Het verstoten zwanenjong

Afgelopen voorjaar en zomer werd het Leeuwarderbos opgevrolijkt door een knobbelzwanenfamilie. Een familie met zes jongen. Die trokken veel bekijks, zij waren volop te zien in de sloten naast de Vierhuisterweg maar nog veel meer als zij met zijn allen pontificaal op de Vierhuisterweg zaten.

Dat gaf een hoop gedoe. In de afgelopen Coronatijd werd de Vierhuisterweg druk belopen en befietst, hele drommen mensen trokken er langs en dan is zo’n zwanenfamilie op de weg wel iets waar mensen ontzag voor hebben. Sommige mensen maakten rechtsomkeert. En dat is ook zeker terecht, de ouders kunnen flink te keer gaan als zij zich bedreigd voelen, eerst blazen en zich groot maken, maar ik heb vader zwaan ook wel eens zien uithalen naar een hond.

Een paar jaar geleden hoorde ik dat zijn snavel mijn fiets raakte, ook toen zaten ze veelvuldig op de Vierhuisterweg. En ander neveneffect van een dergelijke grote familie op een drukke wandel- en fietsroute, is de grote hoeveelheid stront die zij achterlaten. Dikke donkere, bijna zwarte dikke hopen. Als de zwanen niet zichtbaar zijn, roept het verwondering op, zoveel stront bij elkaar, dat kan toch niet van een hond zijn? Je ziet mensen verwilderd in het rond kijken op zoek naar een verklaring.

Een jonge zwaan ontbreekt

Op een gegeven moment viel het mij op dat er een jonge zwaan ontbrak. Het was toen zij ongeveer 6-8 weken oud waren, schat ik. Ik heb nog naar dat jong gezocht maar ik heb niets gevonden. Dat jong kan een natuurlijk dood gestorven zijn of misschien onder een zijn brommer gekomen. Hoewel ik dan wel resten had gezien. Of is dit jong misschien toch gepakt door een vos? Dat is dan wel een moedige vos want je zal die hele zwanenfamilie op je dak krijgen…

De familie bleef verder duidelijk zichtbaar in de sloten aan kanten van de Vierhuisterweg en soms bij de Grafheuvel en de jongen werden langzaam steeds witter. Totdat ik er een keer op een avond langskwam en ik weer een jong miste. Na lang kijken kon ik niet anders concluderen dat er maar vier jongen waren. Vreemd, weer een jong weg, hoe kan dat, wie of wat zit daarachter? Maar een of twee dagen later zag ik in het koeienweiland bij boerderij Taniaburg één jonge solitaire zwaan zitten, helemaal in zijn uppie. Wat is hier aan de hand? Een vroege uitvlieger? Genoeg van de ouderlijk bemoeienis? Of een sterke wil om op zichzelf te gaan wonen?

Verstoten zwanen wel eens een jong?

Het hield me bezig en ik bedacht wat hier aan de hand zou kunnen zijn. Ik zocht naar informatie op internet en het bleek vaker voor te komen dat er bij zwanen een jong verstoten wordt. Ik bedacht dat bij zoogdieren dat een vaderdier soms een mannelijke nakomeling weg jaagt om te voorkomen dat hij met zijn zoon moet vechten om zijn wijfje. Dus dat zou een plausibele verklaring kunnen zijn. Op internet vond ik hier echter geen onderbouwing voor in het geval van zwanen.

Elke keer dat ik langs de Vierhuisterweg en Taniaburg kwam, zocht ik nu naast de familie zwaan ook naar het verstoten jong. Dat zag ik lang niet altijd: één jong valt nu eenmaal minder op dan een hele familie. Ik sprak erover met buurtbewoners die dit hele voorval ook opgemerkt hadden en het verstoten jong ook gezien hadden. Ik heb in dit nieuwe jaar het verstoten zwanenjong nog maar een paar keer gezien en dat is nu zeker drie weken geleden. Wel zie je in de weilanden aan de overkant van de Jelsumervaart veel knobbelzwanen zitten. Ik hoop dat hij zich daar bij heeft aangesloten. Maar ja, ik weet het niet. Het blijft zo een wat mistroostige geschiedenis. Wat heeft hier gespeeld?

Op zich lijkt het in de vogelwereld een redelijk succes als, na een meer dan een half jaar, vier van de zes jongen nog in leven zijn. Zo is het natuurlijk ook.

Mocht er iemand zijn die meer kan vertellen over wat maakt dat een zwanenjong verstoten wordt, dan hoor ik dat graag. En natuurlijk blijf ik zoeken naar dat ene zwanenjong… Ik ben bang dat dat nooit meer over gaat.

Leeuwarden 22-2-2022

Tekst Rienk Versloot

Foto’s Sita Bakker en Janneke de Vries