste van de zomer. De bosbodem in delen van de Norgerduinen wordt in deze tijd bedekt door bosbessen met daartussen plukjes struikhei, verschillende gras- en mossoorten en hier en daar wat lage opslag. Het ziet er heel aantrekkelijk uit.
De blauwe bosbes (Vaccinium myrtillus) droeg veel bessen dit jaar en regelmatig zag ik mensen de blauwe besjes plukken. Ondertussen komen ze tot rust en beginnen de blaadjes al een beetje te verkleuren, maar er zitten nog steeds behoorlijk wat besjes aan de struiken. Het is echter de rode bosbes (Vaccinium vitis-idaea) die de show steelt in augustus. In de late zomer toont de rode bosbes haar grappige, witte, kelkvormige bloemetjes, maar draagt de plant ook al de rode bessen. Het is een feestelijk gezicht en daarom moet de rode bosbes of vossenbes de soort van de maand augustus worden.
De beide soorten behoren tot de heidefamilie (Ericaceae), een grote familie van bijna 4000 soorten, waarvan de struikhei (Calluna vulgaris), de dophei (Erica tetralix) en de kraaihei (Empetrum nigrum) in onze regio bekende planten zijn. Verder behoren tot deze familie ondermeer andere bessen, als de cranberry of grote veenbes en de populaire blauwe bes of trosbosbes, maar ook de rhodondendronsooorten.
Onze blauwe – en rode bosbes zijn groenblijvende planten, ze zijn dus beide groen in de winter, maar wel op heel verschillende manier. De rode bosbes houdt haar glanzende groene blaadjes, de blauwe bosbes verliest die, maar haar stengels en takken blijven wel groen en dat betekent dat ze ook in de winter tot enige fotosynthese in staat is. Bosbessen komen hoofdzakelijk in het oostelijk deel van Nederland voor en de rode bosbes vooral in de noordelijke regio. De rode bosbes houdt van een koelere omgeving en er is dan ook een gerede kans dat de plant de komende jaren zich steeds verder noordwaarts zal terugtrekken, evenals de kraaiheide overigens.
De besjes van de beide soorten bosbessen zijn redelijk geliefd, maar wat in de winkel ligt aan blauwe bes is de gekweekte variant van de trosbosbes, die we hier in het wild niet zien. Die bessen zijn keurig schoongemaakt. Bessen die geplukt worden in het bos kunnen verontreinigd zijn met parasieten, waarvan de vossenlintworm de gevaarlijkste is. De kans op een besmetting met de vossenlintworm in Nederland is erg klein, maar de worm wordt bij een aantal dieren, vooral vossen, wel aangetroffen, met name in Zuid-Limburg en Oost-Groningen.
