De “Euleteul”van november 2025

Nieuwsbrief “De Euleteul” november 2025

In de natuur hangt alles samen. Zonlicht laat planten groeien. Dieren eten de planten. Roofdieren eten deze planteneters. Planten sterven en worden weer aarde. Alles wat leeft keert weer terug naar de bron. Deze kringloop van het leven is de motor van de natuur.
Kijk tijdens een wandeling eens of je kunt zien welke planten gegeten zijn. Afgeknaagde takjes aan struiken, kort afgeknabbeld gras of gaatjes in eikels. Zonder planteneters zou Nederland veranderen in één groot donker en dichtgegroeid bos. Planteneters zorgen voor openheid en variatie.
De kringloop van het leven is in veel Nederlandse natuurgebieden niet meer vanzelfsprekend.
Er ontbreken soorten. Ze zijn uitgestorven, of er zijn er te weinig van.
Dood hout en dode dieren worden te vaak nog uit de natuur gehaald.
De natuur wordt levendiger en rijker als we het natuurlijke proces van leven en sterven niet verstoren. Dit kun je ook goed in onze Heemtuin zien.

Een korte terugblik op de activiteiten van de afgelopen periode
Natuur-en cultuurwandeling van woensdag 15 oktober- Susteren.
De wandelaars liepen langs het noodklokje van Susteren, deze heeft tot eind 18e eeuw op verschillende plaatsen gehangen. En kwamen op een mooie route met leuke paadjes en vijver.
Op deze mooie herfst dag kon men ook mooie paddenstoelen bewonderen. Zoals de Grote Kala inktzwam (Coprinopis atramentaria).

Paddenstoelenwandeling van 19 oktober.
Op zondag 19 oktober jl. was de jaarlijkse paddenstoelen excursie in het Steinerbos.
Georganiseerd door natuurgids John Leclaire van IVN Stein. Een excursie die al diverse jaren met groot succes wordt gevolgd. Zo ook deze keer waren er weer diverse personen die mee zijn gegaan op de excursie, deze excursie was, gezien het aantal paddenstoelen ten opzichten van de voor gaande jaren, een beetje aan de magere kant.
In het voorlopen had ik een score van 51 soorten en op de wandeling zelf waren het er maar even 40 soorten. Paddenstoelen komen en gaan de ene dag zijn ze er én de dag er na zijn ze verdwenen.
Dat kan zijn dat ze gegeten worden door de dieren of dat ze hun sporen verspreid hebben en hun taak er op zit. Het is verrassend om te zien dat er toch steeds weer (in al die jaren) nieuwe soorten
bij komen en andere niet meer terug komen .
Wat dit jaar heel erg opviel is dat er een grote hoeveelheid van Somber honingzwammen (Armillaria ostoyae) te zien waren en zijn.
Dit is een  slecht teken voor het Steinerbos als algemeen, omdat het een parasitaire paddenstoel soort is die ook gezonde bomen aantast.
Op de foto staat de kleinzoon van Lies Savelkoul met in zijn handen een Gewone satansboleet (Rubroboletus satanas) , wat je mooi kunt zien is de prachtige verkleuring van het vruchtvlees in blauw, dat in aanraking komt met zuurstof.
Met dank aan de directie van de speeltuin in het Steinerbos, omdat wij een stuk door de speeltuin mochten lopen op zoek naar paddenstoelen. Deze excursie staat t.z.t op de agenda van het komende jaar 2026 (zie onze IVN site).

Met vriendelijke groet John Leclaire.

Halloweentocht Stein van 1 november 2025.
Op zaterdag 1 november werd, onder andere in de Heemtuin van IVN Stein, een familie Halloween tocht gehouden, die georganiseerd werd door IVN Stein en Scouting Stein. Deze tocht was geschikt voor jong en oud en was weer een succes. Dit bleek uit de vele reacties van de bezoekers.
De deelnemers konden het bijzonder waarderen wát er aan “spannends” geboden werd.
De hele organisatie, zoals het opbouwen en het  afbreken, werd gedaan door vrijwilligers van IVN Stein en Scouting Stein, die er weer maanden mee bezig geweest zijn.
Met trots mogen wij terug kijken op een zeer geslaagde activiteit , waarbij óók weer aan de naams bekendheid van IVN Stein zowel als Scouting Stein gewerkt is.
Met dank aan iedereen, die vol enthousiasme, deze activiteit mogelijk maakte!

