Wie is de volgende?

Een aantal natuuronderzoekers hadden het al lang aan zien komen. De dunbekwulp is nu definitief uitgestorven. Een berichtje in de media die de meeste mensen mogelijk zijn ontgaan. Of misschien niet ontgaan maar verder niet bij stil gestaan. Immers. Vogels, die zijn er toch genoeg?   

Het gebeurt wel meer dat er in ons dichtbevolkte landje wel eens een soort uitsterft, maar die elders in de wereld toch nog voortleeft. Voorbeelden waren de lynx en de wolf. En als dan de levensomstandigheden verbeteren, en in de directe nabijheid nog gezonde populaties aanwezig zijn, dan kan een terugkeer zomaar gebeuren. Onze dunbekwulp zullen we echter nooit meer zien. Nergens meer. Dat het slecht ging met deze soort was al lang bekend. De laatste drie exemplaren, het waren overigens mannetjes, werden in een zoutmoeras van Merga Jerga van Marokko tijdens de trek in 1993 nog waargenomen. Het was nota bene de Nederlandse vogelaar Arnoud v.d.Berg die ze daar ontdekte. Nadien is in 1995 mogelijk nog een alleenstaande vogel gespot.

En toen werd het stil. Ik heb mijn oudere vogelgidsen er nog maar eens op nageslagen. De nieuwere gidsen spreken al niet meer over de dunbek. De oudste gids, Petersons Vogelgids, ziet nog geen vuiltje aan de lucht. “Trekvogel uit West-Siberië die over de Balkan trekt en de winter in Noord-Afrika overwintert” De Johnson van 1993 ziet de bui al wel hangen. De soort was tijdens de trek, in de 19^e eeuw werd zelfs gesproken dat de vogel zelfs talrijk was, steeds minder te zien.

Die achteruitgang was voor de laatste waarneming al lang aan de gang. Duidelijk was dat van deze wulp weinig bekend was. Weliswaar waren de waarnemingen alarmerend maar er was meteen nog geen reden om nader onderzoek te doen naar de achteruitgang. En dat had weer te maken met het feit dat het broedgebied niet echt bekend was.Verondersteld werd dat gebroed werd  in de ontoegankelijke moerassen van de taiga’s van Zuidoost Azië. zoals in Kazakstan. Expedities naar dit gebied om nog te redden wat te redden was, liepen op een teleurstelling uit. Er zijn geen nesten meer gevonden. Onduidelijk is of predatoren of natuurverschijnselen als droogte of voedselgebrek ook de oorzaak waren van de achteruitgang. Wel is het leefgebied duidelijk veranderd door drooglegging van moerassen en intensivering van de landbouw en is er tijdens de trek in Zuid-Europa stevig op los geknald. Pijnlijk is nog wel dat voor 1947 nog 7 exemplaren in Nederland zijn geschoten.

Naturalis heeft nog wel een opgezet exemplaar. Deze krijgt nu een achteraf plaatsje in het museum voor uitgestorven dieren tussen de Dodo, de Tasmaanse buidelwolf en de Amerikaanse trekduif. Van de laatste twee soorten is inmiddels duidelijk dat het geweer de belangrijkste oorzaak van het uitsterven is geweest. Menselijk handelen dus.

En als eenmaal het kantelpunt is bereikt, is er geen redding meer mogelijk.

Het museum heeft nog wel een plaatsje voor uitgestorven dieren opengelaten. Als het zo doorgaat is deze vogel misschien wel de volgende : ONZE GRUTTO.

Dorus v.d. Boom

De foto van de dunbekwulp is van Naturalis, foto van de grutto gemaakt door Dorus van de Boom.