Eten: een oeroude gewoonte

Wanneer we naar onze naaste verwanten in het dierenrijk kijken, zien we dat vlees eten geen menselijk monopolie is. Primaten, waaronder chimpansees – onze genetische neefjes – jagen en eten vlees. Dit lijkt op het eerste gezicht vreemd voor dieren die we vaak associëren met vruchten en bladeren. Toch laat hun gedrag zien dat de behoefte aan vlees diep geworteld zit in onze evolutionaire geschiedenis.

In de bossen van Afrika besluipen chimpansees geregeld kleinere dieren, zoals colobusapen. Dit gebeurt niet willekeurig, maar in goed gecoördineerde jachtgroepen, waarbij sommige chimpansees de prooi opjagen terwijl anderen zich strategisch opstellen om de ontsnappingsroutes te blokkeren. Wanneer de jacht slaagt, delen ze het vlees met bondgenoten en verwanten, wat de sociale banden binnen de groep versterkt. Dit wijst erop dat vlees niet alleen een bron van voedingsstoffen is, maar ook een sociale functie heeft.

Dat chimpansees vlees eten, betekent niet dat ze obligate carnivoren zijn. Integendeel, het merendeel van hun dieet bestaat uit planten. Maar het incidentele vlees zorgt voor een waardevolle aanvulling van eiwitten en vetten, essentiële bouwstenen voor een goed functionerend lichaam. Evolutionair gezien heeft vlees eten waarschijnlijk bijgedragen aan de groei van de hersenen bij primaten, inclusief de mens. De extra energie uit dierlijke voeding gaf vroege hominiden een cognitief voordeel, waardoor samenwerking en complexe sociale structuren zich konden ontwikkelen.

Interessant genoeg gaan er binnen de chimpanseegemeenschap duidelijke machtsdynamieken schuil achter het verdelen van vlees. Dominante mannetjes eisen vaak de grootste stukken op en gebruiken deze om hun status te versterken. Dit is niet ver verwijderd van hoe wij mensen soms macht en invloed koppelen aan voedsel, of dat nu het uitdelen van een gebraden kippetje op een barbecue is of de prestigieuze biefstuk in een luxe restaurant.

Toch is er een belangrijk verschil tussen mensen en chimpansees: wij hebben een keuze. In tegenstelling tot onze verre verwanten beschikken wij over de kennis en technologie om een volwaardig dieet samen te stellen zonder dierlijke producten. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een plantaardig dieet niet alleen volwaardig is, maar ook duurzamer en beter voor de gezondheid. Bovendien kan het vermijden van vlees het dierenleed en de ecologische impact van de vee-industrie drastisch verminderen. Waar onze voorouders nog afhankelijk waren van dierlijke eiwitten, hebben wij deze afhankelijkheid niet meer. En als we echt willen evolueren – niet alleen fysiek, maar ook ethisch – is het vermijden van vlees eten wellicht de volgende logische stap.

Patrick Luyt

De tekening is gemaakt door Liesbeth Dirkse.