De Stalkaars, Kuifvlinderrups en de fecaliën
Normaal gesproken gaat deze rubriek over vogeltjes. Onlangs werd ik echter door Nico geattendeerd op een zeldzame rups gezeten op een Stalkaars aan de Strandweg in Oostvoorne. En laat dat nu een paar honderd meter verwijderd zijn van de plek waar Wim mij 3 jaar geleden op een zelfde soort attendeerde, ook gezeten op een Stalkaars. Dat was tijdens een “eerste zaterdag van de maand” wandeling. Reden genoeg om deze bijdrage aan de nieuwsbrief te wijden aan de Kuifvlinderrups, want daar hebben we het hier over.
De Kuifvlinder is een nachtvlinder. In Nederland alleen te vinden in de duinen en op de zandgronden waar zijn rups zich tegoed doet aan het blad van zijn waardplant, de Toorts. De Vlinderstichting deelt hem in als een niet bedreigde Rode lijst soort. Buiten de genoemde gebieden wordt de vlinder nauwelijks waargenomen.
De vlinder is waar te nemen van april tot begin juli, de rups van mei tot medio juli waarna deze verpopt en onder de grond verblijft om volgend voorjaar weer acte de présence te geven maar dan als vlinder. Een korte periode van zichtbaarheid dus, vandaar dat je er niet zoveel over verneemt. Maar enige zeldzaamheid zal hem ook niet vreemd zijn. Voorne komt om in de toortsen en dan zou je meer rupsen verwachten.
De diverse soorten toorts worden gekenmerkt door viltige, harige bladeren die zonder steel ontspruiten aan de stengel. Door hun harige bekleding en aanhechting geleiden ze het regenwater naar de stengel waar het verder naar de wortel sijpelt waardoor de plant op droge, zanderige ondergrond het toch goed weet te doen. Neerslag wordt niet verspild!
Op deze Stalkaars zat een rups van de Kuifvlinder zich vol te vreten aan de vezelrijke bladeren. Met als gevolg een productie aan uitwerpselen. Een lopende band van blad naar poep. Door de genoemde eigenschappen van het blad bleven alle keutels op het blad of in de oksel liggen.
Normaal verraadt de rups zijn aanwezigheid door de uitwerpselen onder de plant. Je zoekt de waardplant en kijkt of er aan de voet uitwerpselen liggen. Trucje ging hier niet op, maar de grote gaten in de bladeren trokken voldoende de aandacht.
Nu de rups. Voorfase van de Kuifvlinder die als zeldzaam bekend staat. Mooie rups die een bijna dubbelganger kent: de Helmkruidvlinderrups. Voor de fijnproevers verwijs ik naar de site van de Vlinderstichting waar een publicatie te vinden is over het onderscheid. Het gaat dan om de zwarte stippen op het tweede en derde segment en wel of niet een inbedding in de gele bandering. Op het gevaar af de lezer “kwijt” te raken.
Na het voorjaar en begin zomer is de cyclus van eitje naar rups voltooid en graaft de rups zich in in het zand om daar te verpoppen Enthousiast zoeken heeft na medio juli dus geen zin meer. Maar hopen dat deze nieuwsbrief snel uitkomt.
Ad ‘t Hart (juli 2025)
