Oktober 2023 – Het verhaal van de naaktslak en de huisjesslak
In deze tijd van het jaar zie je ze soms bij bosjes: naaktslakken. Dat je naaktslakken alleen ziet als het regent, is niet zo vreemd. Slakken zijn weekdieren. Bijna alle weekdieren leven in het water, behalve naaktslakken en huisjesslakken. Dat de landslak het overleeft op het land, is eigenlijk heel bijzonder. Het dier heeft vocht nodig om te overleven.
Als slakken te lang in de droogte zitten, gaan ze dood. Daarom zie je naaktslakken pas als het flink heeft geregend. Dan is het nat genoeg om niet uit te drogen. Het grootste deel van de tijd zitten de naaktslakken onder de grond om hun voedsel te zoeken, daar is het lekker vochtig. Je vindt ze ook onder een steen of tussen afgevallen bladeren. In het Wisentbos tref je ze nu veel aan op de wandelpaden.
Kruipen
Als je een slak op een glasplaat laat kruipen, dan kun je goed zien hoe het dier zich voortbeweegt. Een slak verplaatst zich door met de onderkant van zijn lijf (de zogenaamde voetzool) golvende bewegingen te maken.
Slijm
De voet wordt tegelijkertijd gesmeerd met slijm uit klieren aan de onderkant van de slak. Het spul blijft op hun weg als een glibberig spoor achter. Slakken maken dus slijm aan om het kruipen over de grond makkelijker te maken.
Bovendien blijft het vuil aan het slijm kleven, zodat de slak zelf netjes schoon blijft.
Huisjesslakken
Huisjesslakken worden geboren met een minihuisje op hun rug. Dat groeit stapje voor stapje met hem mee. Het huisje groeit sneller wanneer de slak veel voedsel kan vinden. Maar tijdens de winter en tijdens droge perioden staat de groei bijna stil. Daarom zie je op het huisje verschillende groeilijnen, net zoiets als de groeiringen van een boom.
Huisje
Slakken krijgen geen nieuw huisje als hun huisje kapot gaat. Een huisjesslak moet daarom erg voorzichtig doen met zijn huisje. De slak maakt zelf een kalkachtige stof aan waarmee ze kleine beschadigingen aan hun slakkenhuisje wel kunnen repareren. Als het huisje van de slak helemaal kapot is, dan zal de slak uitdrogen of worden opgepeuzeld door een vogel of ander dier.
Klaar met groeien
Bij volwassen slakken groeit het huisje niet me
er. Het slakkenhuis is opgebouwd uit kalk dat door de slakken zelf wordt aangemaakt. Aan de buitenkant zit een soort kleurige vernislaag. De binnenkant bestaat uit een laagje parelmoer.
Voortplanting
In het voorjaar worden de eerste eitjes in hoopjes van 20 tot 30 gelegd. Gemiddeld kan een slak 500 eitjes leggen. De eitjes zijn wit doorschijnend. Drie weken later komen de eitjes uit. De ontwikkeling tot een volwassen slak duurt twee maanden. Paring geschiedt meestal in het voor- en najaar. Slakken zijn hermafrodiet. Elke slak kan een vrouwelijke of een mannelijke vorm aannemen tijdens de paring.
Een naaktslak kan twee tot drie jaar oud worden en overwintert. Met onze huidige
weersomstandigheden zijn er zelfs exemplaren die 20 cm lang kunnen worden!
Bij strenge vorst kunnen veel naaktslakken sneuvelen.
Eten en gegeten worden
Veel slakken die op het land leven eten voornamelijk planten, maar ze eten ook aas, schimmels en paddenstoelen. Zie de foto met de zwarte wegslak. Veel soorten zijn belangrijke opruimers. Ze worden dan ook ten onrechte als schadelijk gezien. Sommige naaktslakken zijn kannibalen, d.w.z. dat ze ook weleens andere naaktslakken eten. Slakken hebben een tong die uit rijen harde tandjes bestaat een zgn. radula Hiermee raspen zij het voedsel af. Zo heeft bijvoorbeeld de segrijnslak ongeveer 14.000 tandjes.
De slak heeft vier voelsprieten: twee grote en twee kleine. Hiermee tast de slak de omgeving af. Op de twee grote voelsprieten bevinden zich de ogen van de slak. Met de kleine voelsprieten kan de slak ruiken. Zie de foto met de segrijnslak.
Egels, vogels en spitsmuizen eten graag slakken.
Vogels zoals zanglijsters, spreeuwen, eksters en merels en zelfs kippen en loopeenden kunnen talloze slakken verorberen. Vooral zanglijsters zijn verzot op huisjesslakken en laten op sommige plaatsen een kerkhof aan lege huisjes achter.
Twee veel voorkomende naaktslakken in het Wisentbos zijn de rode wegslak (zie de foto) en de zwarte wegslak (zie foto).
Voorbeelden van huisjesslakken zijn naast de segrijnslak, de zwartgerande tuinslak (zie kopfoto) en de witgerande tuinslak .
Tot slot nog een aardig weetje:
Op vochtige paden kunnen slakken een afstand van ongeveer drie meter per uur afleggen. Slakken die ‘s avonds worden verzameld en 20 meter verderop worden achtergelaten, kunnen dus ‘s nachts naar uw tuin terugkeren.
Johan Bonsink
