Wijngaardslak in de Natuurtuin in het Westerpark in Zoetermeer oud
Beschermde slakkensoort in Zoetermeer
In de Natuurtuin Zoetermeer zit een populatie Wijngaardslakken. De grootste landslakken soort die in de vrije natuur van Nederland voorkomt. De Nederlandse naam hebben ze gekregen omdat ze in de warmere delen van Europa veel in wijngaarden worden gevonden.
De wetenschappelijke naam voor deze soort is Helix pomatia Linnaeus, 1758.
De betekenis van de wetenschappelijke naam;
Helix betekent spiraal, draai
pomatia is afgeleid poma wat drinken, drinkbeker betekent.
Linnaeus is de persoon die deze soort als eerste heeft beschreven.
Zoals hiervoor al aangegeven is dit oorspronkelijk een soort van wat warmere streken die alleen in de kalkgebieden in de streek Zuid-Limburg in de provincie Limburg van nature voorkomt.
Ze zijn herbivoor (planteneters) en wanneer het weer kouder wordt graven ze zich in en sluiten hun huisje met een tijdelijk afsluitplaatje (epifragma).
Op het kaartje hieronder van de Stichting Anemoon zijn veel meer plekken aangegeven waar ze in Nederland voorkomen.
De verklaring voor deze wijdere verspreiding is dat ze vroeger gekweekt werden of per ongeluk met planten ingevoerd, bij de zogenoemde Buitenplaatsen c.q. landgoederen (landhuizen voor de rijkeren) in Groningen worden dergelijke buitenplaatsen Borg genoemd.
De heer L.J.M. Butot heeft een reeks publicatie over Wijngaard slakken in Nederland geschreven. Vijf artikelen ‘In de Levende Natuur’ (tusssen 1970 en 1973) en een artikel in Natuurhistorisch Genootschap in Limburg (1975)#
De vraag is nu hoe de Wijngaardslak in de Natuurtuin van Zoetermeer zijn gekomen.
Het is in ieder geval duidelijk dat er nooit een Buitenplaats op deze locatie heeft gestaan. In het artikel van L.J.M. Butot (1972) staan de volgende plaatsen die in de buurt van Zoetermeer:
- Leiden, melding van het Leidse Hout uit 1937 (3 exemplaren)
- Leidschendam, melding van het Parkherstellingsoord Leeuwenbergh 1970 (een flinke levende populatie)
- Voorschoten, melding van Duivenvoorde 1926-1927, bij nader onderzoek in 1970 was geen exemplaar meer terug te vinden.
Voor de meest recente gegevens zie het Rapport van de Stichting Anemoon uit 2009 (“Onderzoek naar de Wijngaardslak Helix pomatia op basis van bestaande gegevensbron- nen “)
De meest voor de hand liggen verklaring is dat de Wijngaardslakken door mensen zijn uitgezet. De Wijngaardslakken vormen daar als sinds 15 jaar een levensvatbare populatie. Mondelinge verklaring van Monique Snoek vanuit de gemeente beheerster van de Natuurtuin Zoetermeer.
Waarom zijn ze beschermd?
De Wijngaardslak werd vroeger veel gekweekt (gebeurde al door de Romeinen) voor consumptie (kan nu nog alleen met specifieke toestemming van de overheid) maar ook in het wild geraapt om te eten. Dat gebeurde op zo’n grote schaal dat ze dreigde uit te sterven. Om die reden is het Europa breed verboden om Wijngaardslakken te verzamelen. In 1974 is de Wijngaardslak als bedreigde soort opgenomen in de Natuurbeschermingswet
Exemplaar van Zoetermeer; hoogte 6,8 cm. breedte 3,7cm.
# Voor diegenen die er belangstelling voor hebben kan ik op verzoek een overzicht van deze artikelen sturen.
drs. Anthonie D.P. van Peursen (adppeursen1951@kpnmail.nl)
- geregistreerd vrijwilliger van Staatsbosbeheer
- voorzitter van de Nederlandse Malacologische Vereniging (www.spirula.nl)
