Ommetje Veldzigt

Dit ommetje gaat door de wijk Veldzigt, die begrensd wordt door de Schroeweg en de Oude Vlissingseweg, en is genoemd naar de voormalige buitenplaats Veldzigt.

In dit ommetje schenken we vooral aandacht aan de gevarieerde bomen in de wijk en aan de naamgevers van de straten. Informatie over de geschiedenis van Veldzigt is te lezen na de routebeschrijving.

We starten bij het bruggetje aan de Vlissingseweg, het Philippus Lansbergenpad.

Philippus Lansbergen was een Vlaams_Nederlandse predikant, wiskundige en natuurkundige/astronoom. Hij werd geboren in 1561 in Gent en overleed in 1632 in Middelburg, waar hij sinds 1585 woonde. Hij is bekend als de auteur van een verzameling astronomische tabellen die voorspellingen over de posities van planeten doen. Ook kon hij met een nieuwe methode het getal pi tot 28 cijfers achter de komma berekenen. De sterrenwacht in Middelburg is naar hem genoemd.

Zie verder : https://nl.wikipedia.org/wiki/Philippus_Lansbergen

De grote variatie aan soorten bomen in de wijk is te danken aan de geschiedenis van het gebied. Bij buitenhuis Veldzigt was lange tijd een boomgaard en vanaf 1973 de boomkwekerij van de Sociale Werkplaatsen Walcheren. Bomen en ander groen zijn belangrijk voor CO 2 opname, maar ook voor beschutting, verkoeling, en voor psychisch welbevinden van mens en dier.

1. Net na het bruggetje staat aan de linkerzijde een els. Hij lijkt veel op de hartbladige els maar dit is een gecultiveerde. Ze zijn te herkennen aan de elzenpropjes die er aan zitten. https://www.bomengids.nl/elsfamilie.html
2. Langs de stoeprand voor de huizen staan allemaal amberbomen. Het blad kleurt schitterend in de herfst en ook de stam is mooi getekend.
   http://bomengidsnl.blogspot.com/2011/10/amberboom-mooi-in-de-herfst-kurklijsten.html
3. Aan het einde van dit korte straatje staat op de linkerhoek een oosterse plataan. Deze heeft diep ingesneden blad en een afschilferende bast met lichtgroene tot geelgroene ondergrond.
   https://www.bomengids.nl/soorten/Oosterseplataan PlatanusorientalisOriental_planetree.html
4. Voor we rechtsaf gaan, de Hans Lipperheystraat in, staat ervoor het straatje aan de waterkant een es, ze hebben veervormige bladeren en zwarte knopschubben. https://www.bomengids.nl/esfamilie.html

Hans Lipperheij was een Duits-Nederlandse brillenmaker en lenzenslijper. Hij was de eerste die in september 1608 patent aanvroeg voor de uitvinding van een ‘seecker instrument om verre te sien’, waarmee de verrekijker wordt bedoeld, bestaande uit een bolle en een holle lens. In 1594 woonde hij in Middelburg, waar hij in dat jaar in het huwelijk trad. In 1602 werd hij poorter van deze stad. Hij woonde in een huis tegen de abdijkerk, in de Kapoenstraat, een straat die verdween na het bombardement van Middelburg in 1940. Daar kocht hij in 1609 ook zijn buurhuis. In 1619 overleed hij. Dat juist in Middelburg de verrekijker werd uitgevonden kwam omdat hier toen al een bloeiende glasindustrie was.

Zie verder https://nl.wikipedia.org/wiki/Hans_Lipperhey,

Volg de straat met aan je linkerhand de vijverpartij. 

5. Verderop langs het water staat een trompetboom deze bloeit voor het blad verschijnt met geelachtige bloemen waar later lange peulen uitgroeien. https://www.bomengids.nl/soorten/TrompetboomCatalpabignonioidesSoutherncatalpa.html
6. Verder staan dichtbij het water vier moerascypressen. Het is een bladverliezende naaldboom die op latere leeftijd ademwortels vormen die bovengronds uitgroeien. https://www.bomengids.nl/soorten/MoerascypressTaxodium_distichum Baldcypress.html
7. Tegenover huisnummer 41 staan drie gewone platanen ook wel westerse platanen. Deze bomen kunnen heel goed luchtvervuiling aan. Het blad lijkt op esdoornblad. https://www.bomengids.nl/plataanfamilie.html

Volg de straat tot de grijze flat en ga dan linksaf tot de oversteekplaats.

