Ondergrondse schimmels: krachtpatsers van koolstofopslag

Ondergrondse schimmels zijn niet alleen belangrijk voor de groei van planten, ze remmen ook de opwarming van de aarde. In onze eigen tuin kunnen we ze een handje helpen. Door minder verstoring, meer organisch materiaal en de juiste plantenkeuzes maken we hun werk mogelijk.

In de schaduw van onze plantenwortels sluimert een wereld die we zelden zien, maar die óók érg belangrijk is. Zo hebben onderzoekers aangetoond dat de ondergrondse netwerken van schimmels – de zogeheten mycorrhizae – enorme hoeveelheden koolstof opslaan. Een andere grote studie laat zien dat deze schimmels verantwoordelijk zijn voor ongeveer 13 gigaton CO₂-equivalent per jaar: ongeveer een derde van de jaarlijkse fossiele brandstofemissies.

Waarom dit zo belangrijk is.
Planten zetten via fotosynthese CO₂ om in suikers, en een flink deel daarvan geven ze door aan de schimmels waarmee ze samenwerken. Die schimmels bouwen uitgebreide netwerken van hyfen (dunne draden) die diep de bodem ingroeien, nutriënten verzamelen en koolstof vastzetten in de bodem. Dankzij die samenwerking wordt koolstof niet meteen weer teruggegeven aan de atmosfeer, maar blijft langer in de bodem zitten. Daarmee vormen mycorrhizale schimmels een verborgen, maar krachtige schakel in het klimaatsysteem.

Hoe kun je deze schimmels zelf bevorderen?
Gelukkig kun je in je eigen tuin of groenonderhoud al veel doen om die waardevolle schimmels te ondersteunen, of zelfs zelf activeren. Hieronder een aantal praktische tips:

• Vermijd intensief spitten of grond verstoren: de hyfe-netwerken zijn fragiel en kunnen beschadigd worden door vaak omwoelen.
• Breng goed verteerde compost, bladmulch of houtskoolrijke materialen aan. Deze organische materialen bevorderen de groei van mycorrhizae. Laat blad liggen in de winter.
• Plant soorten die symbiotisch zijn met mycorrhizae – vrijwel alle landplanten doen dat – en vermijd bodems waar veel chemische meststoffen of fungiciden (schimmeldodende middelen) zijn toegepast: deze kunnen de groei van schimmels onderdrukken.
• Voor wie écht wil: maak je eigen kweek. Verzamel grond uit een gezonde, ongestoorde plek, meng deze met organisch materiaal, zaai een snelgroeiend graan of peulplant zodat de schimmel daarin actief wordt, en verwerk dit vervolgens door je tuinbodem.

De implicatie is dat we, door simpelweg de juiste bodempraktijken toe te passen, niet alleen onze planten gezonder maken, maar ook het klimaat helpen. De ondergrondse schimmels zijn stille krachtpatsers van koolstofopslag en verdienen onze aandacht. Door minder verstoring, meer organisch materiaal en de juiste plantenkeuzes maken we hun werk mogelijk. Zo wordt een stukje tuin ook een bijdrage aan grotere ecologische processen zoals het remmen van de opwarming van de aarde.

Patrick Luyt, namens de Werkgroep Duurzaamheid

De foto, gemaakt door Wim Hendrikx, is van de vliegenzwam, een mycorhizza-paddenstoel.