Jonge boomvalken: klagen en klauteren
31 augustus 2017
Ik liep laatst in een natte polder net buiten de stad waar luid een jammerend gekek klonk; boven me zag ik twee roofvogeltjes door de lucht buitelen. Even dacht ik dat het torenvalken waren, maar het bleken boomvalken, hun zeldzamere familielid. Ze maakten zo veel herrie dat ik me afvroeg wat er aan de hand was. Bleek dat de vogels de aanpalende elektriciteitsmast als broedlocatie hadden uitgekozen. Met een hele groep natuurwerkers stonden we naar boven te kijken. Hoog tussen de metalen spijlen staken takken uit van een tweedehands kraaiennest, een veelvoorkomend stekkie voor boomvalken, die zelf geen nest maken. Opvallend was het bouwsel niet, met het blote oog net te zien. Waarom waren ze zo luidruchtig? Je kroostlocatie houd je toch liever geheim?
De volgende dag ging ik op onderzoek. Weer klonk luid geschreeuw, dit keer vanaf de elektriciteitsmast. Eentje dook er als een speer naar beneden. Zo grijpen ze vogeltjes uit de lucht, net als een slechtvalk. Bijvoorbeeld zwaluwen, ze pakken zelfs weleens een gierzwaluw, een van de snelste en behendigste vliegers. De boomvalkkuikens krijgen het voor de kost. De rest van het jaar, met name in Afrika – hun winterkwartier – eten ze naast vogels ook libellen, torren, sprinkhanen en vlinders. Je ziet ze dan behendig met scherpe korte bochten door de lucht schieten. De jonkies oefenen hier in Nederland al op insecten, al worden ze tot hun vertrek in het najaar gevoerd met echt vlees.
En precies dat ouderlijk voeren, verklaarde het klagende gekek boven mij in de mast. Twee hongerige jonge valken dribbeleden over de metalen balken heen en weer. Een van de ouders kwam langs met een prooi, maar in plaats van deze aan de jonkies te geven, vloog hij er weer mee weg! Dit onder luid protest. Ik vermoedde dat pa of ma zijn kroost probeerde te verleiden zelf een rondje te vliegen. Niet lang erna kregen we zo’n vliegshow te zien: de grootste van de twee jongen liet zich min of meer van zijn plek naar beneden vallen en sloeg zijn vleugels uit. Slordiger en langzamer dan zijn ouders, dat wel. Hij verdween achter de bomen, maar zijn gegil verried dat hij daar toch ergens was geland.
Vijf minuten later kwam hij terug. Langzaam cirkelde hij rond de elektriciteitsmast, het koste zichtbaar moeite, maar zijn motivatie was groot. Ook het kiezen van een landingsplek is geen sinecure: hij vloog de mast voorbij. Pas bij een tweede poging lukte het hem zijn ouderlijk huis ter bereiken. Ook zijn broer of zus zagen we kort erna vliegen. De rest van de week genoten we elke avond van het schouwspel. Steeds zagen we twee, drie of soms zelfs vier boomvalken op de mast. Meestal onder luid geroep. Af en toe vlogen ze een rondje. Na dagen proefvliegen en klauteren over de elektriciteitsmast zaten de twee jongen opeens weer op het nest! Hadden ze heimwee? Volwassen worden is voor een boomvalk duidelijk een zware klus.
Marisa Stoffers
Waarnemingen van boomvalken in Amsterdam
Foto’s
Header: Volwassen boomvalk, Sergei Herczog
Alinea 1: Elektriciteitsmast met nest bovenin, Marisa Stoffers
Alinea 2: Boomvalk met boerenzwaluw, Johnny van der Zwaag
Alinea 3: Vliegende juveniele boomvalk (beigegeel i.p.v. wit, nog geen gele snavel en nog geen rode broek), Sergei Herczog
Alinea 4: Jonge boomvalk klauterend over elektriciteitsmast, Sergei Herczog
