Op bezoek bij de Buitenschool in Leusden

Een hele schooldag in de buitenlucht en lesgeven met dat wat de omgeving daar te bieden heeft. Voor veel scholen klinkt dat onwennig of zelfs ondenkbaar, maar wat De Groene Belevenis in Leusden betreft wordt deze manier van leren, onderzoeken en spelen normaal. Welkom op de ‘Buitenschool’.

Leren voor de les begint

Je denkt misschien dat een schooldag begint bij de opening door de leerkracht en een uitleg van wat de klas gaat doen. Maar op de Buitenschool is het leerproces vóór die tijd allang van start. Er staan drie kinderen op de uitkijk bovenop een dakje, iemand oefent met een zelfgemaakte hengel en anderen zijn druk in de weer in de buitenkeuken. De kinderen hebben merkbaar zin in een dagje Buitenschool en komen de juffen vertellen wat er sinds vorig seizoen is veranderd in de tuin. Allemaal belangrijke onderdelen van de Buitenschool. En dan moeten de opdrachten van Buitenschooljuf Petra de Booij zelfs nog beginnen!

Ruimte bewaren

Vandaag is één van de dagen in het schooljaar dat basisschool Het Startblok de hele dag te gast is in de Struintuin van De Groene Belevenis. De Buitenschool is onderdeel van Groen doet goed in Leusden. Het concept laat kinderen op een betekenisvolle manier de natuur ervaren en inspireert leerkrachten en ouders om vaker met ze naar buiten te gaan.

Voor groep 1 tot en met 4 heeft Petra deze keer een programma bedacht rondom de thema’s ‘herfst’ en ‘samenwerken’. De term ‘programma’ klinkt iets te geregisseerd, vindt Petra, “Natuurlijk heb ik een aantal opdrachten voorbereid, maar het uitgangspunt is altijd om veel ruimte te bewaren voor waar kinderen zelf mee komen. Je weet nooit precies hoe de dag hier zal lopen en dat is helemaal de bedoeling.”

Getallen bij elkaar zoeken

Rekenles in de natuur, hoe pak je dat aan? De kunst is volgens Petra om het simpel te houden. Hier geen werkbladen of smartbord, rekenen kan ook met takken, bladeren, steentjes en bolsters. Voor de kleintjes is het al leerzaam om daar op eigen houtje precies genoeg van te verzamelen. Zeven stenen, tien stukjes riet, twee bolsters, vijftien gele blaadjes. Zo kun je de lesmethode prima even loslaten en veel directer inspelen op het begrip van hoeveelheden.

Voor de oudere kinderen heeft Petra een andere opdracht. Voor hen is het uitdagend om aan verschillende voorwerpen verschillende waardes toe te kennen. Petra maakt op de grond een omrekentabel en de kinderen moeten de juiste dingen bij elkaar zoeken om bijvoorbeeld precies tot 59 te komen. Zo maakt drie varenbladen negen en telt elke tak voor vijf (en, zo vond groep 3/4 al gauw uit, elke halve tak ook).

Bomen zonder bladeren

Als de kinderen zich flink hebben kunnen uitleven, is na er de pauze ruimte om de klas wat meer te vertellen over bladeren en waar die nou voor bedoeld zijn. Zoals dat past bij het thema ‘samenwerken’ is het de bedoeling dat de leerlingen van groep 3/4 na deze les ook wat over bladeren kunnen vertellen aan groep 1/2. De groep zit om een grote tafel en gaat met juf Petra in gesprek. Waarom hebben de bomen op dit moment haast geen bladeren? Kennen de kinderen de verschillen tussen naaldbomen en loofbomen? Welke dieren leven er op boombladeren? En wat nou als een boom geen bladeren had?

Petra merkt dat kinderen zelf verbanden leggen tussen wat ze nu in de Struintuin tegenkomen en waar de vorige lessen over gingen. Tijdens hun vorige bezoek bijvoorbeeld, hadden ze op school (en dus ook bij de Buitenschool) als thema ‘beroepen’. De vergelijking van paddenstoelen als de vuilnismannen van de natuur is duidelijk blijven hangen, want Petra werd er al door verschillende kinderen aan herinnerd toen ze vanochtend zelf paddenstoelen in de tuin hadden ontdekt. Ook naar de ooievaars die hier van het voorjaar broedden wordt nog steeds geïnformeerd. “Buiten echte dingen meemaken met je klas, dat maakt nu eenmaal veel meer indruk. De rust en ruimte die we hier op zo’n dag creëren vergroot dat effect nog eens verder,“ legt Petra uit.

Visie op leren

Twee scholen hebben zich nu langere tijd gecommitteerd aan de Buitenschool. Dat betekent dat ze de manier van werken opnemen in het schoolbeleid en dat bezoeken aan de Struintuin een integraal deel zijn van hun onderwijs. “De scholen doen het er niet zo maar bij als extraatje, maar geloven net als ik dat deze werkwijze belangrijk is voor al hun onderwijs. Samen zoeken we dan ook steeds naar manieren om de les van hier als het ware te verlengen naar school.”

Eerder organiseerde Petra ook een bijeenkomst waarop de teams bij elkaar kunnen afkijken. “Beide scholen pakken het net weer anders aan. Door zo’n moment van uitwisseling hier in de Struintuin leren ze van elkaars benadering en manier van denken.” Samen met Petra hebben de scholen hetzelfde voor ogen: De Buitenschool en alles wat daar gebeurt en ontstaat op zo’n manier integreren in de school dat het de grote meerwaarde aan de leerlingen kan bieden die erin schuilt.

Over Groen doet goed

Groen doet goed is een samenwerkingsverband tussen 10 Utrechtse gemeenten, IVN Natuureducatie en de Provincie Utrecht. Samen zorgen zij ervoor dat steeds meer kinderen tussen 4 en 12 jaar de natuur in hun eigen omgeving ontdekken. Lees meer op www.ivn.nl/groen-doet-goed.