Verslag wandeling bij Neede: Waarom heeft Neede een berg
Waarom heeft Neede een Berg.
Ruim twintig mensen kwamen zondag 21 mei naar de Needse Berg om op deze vraag een antwoord te krijgen.
Om inzicht te krijgen in dit geologisch en historisch gezien unieke gebied moet je eerst ver terug in de tijd om het ontstaan van de bodem en de daarop rijk voorkomende flora en fauna een plek te kunnen geven. Zo zijn we aan de start van deze middag dan ook begonnen met de wandelaars inzicht te geven hoe dit bijzondere gebied in miljoenen jaren zo is geworden.
Allen al een naam als de Needse Berg geeft aan dat we ons in een bijzonder gebied bevinden. Voor Nederlandse begrippen is in Nederland iets al gauw een berg. Het hoogste punt is hier ruim 34 meter boven NAP, maar het heuvelachtige karakter is onmiskenbaar. Buiten de Zuid Limburgse heuvels is een dergelijk reliëf vaker te vinden en in alle gevallen heeft dit reliëf met de ijstijden te maken.Tijdens de derde ijstijd ( de Riss- ijstijd) heeft het ijs duidelijk zijn sporen nagelaten in het landschap. Het was geen ijskap, die langzaam naar beneden schoof, maar het waren grote gletsjers die dankzij het koude klimaat, veel zuidelijker konden komen dan de periode ervoor en erna.
Gletsjertongen kunnen een enorme kracht ontwikkelen. Aanwezige aardlagen werden er door opgestuwd. De gletsjers hebben op andere plekken ook voor extra reliëf gezorgd door keileem af te zetten. Dergelijke opgestuwde hoogten worden stuwwallen genoemd. De Needse Berg is zo’n stuwwal.Deze keileembulten zijn echter gelijkmatiger van vorm,terwijlbij stuwwallen op korte afstanden grotere hoogteverschillen zijn waar te nemen.De stuwwallen in Nederland geven aan tot hoever het ijs in de voorlaatste ijstijd is gekomen.Andere bekend stuwwallen zijn die van de Grebbeberg, de Wageningse Berg, het Montferland, de Lochemse Berg en de Holter-en Markelose Berg. Verbinden we al deze stuwwallen met een lijn, dan weten we ongeveer tot waar de gletsjers zijn gekomen. Een rechte lijn was dit zeker niet, want gletsjertongen hebben een zeer grillig karakter.
Het aanzien van de Needse Berg is bijna volledig bepaald door de derde ijstijd, maar de diepere ondergrond heeft hier een langere ontstaansgeschiedenis. Het boeiende van de Needse Berg is dat door de kracht van het landijs de oudere lagen gedeeltelijk ook aan het aardoppervlak zijn gekomen. Er zijn niet veel plekken in Nederland, waar zoveel verschillende geologische lagen dicht bij elkaar voorkomen en waar de lagen ook nog eens gemakkelijk bekeken kunnen worden.
Toen men in 1825 ontdekte dat de bodem zoveel schatten bevatte, die ook nog eens relatief een voudig omgezet konden worden in geld, werd er in het begin op kleine schaal klei en zand gewonnen.Tussen de ijstijden,zo’n 250 tot 300 jaar geleden, is hier klei afgezet door de Oer- Rijn en de Oer- Maas. De dikte varieerde van een halve tot zes meter.De zandige ,miocene klei, de pele mele, werd gewonnen om de vette Needse klei, (Needien) , te verschralen om er uiteindelijk bakstenen en dakpannen van te bakken.
Dit gebeurde eerst in enkele veldovens, maar later werden er industrieën gevestigd , waarvan de ijzergieterij nog steeds in bedrijf is. In 1954 kwam er een eind aan de zand en kleiwinning in de Needse Berg .In de gehutselde pele mele laag werden ( worden) fossielen gevonden. Ook zijn hierin walvisbotten, haaientanden, potvistanden en schelpkernen gevonden.
In de Needse Klei zitten veel huisjes van de levensbarende slak en tandjes van muizensoorten, maar ook kaakfragmenten van een beversoort. Ook is in een groeve een kies gevonden van de uitgestorven Reuzenolifant of woudolifant., die inmiddels in een houtige vorm weer in de Ordelmans Koele zichtbaar is.
Een mooie plek om met de wandelaars een koffie/ theepauze te hebben. De kuil met picknicktafels, de reuzenolifant en de prachtige omgeving is hier een unieke plek voor.
Ons laatste deel van de wandeling ging door het in 1840 aangeplante beukenbos. Voor zover bekend is dit het enige bos, dat is aangeplant.
Door het winnen van het vormzand en de klei zijn in de Needse Berg vele kleine en grote groeves te vinden, en ontstonden er grote verschillen in hoogte, voedselrijkdom en vochtigheid. Door de natuurlijke begroeiing zijn er veel verschillende biotopen ontstaan, elk met een rijke flora en fauna.
De wandelaars hebben de kleilagen gezien en gevoeld, zich verbaast over de hoogte- en diepte verschillen in dit unieke natuurgebied en hebben ze antwoord gekregen op de vraag:
WAAROM NEEDE EEN BERG HEEFT!
Anke Hollink.
