De helende kracht van groen
Met Bloei & Groei creëert Ama Koranteng-Kumi ‘helende tuinen’ en gemeenschapstuinen waar vooral vrouwen rust en zingeving kunnen vinden. ‘Tuinen zijn bij uitstek geschikt om vrouwen weer te laten aarden.’
Als je het niet zou weten, dan loop je er zo voorbij: de ingang naar een grote binnentuin in de Amsterdamse wijk Venserpolder. Waar eens een polder lag, staat nu een multiculturele woonwijk waar Amsterdam-Zuidoost beroemd om is. Daar, in de beschutting van een halfrond gebouwd appartementencomplex, ging Ama Koranteng-Kumi enkele jaren terug een samenwerking aan met woningcorporatie Eigen Haard om een binnentuin in te richten als gemeenschapstuin.
Het was de wens van een kleine groep vrouwen uit de buurt, met perceeltjes waar zij hun eigen groenten wilden verbouwen en samenkomen. Vandaag, op de eerste vrijdag van de maand, staat in de doorgang vanuit de drukke winkelstraat een grote hoeveelheid groenten uitgestald op de maandelijkse buurtmarkt. Koranteng-Kumi is er, met een Surinaamse ‘bara’ in haar hand – een traditioneel hartig cakeje – het stralende middelpunt. Tijdens een gesprek over haar werk veert ze om de paar minuten letterlijk op als ze bekenden binnen ziet druppelen, om die met de ene na de andere knuffel te begroeten.
Wat is dit voor een tuin, waar jij je overduidelijk zo thuis voelt?
‘Deze community garden in de Venserpolder is eigenlijk een initiatief van Melie Palm. Helaas is zij niet meer onder ons, maar zij was een oudere vrouw van Surinaamse afkomst die op de vierde verdieping van deze flat woonde en uitkeek op deze binnenplaats. Tuinieren was haar grote passie, en ze had er ontzettend veel verstand van – kennis die ze had meegenomen uit haar geboorteland.
Ik sprak ooit met haar over haar wens om een gemeenschappelijke tuin in te richten en nodigde haar uit om bij onze healing garden, bij de Gaasperdam Schooltuin, te komen kijken. Maar vervolgens hoorde ik twee jaar niets van haar. Zij bleek eigenlijk nauwelijks de wijk uit te komen en voelde dus schroom om ‘helemaal’ naar ons toe te komen. Pas twee jaar later raakte ik weer met haar in gesprek en hebben we samen met de woningcorporatie dit project opgezet. De Venserpolder Community Garden is veel meer dan een moestuin. Het is een bloeiplaats waar natuur, gemeenschap en ontwikkeling samenkomen. Tegelijkertijd is het een leerplek: studenten van de Bloei & Groei Academy leren hier in de praktijk over ecologisch tuinieren en gemeenschapsopbouw.’
Hoe ben jij in dit werk terechtgekomen?
‘Het idee van veilige groene oases voor vrouwen had ik al lang. Mijn master onderzoek in 2013 ging over informele ondersteuningsnetwerken in Zuidoost, waarbij vrouwen niet alleen zorg delen, maar ook welzijn, kennis en economische waarde creëren. Ik raakte in gesprek met veel vrouwen en zag de kwetsbaarheid waar veel van hen in zitten, en de sleutelrol die zij hebben binnen hun gemeenschap. Vaak gaat het om alleenstaande moeders die de zorg voor kinderen moeten zien te combineren met financiële stress.
Ze moeten veel ballen hooghouden en er is dus behoefte aan plekken om letterlijk te kunnen aarden. In 2014 zette ik mijn eerste Healing Garden op voor vrouwen uit de buurt, in de Gaasperdam Schooltuin. Het werd een plek om te aarden, te herstellen en te leren op je eigen tempo. Waar je niet alleen oogst uit de tuin, maar ook persoonlijke groei, zelfvertrouwen en sociale verbinding opbouwt. Met hulp van een tuincoach en een bloeicoach begeleiden we nu vrouwen op het snijvlak van natuur, welzijn, persoonlijke ontwikkeling én economische veerkracht.’
Waarom is een tuin bij uitstek zo geschikt voor het ‘aarden’ van vrouwen in de knel?
