Waarom educatie en communicatie onmisbaar is in de Nationale Parken

Van de Waddenkust tot de Limburgse heuvels: de 21 Nederlandse Nationale Parken zijn plekken van ongekende natuurlijke waarde. Ze vertellen het verhaal van onze natuur, ons landschap én onze cultuur. Maar dat verhaal moeten we wel blijven overbrengen. Precies daar zetten wij ons als IVN Natuureducatie al jaren vol overtuiging voor in.

IVN coördineert al jarenlang educatie en communicatie in de Nationale Parken. Via voorlichting, natuureducatie, samenwerkingen en participatie brengen wij de waarden van deze gebieden tot leven – voor kinderen, bewoners, bezoekers, ondernemers en vrijwilligers.

Betrokkenheid bij de natuur begint bij verwondering

Als we de natuur écht beleven – haar ruiken, voelen, begrijpen – ontstaat er iets fundamenteels: betrokkenheid. En die betrokkenheid is nodig, want de natuur zorgt ook voor ons. Ze biedt rust, ruimte, schone lucht en verkoeling. Zonder natuur is er geen gezonde toekomst – niet voor dieren en planten, maar ook niet voor mensen.

Daarom zetten wij ons in voor natuureducatie en communicatie in de Nationale Parken. Zeker voor kinderen – want wie als kind leert wat natuur betekent, draagt dat een leven lang met zich mee.

Elk jaar zien we opnieuw hoe krachtig die aanpak is. Vorig jaar gingen bijvoorbeeld zo’n 5.500 leerlingen van het basis en voorgezet onderwijs op excursie via de IVN Natuurschool in Nationaal Park Lauwersmeer en Werelderfgoed Waddenzee. En de vrijwillige schoolgidsen van Nationaal Park Sallandse Heuvelrug en Twents Reggedal ontvingen in 2024 meer dan 750 leerlingen om te vertellen over de ontstaansgeschiedenis in de ijstijd en de schaapskuddes in het landschap.

Verbinding met de omgeving

Educatie en communicatie zijn ook cruciaal voor verbinding met de mensen die in of rondom een Nationaal Park wonen. We vertellen hen niet alleen wat bijzonder is aan hun gebied, maar nodigen ze uit om actief bij te dragen aan inheemse natuur en landschap.

Zo organiseerden we in Nationaal Park Oosterschelde in 2024 opnieuw een bewonerscursus, waarin inwoners van Zeeland vier dagen op pad gingen met boswachters. Op de Utrechtse Heuvelrug lieten we bewoners ontdekken hoe zij hun tuin kunnen inrichten als een echte Heuvelrugtuin – via webinars, voorbeeldtuinen en persoonlijk advies – zodat hun tuin een verlengstuk wordt van het Nationaal Park.

Vrijwilligers maken het verschil

Zonder vrijwilligers zouden veel van de programma’s in de Nationale Parken simpelweg niet kunnen bestaan. Ze organiseren en begeleiden excursies, geven invulling aan scholenprojecten en zijn soms zelfs eerste aanspreekpunt voor bezoekers. Daarom investeren wij volop in begeleiding, trainingen en andere vormen van vrijwilligersondersteuning. Zo startten we vorig jaar in Nationaal Park De Biesbosch met een nieuwe natuurgidsencursus met 35 deelnemers en in Limburg gaven we vrijwilligers een storytelling-training, zodat zij hun verhaal nog pakkender kunnen overbrengen.

Elkaar begrijpen en versterken

Nationale Parken varen goed op brede samenwerking in het gebied. Het zijn plekken waar bewoners, boeren, recreatieondernemers, natuurbeschermers en (regionale en lokale) overheden samen zorgen voor duurzaam toerisme en leefbaarheid. Heel de omgeving profiteert van deze samenwerkingen. Uit recent onderzoek van Ecorys blijkt dat het keurmerk Nationale Parken 70 miljoen aan extra inkomsten per jaar oplevert, oftewel 280 miljoen euro tot 2030.

Om de samenwerking in het gebied aan te jagen, organiseerden we vorig jaar bijvoorbeeld een kruisbestuiving in Nationaal Park De Maasduinen: bestuurders, studenten, telers, handel, bewoners, agrariërs en natuurorganisaties kwamen samen op het terrein van een vaste plantenkwekerij. Door partijen uit te nodigen om met elkaar in gesprek te gaan, pogen we meer onderling begrip te creëren en elkaar te versterken.

Waar we kansen zien, werken we ook direct samen. Zoals met ondernemers in de toerisme- en recreatiesector. Zij volgen bij IVN een een Gastvij in het Landschap-cursus om hun gasten de meerwaarde van het Nationaal Park te laten beleven. Of bijvoorbeeld een e-learning voor frontofficemedewerkers van vakantieparken, die in 2024 in Nationaal Park Zuid-Kennemerland is ontwikkeld.

Ons werk staat onder druk

In de Voorjaarsnota staan nu flinke bezuinigingen op de Nationale Parken gepland. Eind dit jaar stopt alle financiering die IVN al jarenlang krijgt voor de communicatie en educatie in de Nationale Parken. Een jaar later krijgen ook de Nationale Parken zelf geen geld meer. Een ijskoud signaal voor al dat mooie werk en alle collega’s en vrijwilligers die zich al lang inzetten in onze parken. Dit laten we natuurlijk niet zomaar gebeuren. Samen met de Nationale Parken en onze partners zetten we alles op alles om dit onzalige voornemen terug te draaien.

In de Nationale Parken leren, werken, wonen en genieten maar liefst 6 miljoen mensen van de natuur. Als deze bezuiniging doorgaat, raken we veel meer kwijt dan alleen geld. We verliezen kansen, kennis én natuurbeleving.

Volg ons op social media