December 2022 – Winterrijp!
Rijp is een vroege vorstige witte ochtend in december.
Rijp is adembenemend
Een wondermooie verandering.
Rijp is rust en stilte,
Groei van water, kou en kilte
Een pracht van schittering,
Hoe groot en wonderbaar,
Is deze kunst met een grote K!
Met temperaturen van -8 graden Celsius ‘s nachts en -2 overdag voelt het ijzig koud aan.’
Je voelt de winterse kou je huis binnenkomen. Niet zo aantrekkelijk om naar buiten te gaan, maar toch ik wil, ik moet de natuur in. Op naar het Wisentbos om deze kou met eigen ogen te zien. Waar je ook kijkt overal in het bos zijn plekken die bedekt zijn met een duidelijk aanwezig wit laagje. Alsof koning winter overal een suikerlaagje heeft aangebracht. Rijp!
Wat is dat rijp?
Rijp is een wit laagje bevroren water op voorwerpen en op planten. Rijp ontstaat ‘s nachts als voorwerpen snel kouder worden. De waterdamp op de voorwerpen bevriest dan. Het worden dan kleine ijskristallen. De ijskristallen hebben vaak een luchtige en enigszins grove structuur waardoor de ijslaag een witte kleur heeft.
Hoe ontstaat rijp?
Om rijp te laten ontstaan, moet de lucht vochtig zijn en koud. De temperatuur van het oppervlak waarop de rijp zich hecht, dient onder het vriespunt te zijn anders kunnen er geen ijskristallen ontstaan. Een grasveld, gevallen bladeren of een struik zijn vaak kouder dan de luchttemperatuur. Daardoor kan er al een rijplaagje ontstaan terwijl de luchttemperatuur nog (net) boven het vriespunt is.
Optimaal voor rijpvorming is zeer vochtige lucht (vochtigheid van 90% of meer) en temperaturen onder het vriespunt. Hoe kouder en vochtiger het is, des te dikker is de laag rijp. Waterdamp hecht zich dan aan de voorwerpen, bevriest en verandert in een structuur van naalden, veren en andere ijskristalstructuren. Zodra deze witte laag zichtbaar is, spreken we van rijp. Indien de rijpvorming lang aanhoudt, kan er uiteindelijk een dikke rijplaag van enkele centimeters dikte ontstaan.
Welke soorten rijp zijn er?
Naast rijp zoals je die nu ziet in het Wisentbos kan er ook sprake zijn van ruige rijp.
De fraaie witte landschappen, waarbij ook de bomen helemaal wit worden, ontstaan indien er sprake is van ruige rijp. De lucht is dan zeer vochtig en vaak is er sprake van mist. De waterdruppeltjes van de mist of waterdamp zijn onderkoeld en bevriezen pas zodra ze in aanraking komen met voorwerpen.
Ik moét de rijp, die deze fragiele ijskunstwerkjes maakt, vastleggen voordat de zon ze wellicht doet wegsmelten. De natuur heeft daar geen agenda of regels voor en de natuur wacht op niemand!
Winterrijp
Eigenlijk is het op zo’n moment overal mooi, wat een winters tafereel. Ondanks dat het al wat lichter en zonniger begint te worden is het rijp aan de grond, waar het kouder is, nog volop aanwezig. Ik loop een beetje rond om een mooi plekje op te zoeken. Als ik eenmaal iets heb gevonden om te fotograferen dan zak ik naar beneden. Om dit soort details te fotograferen moet je echt dicht bij je onderwerp zijn. Op ‘ooghoogte’. Ik ben zo gefascineerd door de prachtige winterrijp die als een soort suikerlaagje alles bedekt, dat ik alles om mij heen even vergeet. Ook dat het koud is.
Het lijkt of alles in de winter een stuk stiller en vrediger is. De natuur is in rust, maar, oh wat is ze toch schitterend. Eindelijk laat ik de met pareltjes rijp bedekte wereld achter me om thuis op te warmen en mijn foto’s te bekijken. Hierbij een impressie!
Johan Bonsink
