Watersnip: de onzichtbare hemelgeit
27 november 2015
Vogels zijn niet bang van langsrijdende auto’s, brommers of fietsers. Zelfs als ik hardlopend langs kom, kijken ze niet op of om. Maar blijf ik stilstaan om te kijken of om rek-en-strekoefeningen te doen, dan ben ik opeens een bedreiging. De meeste gaan er direct vandoor. Ook zijn er thrillseekers, die tot het allerlaatste moment wachten voordat ze wegvliegen, zoals de watersnip. Deze snip vertrouwt zo sterk op zijn goede schutkleuren dat hij blijft zitten tot je op tien, vijftien meter genaderd bent. Op het allerlaatste moment krijgt hij het toch benauwd: abrupt vliegt hij op, roept en schiet zigzaggend omhoog. Het paradoxale is dat je hem juist ziet ómdat hij opvliegt. Was hij in de modder tussen het riet gebleven, had je hem niet gezien.
De watersnip is een middelgrote steltloper met korte poten. Ongeveer formaat tureluur, maar aanzienlijk plomper. Zijn veren zijn bruin met gele strepen, vooral op de kop markant met midden bovenop een gele streep. De buik is wit, soms zie je dat als hij opvliegt. Zijn snavel is geweldig lang. Hiermee beweegt hij snel op een neer in de modder op zoek naar wormen, kreeftjes en insecten. De meeste mensen ouder dan een jaar of veertig zullen hem met gemak herkennen: het is de vogel die in 1980 poseerde voor het biljet van honderd gulden, oftewel de snip. Helaas functioneerde dat biljet niet goed: uit onderzoek bleek dat mensen weinig echtheidskenmerken wisten te noemen. Daarom werd hij vervangen door een briefje met een abstract patroon.
In de volksmond heet de watersnip ook wel hemelgeit. Die bijzondere naam heeft hij te danken aan de baltsvluchten die hij in het voorjaar maakt. Hij duikt stijl naar beneden en spreidt daarbij zijn staartveren. Daardoor gaan de veren trillen, wat een blatend geluid veroorzaakt. Dit geluid is alleen niet meer zo vaak te horen in Nederland: er zijn nog zo’n twaalf- à vijftienhonderd broedparen. In Amsterdam komt hij, voor zover ik weet, als broedvogel niet voor. Maar in het najaar trekken er wel aardig wat langs. Groepjes van tien à twintig vogels strijken neer in natte weilanden en modderpoelen; sommige trekken pas verder naar het zuiden als de modder bevriest. Zo zag ik er van de week twintig vlakbij de A10, opvliegend uit de blubber naast de Weespertrekvaart. Maar ook in het Sciencepark, Noord, Sloterdijk, Lutkemeer, de Oeverlanden en de Middelpolder bivakkeren nu snippen. Het enige wat je hoeft te doen om ze te ontdekken, is stilstaan en doen alsof je ze ziet.
Marisa Stoffers
Beluister wat de watersnip roept als hij wegvliegt en het blatende geluid tijdens de baltsvlucht.
Foto’s
Header: Watersnip in het water, Erik op den Dries
Alinea 1: Watersnip in het riet, door zijn schutkleuren valt hij nauwelijks op, Rob Floor
Alinea 2: biljet van 100 gulden, dit werd gedrukt van 1980 tot 1990
Alinea 3: Watersnip in baltsvlucht, Guido Meeuwissen
