Het Schokkerbos

Langs de westzijde van het voormalige eiland Schokland ligt een klein maar fijn bos, het Schokkerbos. Werelderfgoed Schokland is onderdeel van een stuwwal die 150.000 jaar geleden is ontstaan tijdens de voorlaatste ijstijd, het Saalien. Aan de westkant van het eiland ligt keileem uit die periode aan de oppervlakte. Dit maakt het gebied minder geschikt voor de landbouw. Zo’n 70 jaar geleden begon men hier met het planten van bomen, op een gebied van zo’n 85 hectare. Aanvankelijk bedoeld voor houtproductie, was het een strak en recht bos, streng gescheiden van het omliggende akkerland. Maar tijden veranderen. Inmiddels is hier een prachtig en rijk gevarieerd stukje boslandschap ontstaan met natuurlijke bosranden van struiken en kruiden, waar kleine zoogdieren, vogels en insecten zich schuilhouden.

In het bos groeien vooral naaldbomen, essen en eiken. Bij de aanleg zijn greppels gegraven, waardoor vochtminnende planten er eveneens goed gedijen. Naast varens en circa 75 mossoorten zijn er meer dan 350 soorten paddenstoelen gevonden, waaronder ongeveer 30 zeldzame.

Het Schokkerbos biedt bovendien een rijke fauna. Vele roof- en zangvogels, maar ook reeën hebben er hun plek gevonden. Zelfs de boommarter is gesignaleerd. Omdat het Schokkerbos een jong bos is, zijn er weinig boomholtes waarin boommarters kunnen nestelen. Daarom zijn er boommarterkasten opgehangen en dat heeft dus effect gehad.

Al wandelend vind je naast de bredere paden ook smalle bospaadjes, met hier en daar een blotevoetenpad. Bomen worden afgewisseld met veldjes en kleine watertjes.

Mensen kom je nauwelijks tegen, al hoor je in de verte wel het zachte geruis van de N50.

Midden in het bos ligt de Gesteentetuin. Bij de vorming van de stuwwal in het Saalien zijn zwerfkeien achtergebleven, die te bewonderen zijn in de veldjes rondom het bezoekerscentrum. Het is de moeite waard om even stil te staan bij de informatieborden, die vertellen over het ontstaan van het landschap en de herkomst van de aanwezige stenen.

Het is dus goed toeven in het Schokkerbos, al dan niet in combinatie met een bezoek aan Schokland of de Gesteentetuin. Wandelend of zittend op een bankje of zwerfkei kun je volop genieten van de rust en de rijke natuur.

Eiland op het droge

Schokland heeft een duizenden jaren lange en bewogen geschiedenis. Het was een eiland vanaf de middeleeuwen tot in 1942 de Noordoostpolder werd drooggemalen en op het droge kwam te liggen. De geschiedenis van Nederland zit hier in een bodem die ooit zee was.

Na de inpoldering van de Noordoostpolder kreeg bijna alle grond een landbouwfunctie. De bodem van het Schokkerbos (ca. 85 ha) bestaat uit klei, keileem en veen. Deze gevarieerde bodem bood weinig perspectief voor de akkerbouw, maar des te meer kansen voor de natuur. Deze kansen zijn nog vergroot door bij het inplanten van het bos greppels te graven in de stugge grond. Deze greppels bieden leefruimte aan planten van vochtige standplaatsen zoals varens en mossen.

Zichtbaar verleden

Van dit verleden is veel op en rond het eiland zichtbaar, het telt maar liefst 9 rijksmonumenten. Een voorbeeld is de voormalige haven Emmeloord die aan de noordzijde van het eiland ligt en in 2004 grondig is gerestaureerd. Aan de oostzijde van het eiland, op de flank van de keileembult, bevindt zich een terrein van grote archeologische waarde, waar resten van huizen, graven met skeletten en zelfs voetsporen bewaard zijn gebleven. Op de terp de Zuidert staat een replica van een Schokkerwoning, de naastgelegen waterput verraadt vroegere bewoning. Ook Museum Schokland op de Middelbuurt is een plek waar vroeger een buurtschap lag. Op de zuidpunt bevinden zich de resten van de kerk van Ens uit ongeveer 1300 en de vuurplaat die ooit schepen de weg naar de IJssel wees.

De bodem rondom het eiland toont de bedijkingsgeschiedenis en daarmee het zich terugtrekken van de bevolking. In de bodem rond het eiland is nog steeds te zien waar ooit dijkjes waren die het eiland beschermden. Ook is te zien waar de rede van de Zuidert was en waar de palen hebben gestaan die het eiland voor de ondergang hadden moeten behoeden. Lees meer over de geschiedenis op de website van Museum Schokland, of bezoek het museum.