Leerlingen van Groenewald atheneum/gymnasium- brugklassen bezochten op 4 november weer onze Heemtuin.
In het kader van de MIVA-projectweek, met als thema  “cultureel erfgoed” bezochten de leerlingen de Kasteelruïne, de beide musea in Elsloo en Stein én onze IVN Heemtuin.
Ongeveer 7 groepjes gingen aan de slag met diverse opdrachten.
Zo hebben ze diverse vragen beantwoord over Geologie  “Klauwenpaad”, het Boomleerpad en de geschiedenis van het Openluchttheater, welk nú onze IVN Heemtuin is.
Het werd een interessante en leerzame dag waarbij de leerlingen vragen konden stellen over de thema’s die aan de orde kwamen.
Elly Bouts, Riet Vrancken en Lou van Hees voorzagen de leerlingen van educatieve- en interessante informatie.

Wat staat er de komende tijd op ons programma
Natuur-en cultuurwandeling op woensdag 19 november – Windraak.
Een afwisselende 11 km lange wandeling met wat lichte heuvels.
Er is een pauze plek om een kopje koffie te nuttigen.

Verzamelen om 8.45u: parkeerplaats zwembad te Stein. I.v.m. werkzaamheden Mauritsweg.
Vertrek: 9.00 uur.
Start adres: Parkeerplaats bij de Kerk in Puth.

Bijdrage IVN leden: gratis
Bijdrage niet IVN leden: € 2,00 dit bedrag voldoen voor het vertrek van de wandeling.
Carpoolen: € 2,50 dit bedrag voldoen aan de chauffeur bij het instappen.

Deelnemers wandelen voor eigen verantwoording en voor eigen risico.
Willen de personen die rechtstreeks naar de startplaats gaan dit doorgeven aan de onderstaande persoon met telefoonnummer!

IVN Wandelteam:
Wil Pisters: 0620697739

Boomfeestdag op woensdag 19 november -Urdal.
Op woensdag 19 november doen we weer mee met de Boomfeestdag in Stein. Tijdens deze ochtend in de natuur, gaan de kinderen, van de basisschool KC Aelse (in Elsloo) zelf bomen planten en meer leren over de natuur.
De Boomfeestdag wordt dit jaar gevierd in het Urdal, tussen Elsloo en Stein. Dit is een mooie en veilige plek zonder verkeer.
Het wordt een ontzettend leuke, actieve ochtend.

RaboClubSupport 2025
We konden ook dit jaar wéér op jouw stem rekenen!
Mede dankzij jou stem en inzet heeft onze vereniging het mooie bedrag van €. 1.032,63 ontvangen.
Een fantastisch bedrag dat we heel goed kunnen gebruiken en besteden aan onze activiteiten en het onderhoud van onze Heemtuin en het Openluchttheater.
Uiteraard danken we iedereen die op ons heeft gestemd van harte en hopen dat deze supporters onze Heemtuin bezoeken!
Dan kun je ook zien waar het geld voor bestemd is!
Dank ook aan de Rabobank, welke ons elk jaar ondersteunt met deze geweldige actie!
Een warm dankjewel aan alle natuurvrienden die op ons gestemd hebben!

Wist je dat
Veel dieren in de herfst een overwinterplekje zoeken?
De herfst staat voor verandering; overal in de natuur zien we dingen veranderen. De bladeren vallen van de bomen en het weer wordt natter en koeler. Ook in het dierenrijk zie je dat terug.
Sommige dieren stappen af van hun gebruikelijke routine om zich op de winter voor te bereiden.
En iedere diersoort doet dit op een eigen manier!
Lieveheersbeestjes zijn er in de herfst maar druk mee: eten, eten en nog meer eten. Ze bunkeren wel duizenden bladluizen en zachte prooisoorten. Vooral in het begin van de herfst zie je nog veel lieveheersbeestjes. Later in het seizoen kruipen ze dicht tegen elkaar in een spleet van een boom of steen. Daar gaan ze met een volle buik hun winterslaap in.

Een dikkere vacht is voor veel dieren vanzelfsprekend in de herfst, maar wist je dat de vacht van sommige dieren zelfs van kleur verandert? Er zijn dieren die in de herfst een hele andere kleur krijgen! Op het noordelijk halfrond zijn er ongeveer twintig vogel- en zoogdiersoorten die transformeren van bruin naar wit.
In zo’n seizoenswisseling komt er een speciaal hormoon vrij dat ervoor zorgt dat de oude vacht langzaam losgelaten wordt.
Op deze manier is er weer plek voor een nieuwe vacht.
Het bekendste voorbeeld is de hermelijn.

