Ode aan het lieveheersbeestje

Een held in volksverhalen en tegelijkertijd alles behalve monogaam. Deze zomer: het bijzondere verhaal van het lieveheersbeestje.

In Nederland komen ongeveer 60 soorten lieveheersbeestjes voor en wereldwijd wel 5000. Alleen al de naam is bijzonder. Het lieveheersbeestje zou door de heilige maagd Maria gestuurd zijn om gewassen van tuinders te beschermen. Diverse namen voor het lieveheersbeestje (Coccinellidae) verwijzen dan ook naar Maria. Denk aan lievevrouwebeestje, mariabeestje en maria-tor in Nederlandse dialecten, of het Duitse Marienkäfer.

Volgens een ander verhaal stuurde Onze-Lieve-Heer het lieveheersbeestje naar de aarde om een onschuldige terdoodveroordeelde te redden. Het kevertje kroop op de nek van de gevangene die ten onrechte zou worden terechtgesteld. Toen de beul met de bijl klaarstond om de man te onthoofden, voelde de gevangene het lieveheersbeestje in zijn nek. Hij vroeg de beul te wachten tot het kevertje weg was, anders zou immers ook het lieveheersbeestje gedood worden. Niemand geloofde toen nog in de schuld van de veroordeelde man, en hij ging vrijuit.

Polygame bladluizenkiller

Maar over het beestje zelf valt ook van alles te vertellen. De opvallende kleuren die ze dragen, zijn een waarschuwing voor vogels en andere predatoren. Als het beestje toch wordt gepakt, scheidt het een gele, olie-achtige, bittere substantie af. Dit gedrag heet ‘reflexbloeden’: de substantie lijkt op bloed waardoor het lijkt of het lieveheersbeestje heeft gebeten. De grootste vijand is een kleine sluipwesp die eitjes legt in het lieveheersbeestje. De jonge wespen eten het lieveheersbeestje vervolgens van binnenuit op.
De beestjes zelf hebben een gevarieerd dieet. Sommige soorten eten alleen planten, terwijl andere een voorliefde hebben voor schimmels. Insecten staan ook vaak op het menu, zoals bladluizen en hun larven. Een lieveheersbeestje kan wel 100 bladluizen per dag eten. Het lieveheersbeestje is dus hartstikke nuttig in de natuurlijke bestrijding van bladluis – maar dat hoef je Maria niet te vertellen!

Uit onderzoek met tweestippelige lieverheersbeestjes blijkt dat de vrouwtjes allesbehalve monogaam zijn. Zo worden eitjes vaak bevrucht door minstens drie verschillende mannetjes. Seksueel overdraagbare aandoeningen – in de vorm van mijtinfecties – zijn dan ook schering en inslag bij deze kinky kevers. Geen anekdote voor bij een eerste date, maar zeker geschikt op natuurexcursie.

Welk dier verdient volgens jou een ode? Laat het ons weten en wij gaan op zoek naar de interessante feiten over dit dier. Mail naar mensennatuur@ivn.nl.