Rijke natuur

Op het gebied van natuur is er veel te beleven op Schokland. Het Schokkerbos groeit op een bodem van veen, keileem en klei, met 85 hectare en ligt langs de westzijde van het eiland Schokland. Het bos is ruim 50 jaar oud en bestaat voornamelijk uit essen, eiken en naaldbomen. Keileem en veen zorgen voor een ongelijkmatige en trage groei van het bos. Voor varens, paddenstoelen en mossen biedt dit juist extra kansen: kenners vonden er naast 75 mossoorten ook nog eens meer dan 350 soorten paddenstoelen waarvan er circa 30 zeldzaam tot zeer zeldzaam zijn. Het bos ligt geïsoleerd van andere bosgebieden, maar toch komen er al typische bosplanten voor, zoals de wilde kamperfoelie. In het bos leven roofvogels zoals havik, buizerd, sperwer en ransuil, maar ook veel zangvogels en reeën. Voor de boommarter zijn vlakbij de Gesteentetuin speciale marterkasten opgehangen. In de Gesteentetuin is het ontstaan van het eiland zichtbaar gemaakt met enorme keien die ooit door het schuivende landijs vanuit Scandinavië helemaal naar hier zijn verplaatst.

Op het eiland worden oude landbouwgewassen als rogge, koolzaad en maanzaad gekweekt en er grazen oude huisdierrassen als de Lakenvelder.

Natte graslanden

Het maaiveld van Schokland is sinds de drooglegging al 1,5 meter gedaald, ongeveer 1 meter meer dan de rest van de polder. Het voormalige eiland ligt hierdoor voor het eerst in zijn bestaan vrijwel geheel beneden NAP. Om het eiland voor verder wegzakken en het bos voor verdroging te behoeden, is rondom akkerland aangekocht waar vervolgens het grondwaterpeil flink is verhoogd. De nieuwe natte graslanden leveren, vooral aan de oostkant, een prachtig natuurgebied op met uitstekende kansen voor grutto’s, kieviten en andere weidevogels. Ook voor amfibieën zijn ze geschikt, nu al huisvest het gebied een grote populatie rugstreeppadden. Zelfs lepelaar, grote zilverreiger en blauwe kiekendief hebben dit nieuwe natuurgebied ontdekt en aan hun lijst van favoriete jaaggebieden toegevoegd. Door de aanleg van dijkjes, nodig voor het beheren van het waterpeil, is een deel van de terpen en dijken uit de middeleeuwen weer zichtbaar gemaakt. Enkele zijn toegankelijk als wandelpad.

Ten zuiden van Schokland, tussen het voormalige eiland en de Ramsdijk, werken we samen met partners aan realisatie van meer nieuwe natuur om de archeologische resten in de bodem te waren. Alle informatie over dit Nieuwe Natuurproject kunt u vinden op de projectwebsite.

UNESCO Werelderfgoed

Schokland is in 1995 door de UNESCO uitgeroepen tot Werelderfgoed. Want bij Schokland zijn hier op één plek archeologische resten te vinden zijn die een periode van 10.000 jaar bestrijken. Ze liggen allemaal in de bodem bij elkaar. Dit biedt een prachtig overzicht hoe mensen destijds woonden en leefden. En hoe ze zich aanpasten aan het veranderende landschap, over een hele lange periode. Daarmee geeft Schokland een zeldzaam beeld van de Nederlandse geschiedenis. Het was daarmee het eerste werelderfgoed in Nederland. Het ruim 1300 ha grote werelderfgoed bestaat uit het eiland en het omliggende land.

Bescherm de natuur in Flevoland!

Het Flevo-landschap zet zich elke dag weer in om de Flevolandse natuur te beschermen en te ontwikkelen. Maar dat kunnen we niet alleen. Draagt u de natuur in Flevoland ook een warm hart toe? Word dan nu begunstiger. Al vanaf € 25 per jaar beschermt u de natuur bij u in de buurt.

Kenmerken

In De Gesteentetuin maakt u een reis door de tijd. Die reis begint zo’n 200.000 jaar geleden. In de Gesteentetuin is een aantal zwerfkeien te zien, die door de gletsjers van de voorlaatste ijstijd in de Noordoostpolder zijn achtergelaten. In het bezoekerscentrum kunt u een tentoonstelling bekijken over het ontstaan van de aarde en van stenen. En natuurlijk is er ook informatie te vinden over de geschiedenis en de natuur van Schokland.

Download de IVN Routes app

Wandel en fiets wanneer je wilt door de mooiste natuur in Nederland met onze IVN Routes app.

Volg ons op social media