Dit kleine zoogdier is in de zomer lichtbruin en heeft een witte buik met zwarte staartpunt. In de winter is het beestje vrijwel volledig wit. Alleen zijn staartpunt blijft zwart.

Ook zijn er dieren die in de herfst een ander voedselpatroon krijgen, zoals de Baardman.
Dit vogeltje leeft in de zomer van insecten die hij tussen het riet vindt. In de winter zijn er minder insecten en schakelt de baardman over op een dieet van zaden. Zijn maag past zich aan dit dieet aan; de maagwand wordt gespierder en dikker. Om de vertering ten goede te doen eet de baardman kleine stenen. Deze steentjes helpen bij het vermalen van de zaden.
Nu je weet waar je op kunt letten; kijk bij jouw volgende wandeling door de natuur goed om je heen! Wie weet zie je wel een groepje slapende vogels, of een lieveheersbeestje dat zich te goed doet aan een heleboel bladluizen.

In de herfst bereiden dieren zich voor op de winter door voedselvoorraden aan te leggen, een dikkere vacht te krijgen of naar warmere gebieden te trekken. Voorbeelden hiervan zijn eekhoorns die noten verzamelen, egels die zich voorbereiden op de winterslaap en vogels die migreren.
Ook insecten zoeken schuilplaatsen, zoals onder blad, en veel dieren zoeken beschutting om te overwinteren.
Eekhoorns: Verzamelen en begraven noten om in de winter te eten.
Egels: Gaan in winterslaap en zoeken een beschutte plek om te slapen, vaak onder een dik pak bladeren.
Edelherten: Bereiden zich voor op de winter, en in de herfst vindt de bronst plaats, waarbij de mannetjes burlen.
Vleermuizen: Zoeken een plek voor de winterslaap.
Trekvogels: Vliegen naar warmere gebieden of naar Nederland om te overwinteren, zoals de koperwiek, smient en verschillende ganzensoorten.
Trekvogels groeperen zich dicht tegen elkaar aan om warm te blijven tijdens de koude periodes.
Insecten: Zoeken overwinterplekken in holle stengels, schors of onder bladeren.
Kikkers en padden: Komen in de herfst in winterrust en verstoppen zich in de modder, onder bladeren of in holletjes.
Reptielen: Zoeken beschutte plekken om te overwinteren.
Hoe kun je dieren helpen?
Bladeren laten liggen: Creëert schuilplaatsen voor insecten en kleine dieren.
Gebruik een hark: Gebruik een hark in plaats van een bladblazer om kleine dieren niet te verjagen.
Maak een takkenhoop: Biedt een schuilplaats voor egels, kikkers en insecten.
Plaats een schaal met water: Voor dorstige vogels en kleine dieren.

Er in de winter nog veel planten, bomen en struiken in bloei staan?
Een wintertuin kan soms een deprimerende aanblik voor de tuinbezitter zijn.
Alles staat stil of gaat dood en niets aan hoop lijkt op korte termijn in het verschiet.
Het mooiste is de rijp, of het bruine beukenhaagje dat weigert zijn blad te laten vallen.
Maar houd de moed erin en kijk beter: er is wél nieuw leven!
De blauwe druifjes werken alweer manhaftig aan hun smalle bladeren en de Helleborus staat volop in knop.

Winterakoniet
De Winterakoniet is een echte schaduwplant, die het net als sneeuwklokjes prima doet juist onder bomen en hagen. Hij bloeit van januari tot maart.
De Winterakoniet is in de natuur vrij zeldzaam en komt vooral voor op en in de buurt van oude landgoederen en parken. Vliegen, wespen en bijen weten de vrolijke bloemen op warme zonnige dagen tijdens een zachte winter te vinden. Winterakoniet en sneeuwklokje gaan goed samen. Ze groeien in dezelfde periode op dezelfde plaatsen.

Winterjasmijn
Winterjasmijn is een klimplant die bloeit van december tot februari met geurende, gele bloemen.
Ze ontluiken wonderlijk aan kale, dunne takken. Hij vraagt niet veel en gedijt allicht, ook langs een muur op het noorden. Op zachte winterdagen in februari trekt hij alweer insecten.
En als begin lente de mezen overschakelen van hun winterkostje (zaden) naar insecten, dan zoeken ze prompt in de winterjasmijn.

