Insectenexcursie Blesdijkerheide: Sluipwespen, posthoornslakken en meikevers

Zaterdagochtend 11 uur, een groep van 16 natuurliefhebbers staan op de parkeerplaats aan de Friese Veldweg om insecten te zoeken op de Blesdijkerheide onder leiding van insecten expert Willem-Jan Hoeffnagel. Afstand lopen zit er deze dag niet in. Op de parkeerplaatsen waren al zoveel soorten te zien, van smaragdlibel tot allerlei soorten rupsjes, dat het meer dan een kwartier duurde voordat de groep de parkeerplaats verliet.

Sluipwesp, een parasiet die moord om te overleven
Insecten is een zeer grote en diverse groep, waarvan veel soorten (nog) niet op een Nederlandse naam zijn gebracht of nog niet eens in foto’s zijn vastgelegd. Neem bijvoorbeeld de groep van sluipwespen, de lchneumonidae. Deze grote familie bestaat uit duizenden soorten, alleen al in Nederland zijn er 2419 gevestigde soorten, die zich al langer dan 10 jaar zelfstandig in Nederland voortplanten. Het is dus niet eenvoudig om een sluipwesp op soortnaam te brengen. De familie is te herkennen aan een zeer dunne wespentaille en (bij de vrouwtjes) een lange legboor. Deze legboor wordt gebruikt om eitjes af te zetten in een ander insect (een “gastheer”). Zodra de eitjes uitkomen voeden de larven zich met de gastheer en sterft de gastheer. Een sluipwesp is een parasiet, die doodt om zelf te kunnen overleven.
Via de website nederlandsesoorten.nl ontdek je hoeveel soorten sluipwespen er zijn. Als Willem-Jan tijdens de excursie niet ontdekt welk insect het is, fotografeert hij deze en zoekt hij thuis verder uit wat er voor zijn lens zichtbaar was. Zoals bijgevoegde foto van een Pimpla rufipes. Een van de vele soorten sluipwespen die we deze dag zijn tegengekomen.

Het heidevennetje, bron van (insecten-) leven
Al zoekend en speurend langs de zonnige bladeren van onder meer braam maar ook over zonnige zandigere bodems ontdekten de groep vele soorten kevers, waaronder de loopkever met zijn gecamoufleerd vlekkenpatroon, strontvliegen, wantsen en af en toe een vlinder (bontzandoogje) of libel (vooral smaragdlibellen). Bij het vennetje was er veel leven op, in en rond het water. Van bootsmannetjes, schaatsenrijders tot poelslakken, posthoornslakken en …slak tot verschillende amfibieën zoals kikkers, kikkervisjes en salamanders. Ook een aantal libellen in paringswiel en de sint jacobsvlinder lieten zich zien bij het vennetje waardoor constant iets te ontdekken en fotograferen was. Ook een aantal wilde planten vielen tijdens deze excursie op, zoals grote muur, dagkoekoeksbloem, gewone salamonzegel, muizenoor, verschillende soorten boterbloemen en varens. Op elke soort vloog wel een ander soort insect, waardoor het belang van biodiversiteit en de samenhang tussen planten en insecten nog eens duidelijk zichtbaar werd.

Meikevers plaagdier voor de mens of prooidier voor vogels?
Tijdens de excursie viel een aantal mooie kevers op, waaronder de gewone meikever. Kastanjebruin van kleur zowel de poten als de dekschilden en een lichaam voorzien van fijne witte beharing. Opvallend zijn de driehoekige witte vlekjes op de zwarte achterzijde van het dier. Maar vooral goed te zien met een loep (of macro camera): de uitgewaaierde antennes van het mannetje. De meikever behoort tot de groep van bladsprietkevers, deze kevers zijn allen genoemd naar de maand waarin ze veel voorkomen. De meikever in de maand mei, en dus is het niet moeilijk te bedenken wanneer de juni-en julikever rondvliegen.

De meikever staat bekend als plaagdier voor de mens. Dit omdat de larven, engerlingen genaamd, schade kunnen aanbrengen aan gazons, moestuinen, wortels van planten. De meikever wordt/werd veelvuldig bestreden, dat weer effect heeft voor het voedsel van een aantal vogels, zoals de steenuil.
Na een jarenlange afname lijkt nu dat een verbod op insecticiden de aantallen meikevers weer toe te nemen. Zo ook tijdens de excursie, waar 1 exemplaar voldoende tijd had voor een fotoshoot (zie foto’s). Door alle waarnemingen, foto’s en wetenswaardigheden bleek 3 uur nog niet voldoende tijd voor de wandeling van 4 kilometer, waardoor de groep iets later dan gepland weer bij de parkeerplaats terug was, waar nog steeds rupsen rondkropen en libellen rondvlogen.

Foto’s Anette Plinck