Historische houtwal Looër Enk

Een uniek monument in de Zutphense wijk Leesten

Leesten is een relatief nieuwe wijk met een rijke geschiedenis en toekomst. In deze wijk ligt aan de Houtsingel, de Looër Enk. De Looër Enk is een uniek monument waar geschiedenis doorheen ademt. Hier vinden we sporen van meer dan 500 jaar oud. Dat heeft een verhaal. Hier is gewerkt, gewoond, geoogst, gereisd en hier is onderzocht.

Middeleeuwse houtwal

Al in de vroege middeleeuwen vestigden de eerste landbouwers zich hier op de hoge, droge plekken. Iedere boerenhoeve had zijn eigen akkers en graslanden, omgeven door houtwallen en kleine bossen. Een zichtbaar overblijfsel hiervan is de “Looër Enk”, een middeleeuwse houtwal met holle weg.

Een enk (ook wel es of eng genoemd) is een hooggelegen bolvormige akker, meestal omgeven door meidoornhagen. De bolvorming is ontstaan door het jaarlijks opbrengen van een laag schapenstalmest gemengd met heide. Daardoor kan de grond door de eeuwen heen wel met een meter of meer verhoogd zijn. Wel is nu ten behoeve van de woningbouw de enk, de Looër Enk, aan de westzijde van de houtwal afgevlakt.

Stukje Zutphense geschiedenis

Langs deze enk liep een verbindingsweg, een holle weg, waarin nog oudere karresporen zijn gevonden; dat is nu de beschermde historische houtwal. Ergens in de tijd is deze weg verplaatst dwars over de enk, wat nu de Looër Enkweg is.

Een ander interessant gegeven is de uitbundige Hopgroei in de houtwal en de relatie van de Hop met de goede kwaliteit van de welvarende bierproductie in Zutphen in het verleden. Vermoedelijk werd de Hop in het verleden via deze holle weg vervoerd. Hop was als bieringrediënt de opvolger van het “Gruit”, gemaakt van de Gagel van o.a. de Gorsselse Heide.

Deze houtwal, met zijn hoge archeologische en botanische waarde, die minimaal dateert van 14 à 1500 nC, is hier ingepast binnen de nieuwe stedelijke bebouwing. Archeologie Zutphen en Natuurorganisatie IVN Zutphen zien deze houtwal als een grote waarde, en een verrijking voor deze wijk, maar ook in het ervaarbaar kunnen maken van een stukje Zutphense geschiedenis. De houtwal maakt deze wijk extra bijzonder, ook als blijvende natuurstrook.

Natuur- en cultuurmonument

De bedoeling is dat deze houtwal als een beschermd natuur- en cultuurmonument over een lengte van 250 meter en 15 meter breed afgesloten blijft met een doornhaag. Om de botanisch historisch waardevolle begroeiing te behouden wordt er zo min mogelijk gesnoeid. Hierdoor is de toegankelijkheid gevaarlijk en blijft de houtwal afgesloten.

De houtwal bevat geen bijzondere of waardevolle “heb-planten” en er zijn geen archeologische vondsten gedaan. Zowel planten, bomen als holle weg vormen samen een monument in historisch perspectief dat we graag in stand willen houden.

Meer info over de houtwal via Wilco van Vuure: email Wxi96@kpnmail.nl

Tekstsamenstelling Wim Bosma (IVN Zutphen)