Insecten en bodemdieren
Ode aan de Wijngaardslak
Typ ‘slakken’ in op Google en je krijgt direct allemaal tips over hoe je ze moet bestrijden. En dat is jammer, want deze slijmerige beestjes zijn erg boeiend. Daarom deze keer een ode aan de grootste slak van Nederland: de wijngaardslak.
Van nature komen wijngaardslakken alleen voor in de kalkgebieden in Zuid-Limburg. Een logische plek, want de slakken hebben veel kalk nodig om hun huisje van te kunnen bouwen. Toch kom je de slakken ook op andere plekken tegen. Op landgoederen bijvoorbeeld, daar kwamen ze ooit per ongeluk terecht, meeliftend op ingevoerde planten. En je vindt ze in de buurt van kloosters, daar werden ze vroeger gekweekt en opgepeuzeld tijdens de vastentijd, de periode waarin ander vlees verboden was. Door de jaren heen is de wijngaardslak altijd een populaire snack geweest, zelfs de Romeinen waren er al dol op. Het beestje ging vorige eeuw bijna aan zijn populariteit ten onder. Vanaf 1974 is de wijngaardslak daarom een beschermde soort: je mag ze niet meer uit de natuur halen.
Wijngaardslakken houden van warme plekken. In Zuid-Europa vind je ze bijvoorbeeld vaak in wijngaarden, daar danken ze hun naam ook aan. In de winter graven ze zich in en dekken hun huisje af met een tijdelijk afsluitplaatje van verhard slijm, het epifragma. In het voorjaar komen ze weer tevoorschijn om te paren. Wijngaardslakken zijn, net als andere slakken, hermafrodiet: ze zijn zowel man als vrouw en kunnen elkaar bevruchten. Dat doen ze in een soort liefdesdans die wel 24 uur kan duren. Tijdens die paring prikken ze elkaar met puntige, ‘liefdespijlen’ waarmee ze hormonen afgeven. Daarna zoekt de moeder een holletje op in de grond en legt daar haar eitjes in. De eerste jaren zijn de slakjes kwetsbaar voor jagers, zoals egels, spitsmuizen en zelfs loopkevers. Maar als ze eenmaal volwassen zijn – ze kunnen 12 jaar oud en 5 centimeter lang worden – dan biedt hun stevige huisje voldoende bescherming tegen hongerige dieren.
Bron: A. van Peursen (Schelpenwerkgroep Noordoost Nederland), Stichting Anemoon.
Mens & Natuur magazine
Dit artikel verscheen eerder in de lenteditie van Mens & Natuur magazine 2023. Wil je ook het Mens & Natuur Magzine ontvangen? Voor € 25 per jaar ben je al lid van IVN en ontvang je naast 4x per jaar ons magazine ook korting in onze webwinkel (geldt niet voor boeken) en kun je gratis of met korting deelnemen aan onze activiteiten, cursussen en workshops.
