Gezondheid
Pionierschool Terrawijs geeft tips voor natuurrijk onderwijs
Hier lees je over de droom van Tessa Hoogeland en het uitdagende proces van het realiseren van die droom; het opzetten van een school met een ander uitgangspunt, namelijk: collectief welzijn van al het leven op aarde. Deze pioniersschool onderscheidt zich van de andere scholen uit het project Natuurrijke Scholen, omdat ze pas in augustus 2025 haar deuren heeft geopend; leerzaam voor leraren die op zoek zijn naar nieuwe manieren om onderwijs te verduurzamen én inspirerend voor vergroening van bestaande scholen.
Na de feestelijke opening van basisschool Terrawijs in augustus ligt de focus nu op het onderwijs zelf. Oprichter Tessa Hoogeland beantwoordt de lezersvragen die vorige maand zijn ingezonden in de vorm van tips voor scholen die groener willen werken. Van lesgeven in de natuur tot duurzaam inkopen en teamontwikkeling.
Waar begin je als school?
Veel scholen willen groener en duurzamer werken, maar waar begin je? Volgens Tessa is de eerste stap naar buiten gaan. ‘Heel veel lessen die je binnen doet, kun je ook buiten geven. Dat kun je morgen al doen met je klas.’
Daarnaast pleit ze voor ontspullen. ‘Op scholen zijn vaak te veel spullen, prikkels en verplichtingen. Wij willen basisrust, net als in de natuur. Als er iets bij komt, moet er ook iets af.’ Die rust geeft ruimte voor vernieuwing. ‘Je team voelt pas ruimte om iets nieuws te proberen als er eerst iets van hun bord verdwijnt. Begin dus met de vraag: wat kunnen we weglaten?’
Een belangrijk onderdeel is investeren in het team. Vaak ontbreekt een gevoel van competentie: ‘wat moet ik dan doen met kinderen buiten?’
‘Neem daarom leerkrachten mee het bos in, laat ze ervaren wat je kinderen gunt. Vraag een boswachter om mee te gaan. Het is belangrijk om te beseffen dat spelen en ontdekken in de natuur leren ís. In de natuur oefenen kinderen vanzelf vaardigheden zoals samenwerken, grenzen aangeven en motoriek. Een kind dat leert over een boomstam te balanceren, dat is ook groei die we mogen vieren.’
Duurzaam in alles wat je doet
Bij Terrawijs blijft duurzaamheid niet alleen bij het lesprogramma. De school denkt, tot en met de schoonmaak aan toe, na over haar impact op de aarde.
‘We kiezen alleen duurzame producten en diensten. Zo werken we met Triodos bank, schenken koffie van Brute Bonen, thee van Wilderland en maken in samenwerking met Qleaning duurzaam schoon zonder schoonmaakmiddelen, met alleen water dus.’
Ook op het gebied van papiergebruik denkt Terrawijs na over de impact. Kinderen in de midden- en bovenbouw schrijven straks in herbruikbare notitieboekjes van steenpapier. We printen op papier gemaakt van suikerriet. ‘Onderwijs maken we met wat er al is.’ zegt Tessa. ‘We rennen niet voor alles naar de winkel. Bewust omgaan met de aarde zit in alles wat we doen.’
Onderwijs ontwerpen
Projectonderwijs vormt de kern van Terrawijs. De school ontwikkelt zelf projecten waarin de kerndoelen van het basisonderwijs logisch zijn verwerkt. ‘We werken niet met een vaste methode, maar ontwerpen ons onderwijs zelf.’ vertelt Tessa. ‘Onze projecten zijn leidend in wat kinderen leren. Over acht schooljaren bieden we alle kerndoelen aan.’
De leerkrachten zijn geen uitvoerders, maar ontwerpers van het onderwijs. ‘Ze kennen de kerndoelen goed en bepalen hoe die passen bij onze visie. Dat kan alleen als er tijd en rust is om met de inhoud bezig te zijn.’
Die rust ontstaat door het omarmen van minimalisme. Terrawijs richt zich op de essentie: goed onderwijs geven waarin kinderen de vaardigheden, mindset en waarden ontwikkelen die zij nodig hebben in de wereld van morgen. Om die basisrust te behouden kiest Terrawijs er bewust voor om niet mee te doen met activiteiten die daar niet aan bijdragen, zoals Sinterklaas of Koningsspelen drukke vieringen of landelijke evenementen. Zo blijft er ruimte voor wat echt telt: aandacht, verbinding en leren in en met de natuur.
