Genieten van de najaarstrek

Tijdens de najaarstrek vliegen miljoenen vogels over Nederland. Waarom ondernemen ze die levensgevaarlijke tocht? En waar en wanneer zijn de trekvogels in Nederland te zien?

Wat is vogeltrek?
In het voorjaar trekken wereldwijd miljarden vogels van hun overwinteringsplekken naar hun broedgebieden, waarna ze in de herfst dezelfde reis weer maken. Maar dan in tegenovergestelde richting. Absolute langeafstandskampioen is de noordse stern. Die kan in een jaar tijd wel 90.000 km afleggen: van Noord-Europa via Nederland en Nieuw-Zeeland naar Antarctica en weer terug.

Waarom trekken vogels weg?
De trektocht is voor vogels enorm gevaarlijk. Ongeveer 70% van de nieuwgeboren vogels overleeft de najaarstrek niet. Maar de vogels gaan er toch vandoor, in de winter is er weinig voedsel in hun broedgebied. Geen insecten, grassen en zaden verdwijnen. Niet alle vogels trekken weg. Zo blijft onze ijsvogel in Nederland. Wel een gok! Bij strenge winters, als het water bevroren is, kan de ijsvogel niet op zoek naar voedsel en is er kans dat hij zal sterven.

Zijn er in de herfst veel trekvogels in Nederland?
Ja, Nederland is een echte hotspot voor trekvogels, onder andere vanwege de centrale ligging in Europa.
Vogels uit Scandinavië en oost Europa tanken hier graag even bij voor ze hun tocht vervolgen naar Zuidwest-Europa of Afrika. Onze eigen broedvogels vertrekken richting het zuiden. Er komen andere vogels, zoals ganzen, juist weer vanuit Siberië naar Nederland om te overwinteren.

Wanneer is de najaarstrek te zien?
Insectenetende vogels, zoals zwaluwen, vertrekken al in augustus. Vogels die laat arriveren in het voorjaar vertrekken ook vroeg. De echte piek van de najaarstrek ligt in oktober. Ga op pad tijdens een weersverbetering, na een periode van slecht weer. Op zo’n dag moeten vogels wel gaan vliegen om op tijd op hun plaats van bestemming aan te komen.
Houd daarbij rekening met de wind. Een windstille herfstdag lijkt ideaal, maar de vogels vliegen dan hoog en zijn niet vanaf de grond waar te nemen. Een matige zuidwestenwind is beter. Ook een aanhoudende oostenwind is voor vogelaars goed, de vogels worden dan richting de kust gedreven.

Welke vogels zijn zoal in onze omgeving te zien?
De Strabrechtse heide is zo’n gebied. Richting het Grafven zijn vaak langs het fietspad vogelspotters aanwezig. Zij zijn eerder getrakteerd op de wespendieven die al half september overkwamen. Koperwieken, lijsters, vinken en gorzen zijn de komende tijd te verwachten. En als het een beetje meezit en de wind wil na half oktober even stabiel uit het oosten komen dan kunnen we weer meerdere dagen achtereen genieten van die wonderbaarlijke trek van de kraanvogels.

Zo wordt de najaarstrek nog leuker
Op www.trektellen.nl is te zien hoeveel en welke trekvogels er op de trektelposten in Nederland zijn waargenomen. De site van de Vogelbescherming www.vogelbescherming.nl geeft veel informatie over de vogeltrek.
Neem een verrekijker mee, ga mee met een vogelexcursie.

Dorus van de Boom, vogelwerkgroep

De foto is gemaakt door Dorus van de Boom.