Chileense flamingo    

Phoenicopterus  chilensis                              105 cm

Ook dit jaar is het helaas weer niet gelukt de hier in de winter verblijvende flamingo’s te gaan bekijken. Met een ligfiets waarvan de versnelling het niet meer deed zag ik het niet zitten naar Battenoord te fietsen. Vorig jaar was het weer te slecht en nu dit dus! Maar ooit moet het toch wel gaan lukken om deze tropisch aandoende vogels in het wild te gaan aanschouwen.

Kleurrijk
De Chileense flamingo komt het meest in Nederland voor en het zijn nazaten van ontsnapte exemplaren. Ook de grotere Europese flamingo met zijn roze poten en zwarte snavelpunt komt hier in de winter voor. De Chileense is kleiner, heeft grijze poten met roze knieën en tenen en zijn snavel is voor meer dan de helft zwart. Bovendien zijn ze veel kleurrijker (rozerood met zwart) dan de Europese versie. Het blijven hoe dan ook typische vogels met hun lange nek en poten en aparte naar beneden gebogen snavel. Met deze snavel filteren ze, met de kop en hals diep in het water, kleine ongewervelde diertjes op uit het water en modder (garnalen, waterinsecten, kreeftjes, larven, wormen).

Broedplaats
Ze leven in kolonies en vanaf september tot april zijn er zo rond de 70 stuks Chileense en Europese flamingo’s te vinden in het Grevelingenmeer (zout water) bij Battenoord op Goeree-Overflakkee. Ze overwinteren hier al meer dan 40 jaar. Hoe mooi is dat!

Rond april vertrekken ze naar het Zwillbrocker Venn in Duitsland (bij Groenlo) om daar in mei-juni te gaan zorgen voor nageslacht. Dit is sinds 1983 de meest noordelijke broedplaats van flamingo’s ter wereld. Uniek dus! Hier broeden/leven ze in een hechte groep (kolonie, tribune of ook wel flamboyance genoemd).

Broedzorg
Er wordt elk jaar met dezelfde partner gepaard en daarna wordt er 1 ei gelegd in een kommetje in soort vulkaantje van modder. Pa en ma verdelen netjes de broedzorg en als alles goed gaat komt na 27-31 dagen het grijze kuiken uit het ei gekropen. Als het ei is aangepikt kan het soms nog wel 2 dagen duren eer het kleintje uit het ei is gekropen. Het jong wordt gevoed met “kropmelk”. Een soort rode melk dat het kleintje uit de keel van de ouders haalt. Deze melk bevat pigment (carotenoïde) door de garnalen, die de ouders gegeten hebben, en gaat zorgen voor de roze kleur van de veertjes van de babyflamingo. Het jong groeit hier goed op en kan na 10-11 weken vliegen, maar blijft nog wel minstens 3 weken in de crèche. Alle flamingo’s passen op elkaar en elkaars kuikens om eventuele vijanden (katachtigen, mens) geen kans te geven. Op het water zijn ze nl. erg veilig, maar op het land zijn ze een stuk kwetsbaarder.

Vliegende kapstok
Na de broedtijd vertrekt de hele kolonie naar de Friese IJsselmeerkust, Lauwersmeer, IJsseluiterwaarden, Veluwemeer en de Grevelingen. Ze zoeken altijd ondiep kustwater, zoutpannen, meren of moddervlaktes op. De jaarlijkse taak is volbracht en ze kunnen nu van het rustige leven gaan genieten. Ze wegen nu zo’n 3 kilo en komen daar de winter wel mee door. Ze zoeken de hele dag naar voedsel of staan/slapen  op 1 poot in het water. Daardoor zijn ze vreemd genoeg meer in balans en verliezen ze ook minder warmte. Als ze vliegen (spectaculair!) lijken ze op een “vliegende kapstok”. Het is een heel fraai gezicht met al dat roze en zwart van de vleugels.

50 jaar oud
Ze genieten geen bescherming op grond van de Europese Vogelrichtlijn, omdat de soort niet van nature in het wild voorkomt in de Europese Unie. Ze zijn door de mens geïntroduceerd.

Gelukkig hebben ze niet veel natuurlijke vijanden omdat ze hoofdzakelijk in het water leven en kunnen ze wel 50 jaar oud worden, dus ik ga er van uit dat ze het hier zelf wel redden. Want hoe dan ook, ik vind het een aanwinst dat deze prachtige vogels hier verblijven in de winter. En eind september hoop ik ze in Battenoord te gaan aanschouwen. Dat moet toch een keertje lukken. Toch!

P.s. Midden juli zijn m’n vriendin en ik weer naar Melissant gefietst om naar de 3 jonge zeearenden te gaan kijken. En dat is zowaar gelukt. En hoe! Eén van de jonge vogels trakteerde ons op een heuse vliegshow om een irritante meeuw van zich af te schudden. Heel spectaculair!

Gerda Hos
augustus 2025