Hazelaar
In januari vallen vooral de gele trosjes op van de Hazelaar, die dan bloeit.
Hij wordt bestoven door de wind: ellendig voor mensen die allergisch zijn voor de pollen.
Deze struik geeft na een jaar of drie heerlijke hazelnoten. Vanaf oktober is dit een feestmaal voor eekhoorns, bosmuizen, gaaien, boomklevers en grote bonte spechten. Hij staat ideaal in een gemengde sierheester border of alleen als pronkstuk in een grote tuin.
Hij kan enorm worden, maar u kunt hem ook snoeien en klein houden. Vanaf oktober zijn de hazelnoten een feestmaal voor gaaien, boomklevers en grote bonte spechten.

Toverhazelaar
De Toverhazelaar is een letterlijk betoverende struik.
Ongeacht kou of sneeuw, bloeit hij in januari en februari met gele, oranje, of rode bloemen die vaak een krachtige, zoete geur verspreiden. ‘Dit is toch niet normaal?’ denkt menig mens in het voorbijgaan, maar dat is het dus wel. Ze hebben smalle, draadachtige bloemblaadjes die opkrullen bij vorst.
De Toverhazelaar groeit niet hard, maar wordt wel groot. Als de temperatuur het toelaat (10 °C of meer), worden de bloemen druk bezocht door bijen: dankbaar voor een plek waar ze hun eerste nectar en stuifmeel vinden.

Gele kornoelje
Aansluitend op de Toverhazelaar, bloeit de Gele kornoelje vanaf februari. Een fantastische, inheemse struik. Hij verdraagt veel wind en droogte en geeft veel stuifmeel en nectar.  Zeer vroeg in het voorjaar zijn vlinders, bijen en andere insecten daar content mee. De bittere bessen zijn geliefd bij vogels zoals merels en spreeuwen en sommige mensen maken er jam van. Hij laat zich vanaf maart goed snoeien en kan dus ook prima in een haag.

Inheems-uitheems
Plant zoveel mogelijk inheemse planten, struiken en bomen in de tuin. Dat zijn soorten die hier van nature voorkomen. Ze zijn enorm belangrijk voor de inheemse vogels, bijen, vlinders en andere insecten en diersoorten die ervan eten, hun eieren er leggen, er overwinteren, schuilen, enzovoort. Inheemse soorten zijn aangepast aan ons klimaat en hebben dus vaak minder verzorging nodig in de tuin en ze zijn ook nog eens beter bestand tegen ziekten.

Niet in de war
De planten en struiken die niet incidenteel, maar steevast in de winter bloeien doen dat niet omdat ze in de war zijn. Ze doen het omdat er dan bijna geen andere bloemen zijn en het blad van de bomen is gevallen. Dat geeft de winterbloeiers voordeel: ze kunnen bijvoorbeeld groeien en bloeien onder kale bomen waar het bladerdek in de zomer al het licht weghoudt.
Of ze trekken echt álle van de weinige insecten die ’s winters vliegen.
Of ze kunnen gewoon ’s winters bloeien omdat ze geen insecten nodig hebben en de wind het bestuivingswerk laten doen.
Ze hebben vaak extra suiker in hun blaadjes: een soort antivries. En soms zijn het planten die oorspronkelijk uit landen komen met een wat milder klimaat, waar je ’s winters best kan bloeien. Uitheemse bloeiers, die er het beste van maken. Bron: Vogelbescherming.

Mededeling aan abonees van “De Natuurgids”
Om met “de deur in huis te vallen”, we zijn helaas genoodzaakt om het abonnementsgeld per 1 januari 2026 te verhogen.
Gezien de prijsontwikkelingen van de drukwerk- en verzendkosten
(deze zijn begin2025 met ca. 10% gestegen) zijn we genoodzaakt deze stijgingen aan u door teberekenen.
Deze gestegen kosten nopen ons de abonnementskosten, per jaar met
€ 3,00 te verhogen.
De kosten van de verhogingen, over het hele jaar 2025, moeten we
putten uit de algemene reserve.
Met vriendelijk groet, bestuur van “De Natuurgids”

Spreuk van de maand

                      Herfst: de laatste en mooiste glimlach van het jaar.

 

Foto: Onze Natuur.

e-mail: infoivnstein@gmail.com
Like ons op facebook, dan bent u steeds op de hoogte van het laatste nieuws!
www.ivn.nl/afdeling/stein