8. Hier staan aan de linkerzijde drie vleugelnoten. Ze hebben lange geveerde bladeren en wanneer je een takje doorsnijdt zie een soort laddertje. Ze zijn familie van de walnoot. https://www.bomengids.nl/soorten/GewonevleugelnootPterocaryafraxinifoliaCaucasianwingnut.html
9. We lopen het paadje in naast de huizen tot het einde waartegenover op een speelterreintje twee valse christusdoorns staan. Deze boom kan grote driedelige stekels bezitten, is een dun bebladerde boom waar na de bloei peulen aan komen. https://www.bomengids.nl/soorten/ValsechristusdoornGleditsiatriacanthosHoneylocust.html

We staan in de Simon van Beaumontstraat en gaan linksaf naar Huize Veldzigt en lopen dan even rechts en weer links naar de oude oprijlaan.

Simon van Beaumont was dichter en regent, geboren in 1641 en overleden in 1726 te ‘s Gravenhage.  Hij studeerde rechten te Leiden, promoveerde te Orleans, vestigde zich in 1601 als advocaat te Middelburg, werd in 1606 tweede en in 1611 eerste pensionaris van de stad en in die functie lid van de Staten van Zeeland.

Zie verder: https://encyclopedievanzeeland.nl/Simon_van_Beaumont

De oude oprijlaan is nu een wandelpad: het Francois Ryckhalspad

François Ryckhals werd in 1609 geboren en overleed in 1647 in Middelburg. Hij was schilder en tekenaar in de gouden eeuw. Hij maakte verscheidene soorten schilderijen, waaronder landschappen, vooral Italiaanse, Bijbelse figuren, stillevens met bloemen, fruit, vis en het mariene milieu in de achtergrond, en jachtscènes. Maar hij werd vooral bekend door kleine genretaferelen van het boerenmilieu, stillevens van groenten en fruit en schepen van goud en zilver. Een deel van zijn stillevens werden toegeschreven aan Frans Hals , als gevolg van de onjuiste interpretatie van zijn gecompliceerde monogram. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden sommige werken van deze schilder die bewaard werden in Berlijn, Sint Petersburg en Boedapest vernietigd.

Zie verder: https://nl.wikipedia.org/wiki/Fran%C3%A7ois_Ryckhals en

https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/francois-rijckhals-en-de-bloei-van-de-kunst

Hier staan op het wandelpad als eerste rechts,

10. een zilverlinde die te herkennen is aan de grijze onderzijde van het blad en links staat een boomhazelaar. https://www.bomengids.nl/soorten/BoomhazelaarCoryluscolurnaTurkish_filbert.html
11. De volgende boom links is een meelbes deze is familie van de lijsterbes. https://www.bomengids.nl/soorten/LijsterbesSorbusaucupariaEuropeanmountainash.html
12. Dan schuin tegenover elkaar twee hemelbomen. Ze kunnen erg hoog worden en kunnen goed tegen droogte en hitte. https://www.bomengids.nl/soorten/HemelboomAilanthusaltissimaTreeofheaven.html
13. Dan staat er weer een knots van een els, een gecultiveerde vorm, aan de linkerkant met daarachter een geelkleurige christusdoorn die later in het seizoen meer groen verkleurd. Met z’n gele kleur steekt deze mooi af tegen de groene bomen (zie informatie boom nr. 1).
14. Daarna ook links, een berk die meestal wel herkenbaar zijn aan de witte stam. Het zijn van nature meer bomen van de zanderige grond en komen veel voor (zie informatie boom nr. 20)
15. Hier schuin tegenover aan de rechterzijde staat een grote opgaande watercypres. Het is ook een bladverliezende naaldboom en kwamen in de prehistorie al voor. https://bomenbieb.nl/boomsoorten/watercipres/

We lopen het Francois Ryckhals pad uit en steken de straat over.

16. De eerst boom aan de rechterzijde is een Noorse esdoorn waar ooit een bonte vorm op is geënt maar het groene blad overheerst. De Noorse esdoorn is te herkennen aan wit melksap wanneer je er een blaadje afbreekt. https://www.bomengids.nl/soorten/NoorseesdoornAcerplatanoidesNorwaymaple.html
17. Aan de linkerzijde is de eerstvolgende boom een trompetboom die al eerder beschreven is
    (zie informatie boom nr. 5) met daar weer achter een lindeboom die te herkennen is aan het hartvormige blad en vervolgens een afwijkende es. Tot slot een opvallende donkerbladige kerspruim. Deze groeien vaak iets bochtig met in het voorjaar een rijke bloei.
18. waar rechts een gecultiveerde (dit is uit een variëteit of kruising ontstaan) esdoorn staat. Bij het uitlopen kleurt deze boom geelachtig en later lichtgeel en gestippeld.

