Bijzondere plantjes op het Sleenerzand

Het Sleenerzand, op de grens van Midden-Drenthe en Coevorden, is geologisch uniek én het is een prachtig natuurgebied. Natuurgidsen Jolanda en Anja wonen in de buurt en kunnen er veel over vertellen. Dat deden ze zaterdag 27 september.

“Het wordt geen fikse wandeling,” zegt Jolanda. “We zullen wel stukken wandelen, maar ook stilstaan om iets uit te leggen.” De eerste uitleg komt al na zo’n tweehonderd meter lopen. We staan op de grens van natuur en agrarisch land. Het is geologisch gezien een bijzonder gebied, onderdeel van de Rolderrug, evenwijdig aan de grotere Hondsrug. Deze ontstonden zo’n 150.000 jaar geleden in de voorlaatste ijstijd.

Door de kracht van smeltwater van snelstromende gletsjers werden grond en stenen omhooggeduwd, zo ontstond een zogeheten megaflute (een goed Nederlands woord is er niet), herkenbaar aan de vrijwel kaarsrechte, evenwijdige lijnen. Het is dus geen stuwwal, wat vaak wordt gedacht.

Hooglanders

We lopen een stukje verder, gaan door een hek in een hoge afrastering, en komen op een groot heideveld. Althans, het zou heide moeten zijn, en die staat er ook wel, maar het gras rukt op en tussen de hei duiken berken en dennetjes op. Anja: “Tot zo’n  zes jaar geleden liepen hier Schotse Hooglanders voor begrazing om te voorkomen dat de hei vergrast en dichtgroeit met bomen. Maar ze graasden het te kaal en poepten in de vennen en verstoorden het biologisch evenwicht.”

Daarna probeerde Staatsbosbeheer het met schapen en geiten. Dat ging goed totdat er wolven opdoken. Het hek werd met schrikkeldraad verhoogd. Daar was niet iedereen het mee eens. Mensen knipten de stroomdraden door, wat slecht uitpakte voor een aantal schapen.

Vergrassing

Sindsdien wordt er niet meer begraasd. Dat is te zien. In amper twee jaar is de heide al grotendeels vergrast en schieten boompjes massaal op. “Een groep vrijwilligers probeert het handmatig bij te houden, maar dat is niet voldoende.”

Iets verderop liggen twee rechthoekige vennetjes, ontstaan door het afgraven van het hoogveen. Hoogveen is afhankelijk van regenwater omdat het wat hoger ligt, en is daardoor voedselarm. Een klein aantal bijzondere planten gedijt daar goed op. We gaan achter elkaar lopend een smal paadje op, waar het mooiste vlak bij de grond is te vinden. Zoals tormentil, een klein plantje, met gele bloemetjes. Het heeft ook een geneeskrachtige werking, onder andere tegen buikkrampen.

Verderop vinden we ronde zonnedauw, een vleesetend plantje, dat graag af en toe onder water staat. De turfstekers moesten het destijds doen met een karig loon. Om dat iets aan te vullen, werden kinderen erop uitgestuurd om zonnedauw te vinden, waarmee antibiotica kon worden gemaakt. Het is even zoeken, maar als je er één gevonden hebt, zie je ze opeens overal.

Spinnetjes

Dat geldt ook voor het veenmosvuurzwammetje, een veel te lange naam voor zo’n piepklein paddenstoeltje. Ook bijzonder: langs het paadje staan  kleine, lichtgroene fijn vertakte sprietjes: moeraswolfsklauw. En tussen de grashalmen en heidestruikjes hebben tijgerspinnen hun web gewoven.  Mannetjes van de tijgerspin lopen het risico na het paren door het vrouwtje te worden opgegeten, dus zoeken ze liever een jong, onervaren vrouwtje. Oud of jong, de vrouwtjes leggen zo’n honderd eitjes in een cocon. Daarvan zijn er nog tallozen tussen de struikjes te vinden. Elk vol met eitjes of hele kleine spinnetjes die in het vroege voorjaar tevoorschijn komen.

De heidevelden in het gebied zijn omringd door ‘typisch Drents bos.’ Aangeplant voor de houtproductie. Daar worden we letterlijk het bos ingestuurd, om iets te zoeken dat we mooi of bijzonder vinden. Dat levert een uiteenlopende oogst op: een plukje mos, de fraaie kegeltjes van de lariks, een met een witte zwam overwoekerde tak, een eikenblad en nog veel meer.  De les is duidelijk: Er is veel te zien ent e ontdekken voor wie de tijd neemt om rustig om zich heen te kijken.

Naast een heideveldje waar ook alweer de berken en dennen uit de grond schieten, sluiten we af met warme sparrenthee, getrokken van jonge sparrennaalden. Smakelijk en vol vitamine c.