Watervoetafdruk / Water Footprint

Spreker: Rick Hogeboom
Datum: 11 september 2019
Locatie: Den Diek te Lichtenvoorde

door Lies Jacobs

Rick Hogeboom is als professor en onderzoeker verbonden aan de Universiteit Twente, is Executive Director bij het Water Footprint Network en Program Manager bij de Wetskills Foundation.

Hij begint zijn lezing met met bekende gedicht van Marsman: “Denkend aan Holland”. Vanavond staat echter niet de strijd tegen het water, maar de watervoetafdruk/water footprint centraal.

De ecologische voetafdruk, die is inmiddels bekend. De persoonlijke consumptie wordt hierbij omgerekend naar hectares. De watervoetafdruk berekent het aantal liters dat per persoon of per product verbruikt wordt. Rick stelt ons enkele vragen: Hoeveel liter per persoon wordt gemiddeld in Nederland gebruikt? En hoeveel liter water is er nodig voor het produceren van één kilo vlees of één kilo chocola? De schattingen lopen uiteen. Behalve de liters die we bij Vitens verbruiken moet ook het indirecte verbruik hierin meegenomen worden. En dan kom je tot de ontdekking dat voor het produceren van 1 kg vlees in de hele keten 15.000 liter water nodig is, en voor 1 kg chocola 17.000 liter. Cola in een 0.5 l. flesje vraagt maar liefst 36 liter water! Dan wordt er van uitgegaan, dat hierbij Nederlandse bietsuiker gebruikt wordt en geen rietsuiker uit Pakistan. We importeren dus met producten als bijvoorbeeld rijst, chocola en katoen, ook water uit andere landen. En dikwijls is hier al sprake van waterschaarste. Het directe en indirecte verbruik samen? Per persoon  gemiddeld liefst 4000 liter per dag!

Bij het berekenen van de watervoetafdruk wordt onderscheid gemaakt in drie soorten water: groen is regenwater, blauw is grond- en oppervlaktewater en grijs is de hoeveelheid water, die nodig is om vervuild water te verdunnen. Met veel wetenschappelijke gegevens toont Rick aan dat het mondiale waterverbruik hoger ligt dan wat er aan water beschikbaar is. We teren in op fossiel grondwater. Als dit zo doorgaat kan het watersysteem, (de hydrologische cyclus van neerslag, rivieren, zeeën en verdamping), dit niet aan, gaan we over de grens en komen we in een nieuw systeem terecht; we weten dan niet wat er gebeurt. Op dit moment is een tekort aan water, of vervuild water in grote delen van de wereld al een probleem met verstrekkende gevolgen voor natuur en mens. Zo wordt watertekort gezien als een van de katalysatoren van de oorlog in Syrië en is het dreigende uitsterven van de Indus rivierdolfijn in Pakistan te wijten aan de afstroom van pesticiden naar de rivier.

Het is een mondiale opgave de Water Footprint (WF) in overeenstemming te brengen met wat er werkelijk beschikbaar is. We kunnen het niet alleen. Een Water Footprint plafond zou beleid moeten zijn. Rick zegt van nature een optimist te zijn en na de pauze laat hij ons zien op welke wijze de WF verkleind kan worden en ook een eerlijke verdeling plaats kan vinden:

• Overheden spelen een rol door een plafond in te stellen: niet meer water beschikbaar stellen dan er in een gebied binnenkomt. Ze kunnen waterverbruik belasten, beprijzen en eerlijk verdelen.
• Boeren kunnen door gebruik te maken van efficiënte technologieën, zoals druppelirrigatie en precisielandbouw, de WF verkleinen. Beelden van verspillende en besparende irrigatie laten zien dat hier nog een wereld te winnen valt. Zo is de Nederlandse tomaat qua waterverbruik efficiënter dan de Spaanse. (Bij de CO2-uitstoot is het andersom)
• Consumenten nemen waterbesparende maatregelen, spoelen geen troep door de gootsteen eten minder vlees en kiezen de duurzame versie van een product. Een waterlabel met de WF van een product geeft transparantie. Het is er nog niet, maar de consument zou erom moeten vragen.
• Investeerders kunnen zich afvragen wat de WF van hun ondernemingen is en kiezen voor de minst belastende. Rick en zijn organisaties informeren hen en spreken hen aan.

Tot slot nog enkele vragen uit de zaal:

Vraag: Er zit toch genoeg water in de oceanen? Is ontzilting geen oplossing?Antwoord van Rick: “Het is geen oplossing voor de landbouw. Landbouwgebieden liggen hoger dan de oceanen, dit zou een geweldig kostbare infrastructuur vragen”.

De droogte van de afgelopen twee zomers heeft ons met de neus op de feiten gedrukt: ook wij kunnen te maken krijgen met een watertekort. Rick Hogeboom heeft de mondiale waterproblematiek op een enthousiaste en prettige wijze onder onze aandacht gebracht. Het is hoopvol om te weten dat er door zeer betrokken en gepassioneerde wetenschappers hard gewerkt wordt aan dit probleem.

Wil je meer info over dit onderwerp? Luister dan naar de podcasts van: 1twente