Hier keren we om en lopen terug naar de straat en gaan linksaf de Hans Lipperheij straat in.

19. In deze straat staan aan weerszijden zilverlindes herkenbaar aan de onderzijde van het blad wat grijsachtig van kleur is.
    https://bomenbieb.nl/boomsoorten/zilverlinde/
20. Aan het eind buigt de straat naar rechts en bij huis nr. 4 en 10 zijn berken te zien. De ene is een zachte berk en de ander de ruwe berk.
    http://bomengidsnl.blogspot.com/2011/08/zachte-berk-versus-ruwe-berk.html
21. Langs de stoep voor de huizen staan lange smalle bomen. Het zijn eendepootbomen ook wel ginkgo’s genoemd. Ook dit is een boom die in het verre verleden al voorkwam. https://bomenbieb.nl/boomsoorten/ginkgo/
22. Op nr. 16 in deze straat groeit een grootbladige magnolia, ook de bloemen zijn erg groot en het blad blijft er alle seizoenen aan.
    https://nl.wikipedia.org/wiki/Magnoliagrandiflora

Achtergrondinformatie over Veldzigt

De wijken Veldzigt en Erasmuswijk ten zuiden van het Kanaal door Walcheren zijn geliefde woonoorden. Dat komt mede door de ligging op korte afstand van het stadscentrum en het nabijgelegen NS-station.

Veldzigt lag in een gebied dat vroeger bijzonder geliefd was bij rijke Walchenaren. Zij bouwden hier hun buitens met bijbehorende parken en tuinen en rentenierden daar in alle rust vlakbij de Zeeuwse hoofdstad. In de wijk liggen ook de buitens Zorgvrij en Gaternisse, beiden aan de Oude Vlissingseweg.

De buitenplaats wordt al vermeld in een koopakte uit 1777. Het buiten werd op 19 april 1811 gekocht door dominee Snouck Hurgronje en bleef een eeuw lang in het bezit van zijn familie. Het buiten werd in 1914 verkocht aan Jan Lindenbergh uit Wemeldinge, die van Veldzigt een fruitkwekerij maakte. Begin mei 1940 waren er Franse troepen gelegerd op Veldzigt. Toen zij halsoverkop de aftocht bliezen voor de naderende Duitsers is de tuinmanswoning aan de oprijlaan opgeblazen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikten de bezetters het complex voor het onderbrengen van voertuigen en paarden. November 1944 moesten ze Veldzigt overhaast verlaten voor het wassende water bij de inundatie van Walcheren. In 1973 werd Stichting Werkplaatsen Walcheren, een sociale werkvoorziening, de eigenaar. Het perceel was toen in gebruik als boomkwekerij. Deze eigenaar verkocht het weer aan de gemeente Middelburg, waarna vanaf 1997 werd begonnen met de bouw van de wijk.

Lange tijd ging in Zeeland het verhaal rond dat die rijke heren schuldig waren aan de sloop van het zuidelijke deel van de 16e eeuwse vestingwerken in Middelburg. Zij zouden geen grond hebben willen afstaan voor de aanleg van het Kanaal door Walcheren en het spoorwegtracé Goes-Vlissingen. Historisch onderzoek wees echt uit dat dit niet het geval is. Wel werd dus een flink deel van de vesting afgesnoept. Zodoende werd ook de Vlissingse Poort gesloopt. Dit fraaie monument lag ter hoogte van de Schroebrug.

Het vervallen Huis Veldzigt werd in 2004 gerestaureerd en geschikt gemaakt voor bewoning. De wens van de Zeeuwse Milieufederatie om de oprijlaan in stand te houden en te verfraaien werd niet gehonoreerd. De omliggende woningen kwamen dicht bij het herenhuis, dat daardoor wat in de verdrukking kwam. Gelukkig werd aan de zuidkant wel een vijverpartij aangelegd. Het is sinds 2006 in gebruik als zorginstelling, een “Thomashuis” voor mensen met een verstandelijke beperking.

Alle straatnamen in Veldzigt verwijzen naar beroemde 17^e eeuwse wetenschappers of kunstenaars. Na de val van Antwerpen in 1585 werd Middelburg een bloeiende, dynamische, rijke en belangrijke stad, waar zij zich graag vestigden.