Lodewijk Crijns wandelt mee op Landgoed Ampsen

Het is licht bewolkt, deze zondag 10 maart 2024 om twee uur ’s middags als wij ons verzamelen niet ver van Kasteel Ampsen voor een IVN wandeling van twee uur. Er is geen wind en met twaalf graden begint de lente te komen, straks zal zelfs de zon onze verdere tocht beschijnen. Uit de vooraankondiging: “In een tijd van stoeien met wateroverlast en droogte, willen we in deze wandeling vertellen over de problemen van landgoedeigenaren. Zo zullen we zien dat iedere tijd zijn eigen problemen heeft. Soms wordt het te droog, soms is het te nat. Met name droogte vraagt aanpassingen. Sommige bomen zijn beter bestand tegen wisselende omstandigheden dan andere. “  Het thema luidt: “Water: teveel of tekort”.

We tellen inmiddels 42 belangstellenden en er zijn vier gidsen: Alie, Rebekka, Tina en Lisette en we worden in vier groepen  verdeeld. Alie laat eerst nog handen opsteken: 16 blijken geen IVN lid, de overigen wel. Voor de stevige doorstappers is er een wandeling van negen kilometer onder leiding van Tina, voor de overigen een wandeling van zes kilometer.

Mijn vrouw en ik sluiten ons met tien mensen  aan bij de zes kilometer wandeling onder leiding van Alie Arfman. Bij een pilaar met een de tekst: Sterrenbos legt Alie uit wat dat is: onder meer voor de jacht waren er lanen aangelegd in de vorm van de uitlopers van een ster, die bij een centraal punt uitkwamen, zodat het wild gemakkelijk zichtbaar was. Denk aan konijnen, hazen, fazanten, reeën en vossen.  Onze gids laat een plaatje zien van de situatie van landgoed Ampsen in de 17^e eeuw. Kasteel Ampsen is het oudste van de nog aanwezige kastelen in Lochem. Vroeger waren er veel kastelen en kloosters in deze streek.  Al in 1100 bestond er een “goed Ampsen”. In 1379 was het een leengoed van de hertogen van Gelre. In 1500 was Johan van Keppel eigenaar. Zijn dochter trouwde met Joost Nagel. Er was zowel een oud als nieuw Ampsen. Beiden werden door de Spanjaarden in 1605 verwoest. De huidige kern is rond 1650 gebouwd door Gerrit Jan van Nagell. Na 1754 breidt Johan van Nagell de rechterkant uit. Door vererving in de vrouwelijke lijn  is het tot op de dag van vandaag nog steeds in handen van dezelfde familie: de huidige eigenaar draagt de naam van Weede, heer van beide Ampsen. De boerderijen die bij het landgoed horen zijn te herkennen aan de luiken met blauwwitte diagonale strepen en een donkergroene rand. Het landgoed is 680 hectare groot, waarvan 380 hectare bos en 300 hectare landbouw.

We zijn inmiddels begonnen met wandelen en slaan rechts af richting “de Mölle”. We lopen door een mooie laan met aan weerszijden eiken en beuken in dubbele rijen. Dit werd gedaan om de status van het landgoed te verhogen. Af en toe stoppen we voor een uitleg van Alie. Zo vertelt ze dat kasteel Ampsen nu bewoont wordt door de weduwe van Jonkheer Rudolph van Weede, die in 2014 is overleden. Hun drie zoon zorgen voor het landgoed. Onze gids wijst ons op de rabatten: sloten die in het bos werden gegraven om de waterafvoer te bespoedigen, en nu goed worden onderhouden om water te behouden in het gebied. Rechts zien wij een weiland met Engels raaigras en links een mooi sparrenbos. De grond is grijze zandgrond . Dode bomen blijven staan als behuizing voor insecten, spechten en vleermuizen.

