Nacht van de nacht, verslag van een gids

Anke Arts: Tijdens deze bijzonder sfeervolle avond op 28 oktober j.l. mocht ik gidsen bij de ‘Nacht van de nacht’ op de Gorsselse Heide, een activiteit voor kinderen met hun ouders. Na het invallen van het duister trokken we in groepjes de heide over.
Al na een paar meter gingen de olielampen uit en liep ik met mijn groep nu echt in het donker over de heide. Nou ja, helemaal donker was het niet, want de grote, volle maan gaf voldoende licht. Er was zelfs hier en daar een ster en planeet te zien tussen de toenemende bewolking. We hoorden in de verte bosuilen en ganzen roepen en liepen langs de grote witte koeien op het veld. Zo ervoeren we de heide bij nacht.

Voor de kinderen was er van allerlei leuks te doen. Als eerste een verhaal over Bella de bosmuis – een geweldige performance van Lidwien over Bella met haar zachte vachtje die last heeft van een nepzon. Daarna mochten de kinderen zelf vuur maken door vonken te produceren waar ze maar geen genoeg van kregen. En er was een inhoudelijk interessant verhaal over nachtdieren – Michel liet ons de bosuil horen en zien, en er zat een echte kerkuil in de boom, vervolgens vertelde hij over dassen, nachtvlinders, vleermuizen en streeppadden, allemaal nachtdieren die slim hun weg vinden in het donker. Ook hier werd ademloos naar geluisterd en vragen gesteld. Tot slot nog even op de koude grond liggen en luisteren naar alle nachtelijke geluiden en toen waren de twee uur al weer verstreken.

Het was een feest! Het weer was mooi! De voorbereiding tot in de puntjes verzorgd – met dank aan Jouck, en iedereen genoot. Ik hoop dat ik volgend jaar weer van de partij mag zijn.

Lambert Kouwenberg: Zoals we al vele jaren doen, werd ook nu weer de voor de jeugd (en hun (groot-) ouders) zo leuke activiteit ‘Nacht van de Nacht’ georganiseerd op de Gorsselse Heide. Ook dit jaar was het weer een groot succes. Er waren zelfs een paar bezoekers die het al in de agenda voor volgend jaar hebben genoteerd!

Volle maan
Met de gezamenlijke inspanningen van een aantal oudgedienden en nieuwe vrijwilligers/gidsen stonden er om 18.00 uur weer een aantal mooie activiteiten klaar langs een zeer spaarzaam verlichte route door het bos en over de hei. Hoewel elke groep twee lantaarns meekreeg om bij te lichten, bleek dat bijna niet nodig omdat er een heldere volle maan aan de hemel stond. Hierdoor ontstonden er, tot verbazing van de kinderen, op het open gedeelte van de hei, lange schaduwen, “net zoals wanneer de zon schijnt!”

Beetje spannend
Vijf gidsen leidden evenzovele groepjes langs de diverse bijzondere verschijnselen van licht en donker. Ik mocht als gids optreden bij een groep van tien kinderen en vier volwassenen. Timo, een van de kinderen, was jarig en had voor zijn verjaardagsfeestje op de hei zeven kinderen van zijn leeftijd (8 jaar) uitgenodigd. Daarnaast waren er nog twee andere kinderen met hun ouders. Wat vonden ze het allemaal spannend! Vier kinderen gaven eerlijk toe dat ze wel wat bang waren in het donker. En natuurlijk kwam de vraag of er ook wolven op de hei waren. Over de eventuele aanwezigheid van dassen maakten ze zich minder zorgen want daarover hadden ze al veel informatie gekregen en wisten ze dat die niet gevaarlijk zijn. Dat er naast nachtdieren ook echte ‘nachtplanten’ zijn, (planten die ‘s nachts bloeien), was (ook bij de ouders) minder bekend.

Nepzonnen
Ademloos luisterden de kinderen naar de avonturen van Bella bosmuis en Victor de veldmuis die moesten verhuizen vanwege de grote hoeveelheid ‘nepzonnen’ die er in de omgeving van hun hol door mensen werden geplaatst. Gelukkig vonden de muizen na een tocht langs allerlei andere dieren die ook last hadden van de lichtvervuiling, een veilig en donker nieuw onderkomen.

Zelf vuurmaken
Toen aan het eind de vraag gesteld werd: “wat vonden jullie het allermooist?”, werd unaniem het ‘vuurmaken’ genoemd. Als gids had ik ook in voorgaande jaren het enthousiasme voor deze activiteit kunnen waarnemen. Op een primitieve wijze watjes in brand (proberen) te steken met ‘vuurstokjes’, dat was zo leuk dat de kinderen om wel vier, vijf watjes vroegen en nog wel langer hiermee hadden willen doorgaan.

Licht in het donker
Op de open hei konden de olielampen eigenlijk wel gedoofd worden, zo helder scheen de maan. Met een klein beetje extra licht kon ik nu heel goed de foto’s tonen die astronaut André Kuipers maakte vanuit zijn ruimteschip ISS. Daarop zie je op welke plekken op de wereld het nog echt donker is en waar er heel veel licht naar boven straalt van alle huizen, fabrieken, kassen enz. Duidelijk werd toen dat vooral het westen van Nederland met vooral de grote stad Rotterdam, wel erg veel (overtollig) licht produceert. Op de Gorsselse Heide is het nog redelijk donker maar ook hier zijn aan de horizon lichte plekken te zien die aangeven waar de plaatsen Deventer, Zutphen en Lochem liggen.

Uilen in een dassenburcht
Al enige tijd hoorden we de roep van de bosuil op drie verschillende plekken. Een van die plekken was een kuil in het midden van een heuveltje waar nachtdierenkenner Michel het geluid van de bosuil nabootste en van twee andere kanten antwoord kreeg van de echte bosuilen. De kuil was ooit een dassenburcht, vertelde Michel. Dan straalde hij met een zaklamp een bosuil aan op de rand van de heuvel en even later een kerkuil in een boom. “Zijn dat echte uilen?” Ja hoor, dat waren echte uilen maar ze leefden niet meer want ze waren ‘opgezet’.

Kijken naar de maan
Kijken door een verrekijker naar de maan en wat je dan ziet…. Alle kinderen wilden dat wel en waren verrukt van het schouwspel. “Daar zitten allemaal grijze vlekken op de maan!” “En daar links onder de maan is dat een ster?” Dat zou gekund hebben maar in dit geval was het de planeet Jupiter die deze avond heel erg duidelijk zichtbaar was. Nog weer anders wordt het als je op je rug op de grond gaat liggen en enkele ogenblikken heel stil luistert en kijkt naar wat je hoort en ziet… Weer een nieuwe ervaring voor de zich voorbeeldig gedragende kinderen.

Muren op de hei
“Wat zijn dat nu voor muren, is dat van een huis of een oud kasteel?” Niemand van de groep, ook de ouders niet, wisten de oorsprong van deze muren op de hei. Daardoor kon de gids zijn verhaal kwijt over de voormalige schietbaan op dit vroegere militaire oefenterrein.

En dan snel naar huis – het was super!
Aan alles komt een eind. Zo ook aan deze tocht. Tot verdriet van de kinderen die nog wel twee keer een rondje zouden willen maken. Ze vonden het allemaal “superleuk”. “Dit was het leukste kinderfeestje ooit!”, zei een van de jongens en de anderen beaamden dat.

Samen met de dank van de ouders aan de organisatoren gaf dit deze gids in elk geval een goed gevoel. En dan snel nog alles opruimen en terug naar de Kaardebol voordat de regen weer losbarst!