De Heemtuin
Heemtuin “In de Struiken” van IVN Brunssum, die toch wel beslist een grotere bekendheid verdient, is gelegen aan de Nicolaes Maesstraat 2 te Brunssum, met de Brunssummerheide binnen loopafstand, evenals het bezoekerscentrum Schrieversheide van Natuurmonumenten. Elke dinsdag- en donderdagmorgen kan de tuin gratis worden bezocht van 09.00 uur tot 13:00 uur. In de zomerperiode is de tuin ook open elke maandagochtend van 09:00 uur tot 13:00 uur en op de 1e een 3e zondagmiddag van de maand, van 14.00 uur tot 17:00 uur. En iedereen staat het vrij om een vrijwillige bijdrage te doneren.
De geschiedenis van de Heemtuin.
Bij de sluiting van de mijnen hadden veel oud-mijnwerkers toch de behoefte om hun handen uit de mouwen te blijven steken. Er werd besloten om onder de vlag van het IVN een Heemtuin aan te leggen op de locatie waar de Venbeek ontspringt. Een vakwerkhuis uit 1750 werd gedeeltelijk opnieuw opgebouwd in het middengedeelte van de tuin.
In 1976 werd het vakwerkhuis feestelijk in gebruik genomen. Het jaar 1976 houden wij daarom ook aan als het “geboortejaar” van de Heemtuin.
Ook werd een put gegraven om water naar boven te kunnen halen. De oude pomp met handzwengel voldoet nog uitstekend. 10 Jaar later, in 1986, werd een nieuw infogebouw gerealiseerd. Het geld voor dit gebouw is voor een belangrijk deel te danken aan zuster Virginie, die stad en land afreisde om donaties op te halen. Een bord met “Virginiepaden” herinnert aan haar.
Beschrijving van de tuin..
De Heemtuin is bijna 300 meter lang en ca 70 meter breed. In een grote vijver ontspringt de Venbeek. Deze beek vervolgt haar weg door de Heemtuin en mondt enkele honderden meters verderop uit in de Rode Beek.. Water is het belangrijkste element in de Heemtuin.
Behalve de beekloop heeft de Heemtuin 2 grote vijvers, een moerasvijver en een siervijvertje.
De eerste grote vijver ligt bij de ingang (de bronvijver) en de laatste aan het einde van de tuin alwaar de Venbeek de Heemtuin verlaat. In het voorjaar domineert in de heemtuin de voorjaarsflora: Slanke sleutelbloem, Witte bosanemoon, Daslook, Salomonszegel, Boshyacinth, Aronskelk, Hondstand. Uiteraard groeien en bloeien deze onder de vele bomen die mede het beeld bepalen van de tuin. In het hart van deze botanische tuin wordt biologisch getuinierd in een moes- en kruidentuin. De IJsvogel wordt regelmatig gezien, want de beeklopen en de moerasvijver worden bevolkt door Driedoornige Stekelbaarsjes en zogenaamde Vetjes. Boomklever, Bonte Vliegenvanger, Specht, Boekvink, Pimpelmees, Koolmees, Merel, Winterkoninkje, Groenling en de Eekhoorn zijn hier medebewoners. Langs en in de vijvers en de beeklopen groeit o.a. Dotterbloem, Lisdodde, Kattenstaart, Gele Lis, Egelskop en Moerasaardbei. Vele meters lange hagen bepalen mede het beeld. Knotwilgen flankeren het water. Onder een gedenklinde in het hart van de tuin worden gestorven IVN-leden en gestorven vrijwilligers, middels naamplaatje op een natuursteen, herdacht.
Activiteiten in de Heemtuin.
De IVN-slootjes- en imkerdagen worden doorgaans goed bezocht. De bijenkasten staan opgesteld in een klein gebouwtje in de Heemtuin. Regelmatig worden deze ook door de imker vervoerd naar andere locaties in Zuid-Limburg. Tijdens de imkerdagen vertelt de imker over het bijenleven en de productie van honing en was. Bezoekers worden in de gelegenheid gesteld om zelf honing te slingeren. Ook kunnen kaarsen worden gerold. Uiteraard is de honing te koop.
Vrijwilligers in de Heemtuin.
De gemiddelde leeftijd van de vrijwilligers is hoog. Het merendeel is de leeftijd van 65 jaar al gepasseerd. Soms melden zich door tussenkomst van de gemeente of vrijwilligerscentrale ook tuin-vrijwilligers. Met deze organisaties wordt wel gecommuniceerd over de vereiste motivatie van deze volontairs. Voor beide partijen moet er sprake zijn van een win-winsituatie. Er zijn zeker nog steeds gepassioneerde vrijwilligers nodig!
Werkzaamheden binnen de Heemtuin.
Na het broedseizoen worden de hagen gesnoeid. Een tijdrovende klus. De beeklopen moeten regelmatig worden ontdaan van overmatige begroeiing, waarbij telkens ook goed moet worden gekeken dat zeldzame waterflora zoveel mogelijk wordt gespaard. Te zeer opdringerige begroeiing van Pseudo-Acacia (Robinia), Braamstruik en Amerikaanse Vogelkers wordt getracht zoveel mogelijk terug te dringen. Een hele klus, gezien de lengte van het hele perceel, deels ook nog in een steile helling. De bij het vakwerkhuis aangelegde zogenaamde “Omatuin” met veel bloeiende planten, de kruidentuin en de biologische moestuin vragen veel onderhoud.
Het spreekt welhaast vanzelf dat ook het onderhoud van de gebouwen en de materialen ook de nodige tijd vergt. Er zijn zelfs vrijwilligers die zich nagenoeg uitsluitend hiermee bezig houden. Ook worden nestkasten gemaakt voor vogels, vleermuizen en eekhoorns.
