Welkom wolf! Deel 1

Door toedoen van landbouwers en jagende adel ontstond een gebrek aan prooidieren op het platteland en zag de wolf zich genoodzaakt vee en huisdieren aan zijn menu toe te voegen. Het imposante dier werd als gevolg hiervan als bedreiging of concurrent gezien. Het dier werd vervolgd, afgeschoten en uiteindelijk verdreven uit Nederland. De laatste wolf werd in 1897 gezien bij Heeze in Noord-Brabant. Inmiddels is het wetenschappelijk inzicht in gezonde en volledige ecosystemen gegroeid. We beseffen ons dat wolven een belangrijke rol in het ecosysteem spelen. De Bern-conventie en Habitatrichtlijn zorgen er samen voor dat de wolf als bedreigde diersoort in Europa een beschermde status heeft. In Nederland wordt de wolf beschouwd als beschermde inheemse diersoort in de Flora- en Faunawet.

Daarnaast werden de buitengebieden minder intensief gebruikt door mensen, als gevolg van de plattelandsvlucht, oftewel een trek naar de grote steden. Dit bood de natuur en de favoriete prooidieren van de wolf meer ruimte, namelijk hoefdieren, zoals damherten en wilde zwijnen. Ook zijn wolven mensen minder gaan schuwen en zijn ze cultuurvolgers geworden: de dieren profiteren van wat hun voormalige grootste vijand hen onbewust verschaft. Hierdoor trekken zij steeds dichter richting door mensen gedomineerde cultuurlandschappen. Op sommige plekken leven wolven zelfs in steden, zoals bijvoorbeeld in de Roemeense stad Brasov, waar ze zich ’s nachts tegoed doen aan de inhoud van vuilnisbakken.

In 2015 ging de eerste dappere wolf op verkenning in ons land, een jong dier dat geboren werd in Duitsland. In 2018 vestigde zich een optimistisch paartje op Veluwe en een jaar later werden de eerste jongen geboren. Inmiddels delen we ons land met maar liefst 4 wolventerritoria, te weten op de Veluwe, in Noord-Brabant, Overijssel en Drenthe, met dit jaar minstens 16 welpen. Zodra ze groot genoeg zijn, zullen de jongen op zoek gaan naar hun eigen territoria en daarbij verder ons land verkennen en intrekken. Zo nam de wolf dezelfde weg terug door West-Europa waarlangs hij ooit meedogenloos werd verbannen uit Nederland.

De wolf is in opmars, maar is er ruimte voor het dier in één van de drukst bevolkte gebieden van Europa? We hebben in ons land ruimte voor enkele tientallen roedels, de huidige populatie kan die aantallen over 7 tot 17 jaar bereiken. De wolven die momenteel in Nederland leven, leven in bosrijke natuurlandschappen, maar de dieren zijn cultuurtolerant en goed in staat in door mensen ingerichte en gedomineerde landschappen te overleven. Dit wordt bepaald op basis van de beschikbaarheid van veilige dagrustplaatsen en voldoende voedsel, wolven hebben namelijk 3 tot 4 kg vlees per dag nodig. Etensresten volstaan ook, dus in een stille woonwijk aan de rand van een groengebied kan de wolf ’s nachts als het lekker rustig is op zoek naar een hapje. In cultuurlandschappen worden territoria niet bepaald op basis van beschikbare ruimte, maar op basis van voedselaanbod, zoals hoefdierdichtheid.

Wolven kunnen zich met een snelheid van 60 km per uur verplaatsen, dat is meer dan de afstand tussen Amsterdam en de Amsterdamse Waterleidingduinen. Natuurverbindingen zijn hier niet voor nodig, bij afwezigheid zal de wolf menselijke bouwwerken zoals (spoor)wegen gebruiken. De Veluwe biedt ruimte voor 3-4 roedels en aangezien daar verschillende territoria ingenomen zijn, is dit gebied bijna ‘vol’ en komen ze vroeg of laat deze kant op. Zowel de Amsterdamse Waterleidingduinen als het Nationaal Park Zuid-Kennemerland worden omschreven als een geschikt leefgebied voor één of meer wolven.

Lees meer in de volgende delen