Bij een kruispunt gaan wij rechtdoor en komen bij een pad dat Siberië pad wordt genoemd. In de tijd van koning Willem II zou deze als prins vanuit Tilburg twee keer per jaar naar Rusland te paard zijn gereden omdat hij verliefd was geworden op een Russische prinses. Hij reed honderd kilometer per dag  en deed er een maand over.

Water is momenteel een van de meest voorkomende thema’s  in de natuur: we bekijken een stuw in een beek en er wordt verteld over het Twentekanaal,dat zoveel water aanzoog, dat er verdroging optrad en dit met stuwen word geprobeerd te verhinderen.  In de beek springt een bruine kikker het water in.  De bomen aan weerszijden zijn vooral Amerikaanse eiken. Nu nog mooi zichtbaar is het fraai haarmos, in de volksmond sterretjesmos genoemd, naast mossensoorten als bijvoorbeeld het laddertjesmos. We slaan rechts af en horen in een grove dennenbos een specht, de grote bonte specht?

We komen aan bij een natte open heide, waarop  wilde gagel groeit (Myricaceae is de gagelfamilie). Dit is een bladverliezende struik, die alleen groeit als er weinig concurrentie is van andere bomen of struiken en staat op de Nederlandse Rode lijst van planten.

Alie vertelt  dat er hier veel reeën voorkomen, misschien wel honderd. Ook moeflons zijn veelvuldig aanwezig. Op de heide graasden vroeger de schapen  en werd geplagd voor gebruik in de potstal en als bemesting gebruikt voor de akkerbouw.

Een bijenkast laat zien dat hier  heidehoning door de bijen wordt gemaakt. We komen, na deze heide, bij de Bosbeek, een gemaal. De kamsalamander is nog in de buurt, door verbeteren van het Sebastopol ven worden kikkers,salamanders en hagedissen gestimuleerd in dit gebied. Vissen worden geweerd. Naast de struikheide, die zo mooi paars kleurt in de zomer zien we ook de veel minder voorkomende dopheide. Als er veel water in de rabatten staat, zo vertelt Alie, wemelt het hier van de muggen.

Inmiddels zien we in de verte het kasteel liggen.  Aan de rand van het pad vallen de vele molshopen op. De mol is niet, zoals veel mensen denken, blind, maar wel slecht ziend en leeft meest van insecten en wormen.

De voorjaarsklassieker, het speenkruid,  is gemakkelijk herkenbaar aan zijn mooie gele blaadjes. Alie laat ons nog eens een Douglaskegel zien: typerend zijn de ‘haartjes’ aan de kegel, die bij andere dennenkegels ontbreken.

We komen bij  het laatste gedeelte van onze wandeling en betreden “de kathedraal”: een statige laan met rode beuken die naar het kasteel leiden. Toch slaan we nog even rechts een paadje af en bewonderen de bloesem van een sleedoorn, prachtig in het wit.

Leuk is een brugje over het water, aangelegd voor de verjaardag van Rudolph en daarom Rudolphbrugje genoemd, een “Monet”plaatje. Wilde eenden zwemmen tussen het kroos in de vijver en de knoppen aan de rododendrons zullen over enkele weken weer uitkomen met prachtige paarse en witte bloemen.

Naast de vele aanwezige beuken, staan er schijnhazelaars, bosanemonen en narcissen.  Inmiddels zijn we terug bij het kasteel en worden nog eens gedeelten van de geschiedenis opnieuw verteld. Zo blijkt het huis in de Tweede Wereldoorlog dienst te hebben gedaan als ziekenhuis.

En ter afronding van deze prachtige wandeling ,  staan er  twee engelen klaar met koffie en koekjes. Uiteraard krijgen de gidsen een applausje, een wandeling vereist toch altijd een goede voorbereiding.  Alie ons op de volgende wandeling op 10 April op landgoed ’t Medler, waarbij, naast over droogte, zal worden ingegaan op  de veranderingen rond Kasteel ’t Medler, de rijke geschiedenis van kasteel en landgoed. Daarbij wordt uitleg gegeven over het vasthouden van het water en maatregelen om het weer aan te kunnen.