‘We zetten expliciet in op de meervoudige waarde van tuinieren: mentaal emotioneel, fysiek en sociaal. We zien dat al deze lagen direct bijdragen aan het welzijn en de persoonlijke groei van de betrokken vrouwen. Je verbouwt letterlijk gezond voedsel tegen lage kosten, terwijl je tegelijkertijd je levensstijl verandert. Je gaat anders eten, je beweegt meer, je ontspant met je handen in de aarde, je hervindt structuur en houvast in je dag. Een tuin boort al deze lagen van transformatie aan. De combinatie met coaching voor diegene die worstelen op gebieden in hun leven is goud waard.’
Zie je ook dat het werkt?
‘Al tien jaar lang! Honderden vrouwen hebben onze healing garden-programma’s doorlopen. Het is ontroerend hoeveel verhalen meekomen naar de tuin: vrouwen in de schuldhulpverlening, in herstel van ziekte of midden in een rouwproces. In een tuinjaar zie je mensen letterlijk en figuurlijk opbloeien: hun houding verandert, hun zelfvertrouwen keert terug, er komt weer ruimte in hoofd en hart om aan de toekomst te denken.
Er ontstaat zingeving, perspectief en vriendschappen. Het is juist die combinatie van het sociale in de tuinen met de natuurlijke aspecten die wonderen kan verrichten. We zijn per slot van rekening sociale dieren die hier weer een spirituele connectie met de aarde maken.’
Helpt het wat dat betreft, dat je hier in zo’n rijke, multiculturele wijk zit? ‘Een spirituele connectie met de aarde’ is waarschijnlijk niet het eerste waar een gehaaste, westerse Amsterdammer aan werkt?
‘Het klopt dat wij als stedelingen het contact met de natuur zijn kwijtgeraakt. Met de diverse culturen die samenkomen in onze tuinen ervaren we dat die verbinding vaak nog wel aanwezig is. Ik geloof dat in veel niet-westerse culturen natuur nog een vanzelfsprekende rol speelt in het dagelijks leven, niet alleen als grondstof, maar ook als onderdeel van spiritualiteit en rituelen.
Ik ben zelf opgegroeid in Ghana, in een stedelijke omgeving, met een mega grote tuin waar mijn Surinaamse moeder altijd haar eigen groenten verbouwde, ook uit heimwee. Vanaf jonge leeftijd werd ik me daardoor bewust waar ons eten vandaan komt en van de diepe verbinding met de aarde die dat met zich meebrengt. Tegenwoordig lijkt die bewustwording veel minder vanzelfsprekend, zeker bij kinderen hier in de stad. Door te investeren in de moeders van deze wijken kunnen we hopelijk die connectie herstellen.’
Hoe gaat Bloei & Groei verder na dit eerste decennium?
‘We staan aan de vooravond van een spannend nieuw hoofdstuk. Voor onze stichting in Amsterdam hebben we een nieuwe leider gevonden: Patty Rudge. Zij neemt vanaf dit jaar het stokje van mij over en zal het werk in Amsterdam met liefde en visie voortzetten. Zelf richt ik mijn energie op de langgekoesterde droom: Bloei & Groei landelijk uitrollen, te beginnen in steden als Rotterdam en Den Haag. Maar eerst even landen. Tot rust komen en hopelijk eindelijk weer de tijd vinden om gewoon te tuinieren.’
Je richt je nu heel erg op de natuur als bron van voedsel en verbinding. Hoe kan een organisatie als IVN ook wat meer multicultureel worden?
‘Het zou goed zijn om in de leiding van organisaties als IVN of andere natuurorganisaties ook wat meer culturele inclusiviteit te introduceren. Verschillende culturen kunnen zo veel van van elkaar leren over de band met de natuur.’
Tekst: Rob Buiter
Fotografie: Reanata Chede
Mens & Natuur magazine
Dit artikel verscheen eerder in de herfst editie van Mens & Natuur magazine 2025. Wil je ook het Mens & Natuur Magazine ontvangen? Voor € 25 per jaar ben je al lid van IVN en ontvang je 4x per jaar ons magazine en kun je gratis of met korting deelnemen aan onze activiteiten, cursussen en workshops.
